Η σωστή διατροφή αποτελεί σημαντική παράμετρο για την υγεία του βρέφους, γιατί τίθενται οι βάσεις για τη σωματική και την πνευματική ανάπτυξη μακροπρόθεσμα. Κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου το βρέφος τριπλασιάζει το βάρος γέννησης και αυξάνει κατά 50% το μήκος του. Για να επιτευχθεί η ραγδαία αυτή ανάπτυξη και να καλυφθούν οι ανάγκες χρειάζεται τροφή με πλούσια θερμιδική και θρεπτική αξία. Παράλληλα, όμως, στη βρεφική ηλικία αναπτύσσονται η ικανότητα σίτισης, η εδραίωση της υγιεινής διατροφής και παράλληλα η απόλαυση της τροφής.
Τα οφέλη του μητρικού γάλατος τον 1ο χρόνο ζωής
Το γάλα της μητέρας αποτελεί την ιδανική τροφή για το βρέφος τους πρώτους έξι μήνες της ζωής και μπορεί να συνεχιστεί μέχρι το τέλος του πρώτου έτους, αν είναι εφικτό. Το μητρικό γάλα αποτελεί ένα «μείγμα» θρεπτικών συστατικών και βιολογικών παραγόντων, τα οποία βρίσκονται σε απόλυτη ισορροπία μεταξύ τους. Έχει υψηλή διατροφική αξία και σύνθεση που κανένα ξένο γάλα δεν μπορεί να «μιμηθεί». Με τον θηλασμό το βρέφος «δοκιμάζει» γεύσεις από τις τροφές μέσω της μητέρας και πιθανώς αναπτύσσει προτιμήσεις.
Εισαγωγή στερεών τροφών στους 6 μήνες
Η εισαγωγή στο διαιτολόγιο στερεών τροφών συμβαδίζει με την ωρίμανση του πεπτικού συστήματος και την αναπτυξιακή εξέλιξη του βρέφους. Στην ηλικία περίπου των έξι μηνών το μωρό στηρίζει τέλεια το κεφάλι του, κάθεται με υποστήριξη, κρατά αντικείμενα στην παλάμη του, τα φέρνει στο στόμα, δείχνει την πείνα του ανοίγοντας το στόμα, αρχίζει να καταπίνει με μεγαλύτερη ευκολία, δείχνει τη δυσαρέσκειά του σπρώχνοντας το κορμί του προς τα πίσω. Όταν δεν έχουν αναπτυχθεί οι μηχανισμοί αυτοί, δεν είναι σωστό να πιέσουμε το βρέφος να αρχίσει τις στερεές τροφές. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συστήνει αποκλειστικό μητρικό θηλασμό τουλάχιστον τους πρώτους έξι μήνες της ζωής, ενώ την εισαγωγή στερεών τροφών στον 6ο μήνα με την προϋπόθεση το βρέφος να είναι αναπτυξιακά έτοιμο.
Παράλληλη χρονικά είναι και η σύσταση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας και Διατροφής, όπου ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός τους πρώτους έξι μήνες είναι ο επιθυμητός στόχος, ενώ οι στερεές τροφές δεν πρέπει να εισάγονται νωρίτερα από τον 4ο μήνα και όχι αργότερα από τον 7ο μήνα.
Ποια στερεά τροφή θεωρείται κατάλληλη;
Αρχικά πρέπει να παρέχει επαρκή θερμιδική και θρεπτική κάλυψη, ώστε να μπορεί να αντικαταστήσει ισοδύναμα ένα γεύμα γάλακτος και ταυτόχρονα να παρασκευάζεται σωστά και να συντηρείται με συνθήκες υγιεινής.
Η συνήθης πρακτική, χωρίς να είναι τεκμηριωμένη με μελέτες, συνιστά ανά 3-5 ημέρες εισαγωγή νέων τροφών. Δεν φαίνεται να έχει σημασία η σειρά εισαγωγής των στερεών τροφών.
- Αρχίζουμε με τροφές πλούσιες σε σίδηρο και βιταμίνες, όπως πολτοποιημένο κρέας, φρούτα, λαχανικά, ενισχυμένο σε σίδηρο ριζάλευρο, δημητριακά, κρόκο αυγού, ψάρι, ασπράδι αυγού.
- Αρχικά προσφέρουμε μικρές ποσότητες και σταδιακά για να συνηθίζει το βρέφος στις νέες γεύσεις. Είναι σημαντικό να γίνεται η εισαγωγή των νέων τροφών ενώ το βρέφος θηλάζει για την επίτευξη καλύτερης ανοχής του πεπτικού συστήματος. Πρέπει το βρέφος να δοκιμάσει τη νέα γεύση 6-7 φορές για να γίνει τελικά αποδεκτή. Αν δεν συμβεί αυτό, αφήνουμε λίγο διάστημα να περάσει και γίνεται νέα προσπάθεια.
- «Σύνθετες» τροφές δεν πρέπει να δίνονται πριν να επιτευχθεί ανοχή σε κάθε συστατικό. Επίσης, η καθυστερημένη εισαγωγή των «αλλεργιογόνων τροφών», όπως αυγό και ψάρι, δεν φαίνεται να προστατεύει την ανάπτυξη αλλεργίας.
- Αλμυρές ή γλυκές γεύσεις καθώς και πολύ επεξεργασμένες τροφές πρέπει να αποφεύγονται τους πρώτους δώδεκα μήνες ζωής.
Συμπερασματικά, ο τρόπος απογαλακτισμού και η διατροφή του δεύτερου εξαμήνου της βρεφικής ηλικίας έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα για την πρόληψη ή αποφυγή μακροπρόθεσμων συνεπειών από τις διατροφικές επιλογές.
Γιώτα Καφρίτσα
Παιδογαστρεντερολόγος – Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών.
http://www.gastropediatrics.gr/