Έχουµε συνδέσει στο µυαλό µας τα µικρόβια µε κάτι κακό, τιθα λέγατε όµως αν ακούγατε ότι υπάρχουν µικρόβια που µας κάνουν… καλό; Τα προβιοτικά ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Η τακτική κατανάλωση προβιοτικών βελτιώνει την ισορροπία της εντερικής µικροχλωρίδας, την καλύτερη λειτουργία του πεπτικού συστήµατος, διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστηµα και προλαµβάνει τις ουρολοιµώξεις.
Η πρώτη αναφορά στις ευεργετικές επιδράσεις των ζυµωµένων τροφίµων απαντάται στην Παλαιά Διαθήκη (Γένεση 18:8), όπου αναφέρεται ότι ο Αβραάµ όφειλε τη µακροζωία του στην κατανάλωση ξινού γάλακτος. Στα 76 π.Χ. ο Ρωµαίος ιστορικός Πλίνιος συνιστούσε τη χορήγηση ζυµωµένων γαλακτοκοµικών προϊόντων για τη θεραπεία της γαστρεντερίτιδας, ενώ ο πρωτοπόρος της Ανοσολογίας Metchnikoff, το 1908, ανέπτυξε τη θεωρία της αυτο-αποτοξίνωσης του οργανισµού και συνέδεσε την παρατηρούµενη µακροζωία των Βούλγαρων χωρικών µε την κατανάλωση ζυµωµένων γαλακτοκοµικών προϊόντων. Οι Ρώσοι εδώ και δεκαετίες συνιστούν τη χορήγηση κεφίρ και κούµις (προβιοτικό ρόφηµα από γάλα γαϊδούρας) σε ασθενείς που πάσχουν από ευρύ φάσµα νοσηµάτων, όπως προβλήµατα στο µεταβολισµό, αθηροσκλήρωση, φυµατίωση, καρκίνο, διαταραχές του πεπτικού συστήµατος και αλλεργικές παθήσεις.
Ως προβιοτικοί χαρακτηρίζονται οι ζωντανοί µικροοργανισµοί, οι οποίοι όταν καταναλωθούν σε επαρκή ποσότητα δρουν ευεργετικά στην υγεία του καταναλωτή (FAO, 2002). Τα προβιοτικά βακτήρια που συνηθέστερα χρησιµοποιούνται στη φαρµακοβιοµηχανία αλλά και στη βιοµηχανία τροφίµων περιλαµβάνουν τα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium. Πολλά προβιοτικά στελέχη έχουν προσδιοριστεί, µελετηθεί και διατεθεί στο εµπόριο είτε ως συµπληρώµατα διατροφής είτε ως συστατικά ζυµωµένων γαλακτοκοµικών προϊόντων, και άλλων ειδών, όπως ροφηµάτων, προϊόντων µε βάση το κρέας ή δηµητριακών.
Σύµφωνα µε τη διεθνή βιβλιογραφία, οι ευεργετικές δράσεις που αποδίδονται στα προβιοτικά είναι:
Αποικίζουν το πεπτικό σύστηµα και βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του γαστρεντερικού συστήµατος (πέψη, καταπολέµηση των εντερικών διαταραχών και δυσκοιλιότητας, κινητικότητα του εντέρου, µείωση τυµπανισµού).
Ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστηµα. Η ενίσχυση αυτή µπορεί να προκαλείται είτε απευθείας από τα ίδια τα βακτήρια είτε από τα πεπτίδια που δηµιουργούνται κατά τη διαδικασία της ζύµωσης, τα οποία έχει αποδειχθεί ότι είναι βιοενεργά.
Παρουσιάζουν αντιµικροβιακή δράση έναντι των παθογόνων µικροοργανισµών και διαθέτουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Διεγείρουν την ανάπτυξη των επιθυµητών µη παθογόνων µικροοργανισµών στο έντερο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι προβιοτικοί µικροοργανισµοί είναι ζωντανοί και ανταγωνίζονται πιθανούς παθογόνους µικροοργανισµούς, όπως η Listeria monocytogenes.
