Στη χώρα μας, μια χώρα όπου οι υπερβολές ανθούν, τείνουν να αναπαράγονται απόψεις και μύθοι σε σχέση με τα αντιηλιακά που αποθαρρύνουν ορισμένους από τη χρήση τους.
Ωστόσο, εκτός από τη συστηματική χρήση των αντιηλιακών, πολύ σημαντική είναι και η ορθή τους εφαρμογή, στην οποία οι περισσότεροι Ελληνες παίρνουν «κάτω από τη βάση».
Ένας πρώτος μεγάλος μύθος που υπάρχει σε σχέση με τα αντιηλιακά είναι ότι η χρήση αντιηλιακών παρεμβαίνει στη σύνθεση της βιταμίνης D και ευθύνεται για την ανεπάρκεια της βιταμίνης D στους μεσογειακούς πληθυσμούς. Πουθενά στην επιστημονικά τεκμηριωμένη βιβλιογραφία δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, μεγάλη μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Μιλάνο σε παιδιά ηλικίας 16 ετών που δεν χρησιμοποιούσαν αντιηλιακό βρέθηκε ότι και αυτά είχαν έλλειψη βιταμίνης D. Φαίνεται λοιπόν ότι η ανεπάρκεια της βιταμίνης ίσως συνδέεται και με άλλους παράγοντες, όπως η παχυσαρκία και το γεγονός ότι τα παιδιά περνούν πολύ χρόνο μέσα στο σπίτι, μπροστά σε οθόνες.
Σε κάθε περίπτωση, η Αμερικάνικη Δερματολογική Εταιρεία συστήνει οι άνθρωποι με ανεπάρκεια της βιταμίνης D να λαμβάνουν συμπληρώματα της βιταμίνης και όχι να εκτίθενται στον ήλιο ή σε άλλες τεχνητές πηγές ακτινοβολίας, καθώς η έκθεση στον ήλιο οδηγεί σε καρκινογένεση.
Τα λάθη των Ελλήνων
Οι Έλληνες έχουν το κακό ελάττωμα να βάζουν αντιηλιακό μόνο στην παραλία και μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Όταν βρίσκονται στην πόλη, βάζουν αντιηλιακό μόνο στο πρόσωπο. Τα πόδια τους και τα χέρια τους παραμένουν εκτεθειμένα.
Επίσης, οι περισσότεροι από εμάς δεν βάζουμε την ενδεικνυόμενη ποσότητα αντιηλιακού. Για την κάλυψη του 75% του σώματός μας με αντιηλιακό, σύμφωνα με τις οδηγίες, χρειαζόμαστε περίπου 28,5 γραμμάρια αντιηλιακού προϊόντος σε κάθε επάλειψη, δηλαδή περίπου μία συσκευασία την ημέρα! Μόνο για το πρόσωπο, η ενδεικνυόμενη ποσότητα είναι ¾ της κουταλιάς της σούπας αντιηλιακό!
Οι βλάβες που προκαλεί
Ο ήλιος μπορεί να προκαλέσει πρώτα από όλα φωτογήρανση, που είναι μια καλοήθης, κοσμετολογική δράση του ήλιου. Έπειτα, ευθύνεται για όλα τα είδη του καρκίνου του δέρματος: βασικοκυτταρικό και ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, που μπορεί να δώσει και μεταστάσεις, αλλά και για το μελάνωμα. Επίσης, προκαλεί ακτινικές υπερκερατώσεις, που αποτελούν δυνητικά προκαρκινικές βλάβες, ενώ ευθύνεται και για δερματοπάθειες.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από τον ήλιο;
- Τα ανοιχτόχρωμα άτομα (άτομα με ανοιχτό δέρμα, ανοιχτόχρωμα μαλλιά και μάτια).
- Τα άτομα που εργάζονται όλο το χρόνο μέσα σε ένα γραφείο και βγαίνουν λίγες μέρες και εκτίθενται σε μεγάλες ποσότητες ήλιου. Το ίδιο ισχύει και για τους τουρίστες, οι οποίοι κυριολεκτικά ψήνονται σε παραλίες και δίπλα σε πισίνες, λαμβάνοντας τεράστιες ποσότητες ήλιου, ενώ όλο τον υπόλοιπο χρόνο δεν εκτίθενται. Με αυτή τη συμπεριφορά, τα άτομα αυτά αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνό τους να εμφανίσουν μελάνωμα.
