Αθανάσιος Πανουτσόπουλος
Παθολόγος, Επιμελητής Α’ Γενικό Νοσοκομείο Άργους
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Το μαγνήσιο είναι το όγδοο πιο άφθονο στοιχείο στο σύμπαν, το έβδομο πιο κοινό στοιχείο στο φλοιό της γης, κι όμως δυσκολευόμαστε να πάρουμε από τη διατροφή μας στις ποσότητες που το χρειαζόμαστε. Σχεδόν το 50% του δυτικού κόσμου δεν λαμβάνει τη συνιστώμενη ημερήσια δόση σε μαγνήσιο, κάτι που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την υγεία, αφού το μαγνήσιο είναι το τέταρτο πιο συχνό ιχνοστοιχείο στον ανθρώπινο οργανισμό.
Tο µαγνήσιο συµµετέχει σε περισσότερες από 300 ενζυµικές αντιδράσεις και λειτουργίες, όπως η πρωτεϊνοσύνθεση, η παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας στα κύτταρα, η αναπαραγωγή των κυττάρων, ο µεταβολισµός των οστών, η µετάδοση νευρικών ώσεων, η καρδιακή διεγερσιµότητα, η µυϊκή συστολή και η αρτηριακή πίεση.
Το µαγνήσιο δεν παράγεται από τον οργανισµό. Προσλαµβάνεται από τις τροφές. Βρίσκεται κυρίως στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στα όσπρια, στους ξηρούς καρπούς, στους σπόρους, στα δηµητριακά ολικής αλέσεως, στα φρούτα και τα γαλακτοκοµικά. Εντούτοις, η επεξεργασία των τροφίµων µπορεί να µειώσει µέχρι και 85% την περιεκτικότητά τους σε µαγνήσιο. Το αλκοόλ, ο καφές, η ζάχαρη και το πλήθος πρωτεϊνών στη διατροφή ευθύνονται επίσης για τα µειωµένα επίπεδα µαγνησίου στο σώµα.
Τα χαµηλά επίπεδα µαγνησίου στον οργανισµό προκύπτουν εξαιτίας της χαµηλής πρόσληψής του από τη διατροφή ή λόγω αυξηµένων αναγκών σε καταστάσεις όπως η εγκυµοσύνη ή η έντονη σωµατική δραστηριότητα. Επιπλέον, χαµηλά επίπεδα µαγνησίου παρατηρούνται λόγω χαµηλής απορρόφησής του παρουσία γαστρεντερολογικών νοσηµάτων, λόγω χρόνιας χρήσης φαρµάκων (πλατίνα, διουρητικά κ.ά.), λόγω της προχωρηµένης ηλικίας ή λόγω διαβήτη.
Η ανεπάρκεια µαγνησίου επηρεάζει τον οργανισµό συνολικά.
Μυϊκός πόνος, κράµπες
Το µαγνήσιο ανταγωνίζεται το ασβέστιο στα κύτταρα. Η ανεπάρκεια µαγνησίου συσσωρεύει ασβέστιο στους µυς και τα νευρικά κύτταρα, προκαλώντας υπερδιέγερσή τους. Συχνό φαινόµενο είναι η εµφάνιση µυϊκών κραµπών από άσκηση, λόγω των υψηλών επιπέδων ασβεστίου που δεν επιτρέπουν στους µυς να χαλαρώσουν. Η πρόσληψη µαγνησίου αποκαθιστά την ισορροπία ασβεστίου και αποτρέπει τις κράµπες.
Αθλητική αντοχή
Η ανεπάρκεια µαγνησίου µπορεί να µειώσει την αντοχή κατά την άσκηση. Οι µύες έχουν αυξηµένες ανάγκες σε ενέργεια στη διάρκεια της έντονης δραστηριότητας. Το µαγνήσιο βοηθά στην αναπλήρωση της ενέργειας και στην επιθυµητή χαλάρωση των µυών.