Μειώνουν τη χοληστερόλη στο αίµα, προστατεύοντας από καρδιαγγειακές παθήσεις.
Έχουν αντικαρκινική δράση, είτε µε απευθείας αναστολή του σχηµατισµού καρκινικών κυττάρων είτε µε δέσµευση ή/και αποδόµηση (προ)καρκινογόνων ενώσεων στο έντερο.
Αναστέλλουν ανταγωνιστικά την ανάπτυξη του Helicobacter pylori, αποκαθιστώντας έτσι τη γαστρική µικροχλωρίδα, γεγονός που στη συνέχεια βελτιώνει την αποτελεσµατικότητα των θεραπειών εκρίζωσής του.
Βοηθούν στην αντιµετώπιση παθήσεων του ουροποιητικού συστήµατος (ουρολοίµωξη). Οι µηχανισµοί µε τους οποίους ορισµένα προβιοτικά βελτιώνουν την ουρογεννητική υγεία περιλαµβάνουν την ανοσολογική διαµόρφωση, την µετατόπιση των παθογόνων και τη δηµιουργία συνθηκών λιγότερο ευνοϊκών για τον πολλαπλασιασµό των παθογόνων µικροοργανισµών.
Διαδικασία έγκρισης
Το νοµοθετικό πλαίσιο, βάσει του οποίου γίνεται η αποδοχή ενός προϊόντος ως προβιοτικoύ, είναι ιδιαίτερα απαιτητικό. Πρόκειται για τον Ευρωπαϊκό Κανονισµό 1924/2006 περί ισχυρισµών υγείας και διατροφής που περιλαµβάνει τα στάδια που πρέπει να ακολουθήσει µια εταιρεία παραγωγής τροφίµων ή συµπληρωµάτων διατροφής, ώστε να ισχυριστεί επίσηµα ότι παράγει ένα προϊόν µε προβιοτικές ή άλλες ευεργετικές ιδιότητες. Η έγκριση για την κυκλοφορία ενός προβιοτικού προϊόντος γίνεται κατόπιν αξιολόγησης κριτηρίων ασφάλειας (έλλειψη παθογόνου δράσης, µη δυνατότητα παραγωγής βιογενών αµινών κ.ά.), προβιοτικών ιδιοτήτων (προσκόλληση και εγκατάσταση στο επιθήλιο του πεπτικού σωλήνα, δυνατότητα επιβίωσης σε όξινο περιβάλλον κ.ά.) και τεχνολογικών ιδιοτήτων (ικανότητα επιβίωσης της καλλιέργειας κατά τα διάφορα στάδια παραγωγής του προϊόντος και επιθυµητές οργανοληπτικές ιδιότητες που θα προσδώσει σε αυτό). Επίσης, απαιτείται κλινική µελέτη που να αποδεικνύει συγκεκριµένη -όχι αόριστη- ευεργετική δράση στον οργανισµό µετά την κατανάλωση συγκεκριµένης ποσότητας του εν λόγω τροφίµου. Το τρόφιµο επαναξιολογείται σε τακτά χρονικά διαστήµατα και αν για κάποιο λόγο δεν αποδεικνύεται η ευεργετική του δράση, η άδεια κυκλοφορίας του αίρεται και η εταιρεία παραγωγής οφείλει να αλλάξει την ετικέτα του τροφίµου αφαιρώντας τον ισχυρισµό υγείας, ώστε να µην παραπλανείται ο καταναλωτής.
Τα προβιοτικά συµπληρώµατα διατροφής είναι µία σίγουρη λύση για την πρόσληψη προβιοτικών καλλιεργειών που επιφέρει τα ευεργετικά αποτελέσµατα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Όµως, καταναλώνοντας τρόφιµα που περιέχουν προβιοτικά προσλαµβάνουµε ταυτόχρονα και άλλα ωφέλιµα συστατικά, όπως βιταµίνες και ιχνοστοιχεία. Γιαούρτι µε φρούτα, κεφίρ και άλλα ροφήµατα µε προβιοτικά αποτελούν µία εξαιρετική επιλογή για τους ζεστούς µήνες του καλοκαιριού.
Η Health Editor Προτείνει:
