H πρότυπη παραδοσιακή ελληνική γαστρονομία προσφέρει ένα εκλεκτό τραπέζι για όλη την οικογένεια. Γίνεται η αφορμή για ένα μοναδικό τρόπο επικοινωνίας, συνδυάζοντας μυρωδιές και αγαπημένα εδέσματα, συναθροίζοντας διαφορετικές γενιές και αποτυπώνοντας παιδικές μνήμες. Ωστόσο τα «τραπεζώματα» τείνουν σταδιακά να χάσουν την πρότερη αίγλη της.
Τα οικογενειακά γεύματα άλλοτε αποτελούσαν καθημερινή τελετουργία, σήμερα συνιστούν μάλλον πολυτέλεια. Γονείς και παιδιά ταλανίζονται από ένα φορτωμένο ημερήσιο πρόγραμμα και έτσι η ώρα του φαγητού περνάει πιο βιαστικά και σιωπηλά, τα γεύματα είναι συχνότερα μοναχικά με τσιμπολόγημα πρόχειρου φαγητού, στον καναπέ ή μπροστά στην οθόνη. Η απουσία από το οικογενειακό τραπέζι είναι όμως ζημιογόνος, μιας και η ώρα του φαγητού δεν ικανοποιεί τελικά μόνο το στομάχι μας.
Διεθνείς επιστημονικές μελέτες αποσαφηνίζουν όλα τα ευεργετικά οφέλη των συχνών οικογενειακών γευμάτων. Πιο συγκεκριμένα:
- Επιτυγχάνεται ισορροπημένη διατροφή. Τα παιδιά που γευματίζουν με την οικογένειά τους, μαγειρεμένο φαγητό, καταναλώνουν πιο ισορροπημένα γεύματα και ταυτόχρονα μαθαίνουν σωστές διατροφικές συνήθειες. Αυτό συμβαίνει γιατί οι γονείς έχουν την ευκαιρία να ελέγχουν τι και πόσο τρώνε τα παιδιά τους όταν η οικογένεια τρώει μαζί. Αντίθετα τα παιδιά που τρώνε μόνα τους ή μπροστά στην τηλεόραση δεν προσέχουν την ποιότητα και την ποσότητα του φαγητού τους. Το οικογενειακό τραπέζι αποτελεί κατ’επέκταση μια ασπίδα προστασίας στην εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας και διατροφικών διαταραχών.
- Προσδιορίζονται οι αξίες και οι αρχές του διαλόγου για τα παιδιά, μέσω της παρατήρησης των γονιών τους και της εξάσκησης. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που απολαμβάνουν στο οικογενειακό τραπέζι πλούσιες συζητήσεις, αναπτύσσουν λεξιλόγιο, βελτιώνουν τον προφορικό λόγο και αποκτούν πρώιμες αναγνωστικές ικανότητες. Το οικογενειακό γεύμα έχει μάλιστα συνδεθεί με βελτίωση της απόδοσης στο σχολείο.
- Προάγεται η υπευθυνότητα, η ομαδικότητα και η συνεργασία των μελών μιας οικογένειας. Μοιράζονται ευθύνες και ταυτόχρονα τα παιδιά μαθαίνουν καλούς τρόπους συμπεριφοράς στο τραπέζι.
- Παρέχεται ο απαιτούμενος χώρος στους γονείς να λειτουργήσουν ως πρότυπα συμπεριφοράς. Παράλληλα, αποσαφηνίζονται προσδοκίες, ρόλοι και οικογενειακοί κανόνες.
- Δίνεται η ευκαιρία για επικοινωνία και ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι γονείς μπορούν να μιλήσουν μεταξύ τους και με τα παιδιά τους και να μάθουν περισσότερα για την καθημερινότητά τους, τους προβληματισμούς τους, τα ενδιαφέροντά τους, τους φίλους τους. Κυρίως οι έφηβοι αισθάνονται ότι έχουν την αποδοχή τους και είναι πιο πιθανό να στραφούν στους γονείς τους όταν αντιμετωπίζουν κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Οι γονείς μπορούν ακόμη να αξιοποιούν αυτό το χρόνο για συζητήσεις σχετικά με την επικαιρότητα, ώστε να δημιουργείται κλίμα ασφάλειας μέσα στο σπίτι.
- Ενισχύονται οι οικογενειακοί δεσμοί. Στο τραπέζι δημιουργείται μια σταθερή βάση αναφοράς για τα μέλη της οικογένειας. Σύμφωνα με τις έρευνες, ο γάμος των ζευγαριών με νεογέννητα μωρά έχει πιο σταθερά θεμέλια όταν γευματίζουν συχνά μαζί.
- Προάγεται η ψυχική υγεία των μελών της οικογένειας, ιδιαίτερα των παιδιών και των εφήβων καθώς προσφέρεται χρόνος, επαφή και συναισθηματική ισορροπία.
- Μειώνεται σημαντικά η πιθανότητα εμφάνισης ψυχικών διαταραχών κυρίως στα νέα μέλη, όπως η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές, η χρήση ουσιών ή αλκοόλ. Στις οικογένειες που τρώνε πιο συχνά μαζί, οι γονείς παρουσιάζουν λιγότερη ένταση και κακή διάθεση, τα παιδιά είναι πιο χαρούμενα και πιο υγιή, οι έφηβοι χτίζουν ισχυρές προσωπικότητες, έχοντας καλύτερες σχέσεις με τους γονείς και τα αδέρφιά τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι ο έφηβος περιμένει με μεγάλη ανυπομονησία το οικογενειακό γεύμα.
Χρειάζονται άμεσες προσφυείς ενέργειες για την διατήρηση του πολύτιμου οικογενειακού γεύματος, τουλάχιστον 3 με 4 φορές την εβδομάδα.
Στη σύγχρονη ζοφερή εποχή της οικονομικής κρίσης που οι άνθρωποι φθείρονται και εξουθενώνονται καθημερινά, το οικογενειακό τραπέζι, ακόμα και εάν δεν είναι τέλειο, προσφέρει μια αίσθηση σύνδεσης και ζεστασιάς, όπως η μητρική αγκαλιά. Το τραπέζι των γονιών αποτελεί μια πραγματική «άσκηση ζωής» για το παιδί, ένας τόπος ανταλλαγής συναισθημάτων, απόψεων, συμπεριφορών. “Μόνο όταν μαγειρευτούν όλα μαζί τα συστατικά της οικογένειας, δημιουργείται κάτι πλούσιο, ενδιαφέρον και αξέχαστο” δρ Αν Φίσελ, Καθηγήτρια Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.
Ελένη Βαλαβάνη, Παιδίατρος