Παλινδρόµηση οξέων από το στοµάχ
ι και καούρα
Όπως και οι άλλοι µύες, ο σφιγκτήρας που διαχωρίζει το στοµάχι από τον οισοφάγο χρειάζεται µαγνήσιο για να λειτουργήσει σωστά. Χωρίς αρκετό µαγνήσιο, µπορεί να προκληθεί σπασµός, επιτρέποντας στα οξέα του στοµάχου να παλινδροµήσουν και να ερεθίσουν την ευαίσθητη επένδυση του οισοφάγου, κάτι που γίνεται αισθητό σαν καούρα.
Πήξη του αίµατος (θρόµβωση, καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο)
Το µαγνήσιο ρυθµίζει την ενεργοποίηση των αιµοπεταλίων. Η έλλειψη µαγνησίου εντείνει τον κίνδυνο αυξηµένης αιµοπεταλιακής ενεργοποίησης που µπορεί να οδηγήσει στον σχηµατισµό θρόµβων. Οι θρόµβοι ενδέχεται να εµποδίσουν τη ροή του αίµατος στον εγκέφαλο ή στην καρδιά, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.
Στηθάγχη, υψηλή αρτηριακή πίεση & άλλες καρδιαγγειακές παθήσεις
Εκτός από τον αντιθροµβωτικό του ρόλο, το µαγνήσιο δρα επίσης ως φυσικό αγγειοδιασταλτικό. Ως ανταγωνιστής του ασβεστίου, επιτρέπει στο µυ της καρδιάς και στα λεία µυϊκά κύτταρα των αρτηριών να χαλαρώνουν, µειώνοντας την αρτηριακή πίεση.
Αρρυθµία
Το µαγνήσιο ρυθµίζει τις συγκεντρώσεις καλίου και ασβεστίου στην καρδιά, που συντονίζουν το ρυθµό των ηλεκτρικών σηµάτων και τη µυϊκή συστολή. Το µαγνήσιο χορηγείται ενδοφλεβίως για τη µείωση του κινδύνου κολπικής µαρµαρυγής.
Ρύθµιση σακχάρου στο αίµα
Το µαγνήσιο µειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, επιτρέποντας στο σώµα να χρησιµοποιεί και να αποθηκεύει τη γλυκόζη καλύτερα. Η ανεπάρκεια µαγνησίου µπορεί να προκαλέσει αργή απόκριση της ινσουλίνης, οδηγώντας σε διαβήτη τύπου 2. Χαµηλά επίπεδα µαγνησίου σε άτοµα µε διαβήτη τύπου 1 έχουν συνδεθεί µε µεγαλύτερο κίνδυνο για αµφιβληστροειδοπάθεια και νευροπάθεια.
Προεµµηνορροϊκό σύνδροµο, δυσµηνόρροια
Το µαγνήσιο βοηθά στην παραγωγή προγεστερόνη
ς και οιστρογόνων. Η ανεπάρκειά του προκαλεί συµπτώµατα προεµµηνορροϊκού συνδρόµου, όπως αϋπνία, ευερεθιστότητα και φούσκωµα, κράµπες κατά την έµµηνο ρύση και δυσµηνόρροια.
Υγεία των οστών
Η επαρκής πρόσληψη µαγνησίου συνδέεται µε υψηλότερη οστική πυκνότητα και χαµηλότερο κίνδυνο οστεοπόρωσης σε γυναίκες µετά την εµµηνόπαυση.
Άγχος και κρίσεις πανικού
Το µαγνήσιο βοηθά στη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήµατος. Εξυπηρετεί επίσης λειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα και των επινεφριδίων. Χωρίς αυτές τις ενέργειες, η ηρεµία του εγκεφάλου εµποδίζεται και έτσι δηµιουργείται άγχος ή κρίσεις πανικού.
Η ανεπάρκεια µαγνησίου αντιµετωπίζεται µε τη χορήγηση συµπληρωµάτων διατροφής µαγνησίου. Τα σκευάσµατα µαγνησίου είναι καλά ανεκτά, επειδή η χηµική τους σύνθεση όµως ποικίλλει, χρειάζεται προσοχή στην επιλογή, ώστε να επιτυγχάνεται η µέγιστη απορρόφηση χωρίς διαταραχές από το πεπτικό, όπως η γαστρική δυσφορία και η διάρροια.