Κωνσταντίνα Χρονοπούλου
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Ο καρκίνος του μαστού εξακολουθεί να είναι ο συχνότερος κακοήθης όγκος της γυναίκας, χωρίς όμως να θεωρείται πια ως καταληκτική ασθένεια. Παρά το ότι πρόκειται για θεραπεύσιμη ασθένεια, εξακολουθεί να αποτελεί μια επώδυνη κατάσταση για τη γυναίκα σε όλες τις φάσεις, όπως είναι αυτή της διάγνωσης, της θεραπείας αλλά και της αποθεραπείας, κατά την οποία απαιτούνται πολλές προσαρμοστικές προσπάθειες, τόσο από εκείνη όσο και από την οικογένεια της, αφού απαιτείται να γίνει η ασθένεια κομμάτι της ζωής της. O καρκίνος του μαστού, έχει ιδιαιτερότητες σε σχέση με άλλες μορφές της ίδιας ασθένειας, οι οποίες οφείλονται σ’ αυτό καθαυτό το όργανο στόχο. Συγκεκριμένα, η γυναίκα µε καρκίνο του μαστού, δεν έρχεται αντιμέτωπη μόνο με ένα σοβαρό νόσημα, αλλά και µε την πιθανή απώλεια ενός τµήµατος του σώματός της, που συμβολίζει σημαντικές πτυχές της ύπαρξής της: την μητρότητα και την ερωτική της υπόσταση. Το τελευταίο έχει ιδιαίτερη σημασία, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο καρκίνος του μαστού είναι πιο συχνός σε μια ηλικία που και άλλοι παράγοντες (πχ. εμμηνόπαυση, φυσιολογική γήρανση) επιδρούν αρνητικά στην αίσθηση θηλυκότητας και ελκυστικότητας που αισθάνονται και νιώθουν οι γυναίκες (Πωγωνίδης κ.α, 2005).
Πολλές γυναίκες βιώνουν ψυχολογική εξάντληση, η οποία εκδηλώνεται με συμπτώματα κατάθλιψης, όπως αϋπνία, αδυναμία συγκέντρωσης, απώλεια της όρεξης, αυξημένη χρήση αλκοόλ και ηρεμιστικών, αυτοκτονικές σκέψεις, σεξουαλική δυσλειτουργία και διατάραξη των καθημερινών δραστηριοτήτων. Η κατάθλιψη αποτελεί την πιο κοινή ψυχολογική επίπτωση της διάγνωσης αλλά και της θεραπείας (Sharippo, Gottman & Carrere, 2000). Σήμερα υπάρχει ενδιαφέρον για τη μελέτη της διάγνωσης του καρκίνου ως τραυματικού γεγονότος, το οποίο προκαλεί συμπτώματα σχεδόν ίδια με εκείνα του μετατραυματικού στρες. Ο καρκίνος είναι μια απειλητική για τη ζωή χρόνια ασθένεια και οι άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί, ακόμα και μεγάλο διάστημα μετά, είναι πιθανό να βιώνουν στρες, όταν κάτι τους θυμίζει τη θεραπεία ή την εμπειρία τους με τον καρκίνο. Το στρες αυτό εκδηλώνεται πολύ συχνά με επαναλαμβανόμενες, ενοχλητικές αναμνήσεις, όνειρα σχετικά με τη θεραπεία, φόβους υποτροπής, φόβους θανάτου και σωματικές αντιδράσεις. (Cordova et al., 1995, Hodgkinson et al., 2007).
Οι κύριοι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται για την προσαρμογή στην ασθένεια κυμαίνονται από την άρνηση ( λένε π.χ. «δεν ήταν κάτι σοβαρό, απλώς έβγαλαν το στήθος για λόγους προληπτικούς»), μέχρι την αποδοχή, την απελπισία ή την μαχητικότητα.
Αυτά τα σεισμικά γεγονότα συνταράσσουν τη ζωή. Μετά όμως από μια περίοδο αποδιοργάνωσης κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν ένα νέο νόημα ζωής. Δεν επιστρέφουν απλά στην προηγούμενη κατάσταση αλλά αναπτύσσουν μια νέα φιλοσοφία και κατανόηση για τον εαυτό τους, τις σχέσεις τους, τον τρόπο που υπάρχουν.