- Τα άτομα που εκτίθενται όλο το χρόνο σε μέτριες ποσότητες ήλιου, π.χ. αγρότες, οικοδόμοι, κινδυνεύουν από καρκίνο του δέρματος και προκαρκινικές καταστάσεις. Η χρόνια έκθεση στον ήλιο συμβάλλει στην εμφάνιση ακανθοκυτταρικού και βασικοκυτταρικού καρκινώματος και σε ακτινικές κερατώσεις, ενώ η οξεία, συσσωρευμένη έκθεση οδηγεί σε μελάνωμα.
- Τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό.
- Τα άτομα με γενετική προδιάθεση.
- Τα άτομα με πολλούς σπίλους (άνω των 50). Αν και μεγάλο ποσοστό μελανωμάτων βγαίνει de novo, 30% των σπίλων μπορεί να βγει πάνω σε προϋπάρχοντα σπίλο, ο σπίλος να εμφανίσει δηλαδή μεταλλαγή.
Πώς μπορούμε να προστατευτούμε από τον ήλιο;
Η χρήση μόνο αντιηλιακού δεν αρκεί. Θα πρέπει να προστατευόμαστε ολιστικά, με ρούχα, καπέλο και γυαλιά ηλίου, αλλά και με τη χρήση ομπρέλας. Για αυτό και η φετινή καμπάνια της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας, που ονομάστηκε SUNFILOS, εστιάστηκε στην υπεύθυνη συμπεριφορά απέναντι στον ήλιο.
Ωστόσο, και η χρήση του αντιηλιακού θα πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες:
- Το αντιηλιακό θα πρέπει να εφαρμόζεται 30 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο.
- Θα πρέπει να ανανεώνεται κάθε 2-3 ώρες και κάθε φορά που βγαίνει κανείς από τη θάλασσα και σκουπίζεται, αλλά και όταν ιδρώνει.
- Θα πρέπει να χρησιμοποιείται στη σωστή ποσότητα του αντιηλιακού, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
- O ήλιος πρέπει να αποφεύγεται από τη 1 έως τις 5 περίπου το μεσημέρι, τότε δηλαδή που η υπεριώδης ακτινοβολία πέφτει κάθετα και προκαλεί μεγαλύτερη βλάβη. Η οδηγία αυτή είναι πολύ σημαντική και πρέπει να τηρείται κυρίως για τα παιδιά, καθώς τα εγκαύματα σε νεαρή ηλικία συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο μελανώματος στο μέλλον.
- Σημειώνεται ότι τα παιδιά έως 6 μηνών δεν πρέπει να εκτίθενται στον ήλιο, ενώ για τα παιδιά άνω των 6 μηνών υπάρχουν ειδικά αντιηλιακά με ανακλαστικά φίλτρα.
Επιλέγοντας το κατάλληλο αντιηλιακό
Στην επιλογή του αντιηλιακού μας, ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δώσουμε στο δείκτη προστασίας που θα επιλέξουμε και στην ποιότητα του προϊόντος. Επιλέγουμε αντιηλιακά προϊόντα με SPF30 και όταν χρειάζεται μεγαλύτερο δείκτη προστασίας 50+. Σημειώνεται ότι η διαφορά στην προστασία που παρέχει ένα αντιηλιακό με δείκτη προστασίας 30 σε σχέση με ένα SPF50 είναι μόλις 1%!
Είναι σημαντικό να επιλέξουμε ένα προϊόν εγνωσμένης αξίας, να αποφύγουμε την αγορά προϊόντων μέσω Διαδικτύου και να προτιμήσουμε την αγορά από το φαρμακείο ή ένα κατάστημα καλλυντικών.
Στην παραλία είναι σημαντικό να μην αφήνουμε το προϊόν πάνω στην άμμο, αλλά να το έχουμε στη σκιά ή σε μια ισοθερμική τσάντα.
Χρησιμοποιούμε το αντιηλιακό πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες και για οποιαδήποτε απορία συμβουλευόμαστε τον δερματολόγο μας.
Δρ. Δημήτριος Ρηγόπουλος, Καθηγητής Δερματολογίας- Αφροδισιολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημόυ Αθηνών
