Είναι κάποιες μέρες που νιώθεις το στομάχι σου άδειο αλλά δε θες να το γεμίσεις και κάποιες άλλες που δε σε χορταίνει τίποτα. Η όρεξη για φαγητό είναι μία πολύπλοκη διαδικασία που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, είτε οργανικούς, είτε εξωτερικούς. Στο σημείο αυτό να θυμάσαι ότι σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να νιώθεις άσχημα για τις μικρές σου λιγούρες κατά τη διάρκεια της ημέρας (ή και της νύχτας!), καθώς η επιθυμία για φαγητό λειτουργεί διαφορετικά στο κάθε άτομο.
Ποιοί είναι όμως οι παράγοντες εκείνοι που επηρεάζουν την όρεξή σου; Στους έχουμε όλους παρακάτω.
Θεωρία των χρωμάτων
Ίσως να μη γνωρίζεις για τη δύναμη που έχουν τα χρώματα στην ψυχολογία και κατ’ επέκταση στην καθημερινότητα. Μία έντονη απόχρωση μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή σου, αλλά και τον τρόπο που αντιδρά το σώμα σου. Για παράδειγμα, τα χρώματα του φαγητού μπορούν να παίξουν μεγάλο ρόλο στην όρεξη. Έτσι, ένα πιάτο με φωτεινά και ζωηρά χρώματα μπορεί να φαίνεται πιο ελκυστικό και να αυξάνει την όρεξη.
Αν λοιπόν θέλεις να ελαττώσεις την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνεις, την επόμενη φορά διάλεξε τα κατάλληλα σερβίτσια πιάτων. Σύμφωνα με έρευνες, τα μπλε σερβίτσια θα σε βοηθήσουν να φας λιγότερο, διότι δημιουργούν γρήγορα κορεσμό. Αυτό οφείλεται στις ιδιότητες του μπλε χρώματος που συνδέονται με τη χαλάρωση. Στην αντίθετη περίπτωση προτίμησε κίτρινα ή κόκκινα πιάτα.
Γκρελίνη – Η ορμόνη της πείνας
Πρόκειται για την ορμόνη που ειδοποιεί τον εγκέφαλο ότι χρειάζεσαι τροφή. Όταν το στομάχι σου είναι άδειο, τα επίπεδα της γκρελίνης αυξάνονται αισθητά, ενώ όταν είσαι πλήρης η ορμόνη κυμαίνεται σε χαμηλές τιμές. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος που αυτή αλληλεπιδρά με τον εγκέφαλο, καθώς ενεργοποιεί το σύστημα της ανταμοιβής. Με απλά λόγια, η πείνα υποχωρεί, όχι γιατί γεμίζει το στομάχι, αλλά γιατί ο εγκέφαλος συνδέει το φαγητό με την ευχαρίστηση.
Τέλος, σύμφωνα με μελέτη του 2011, η γκρελίνη μειώνεται ακόμα και με την ψευδαίσθηση ότι έχεις φάει αρκετά. Στην περίπτωση όμως που το φαγητό που καταναλώνεις δεν είναι της αρεσκείας σου, το αίσθημα της πείνας δεν ικανοποιείται και η ορμόνη παραμένει σε υψηλή τιμή.
Ποιότητα ύπνου
Ο καθημερινός ύπνος είναι καίριος για τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και μας ανανεώνει. Εύκολα λοιπόν μπορείς να αντιληφθείς ότι ο κακής ποιότητας ύπνος έχει σημαντική επίδραση σε πολλούς τομείς της ζωής και υγείας, όπως η όρεξη για φαγητό.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο εγκέφαλος εκτελεί σημαντικές λειτουργίες. Παράλληλα, τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και ρυθμίζει τον μεταβολισμό. Ωστόσο, όταν ο ύπνος είναι διαταραγμένος ή ανεπαρκής, το σύστημα αυτό διαταράσσεται, και οι επιπτώσεις στην όρεξη είναι ορατές. Πιο συγκεκριμένα,
- Η έλλειψη ύπνου μπορεί να επηρεάσει τις ορμόνες που ελέγχουν την όρεξη. Αυξάνει την γκρελίνη και μειώνει την υπεύθυνη για τον κορεσμό ορμόνη. Έτσι αυξάνεται η επιθυμία για φαγητό.
- Ο κακός ύπνος “αγαπάει” τους υδατάνθρακες. Έχει παρατηρηθεί ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να αλλάξει τις προτιμήσεις στο φαγητό, δείχνοντας ιδιαίτερη αδυναμία σε υδατάνθρακες και λίπη.
- Πολλές φορές η έλλειψη ύπνου μπορεί να αυξήσει την επιθυμία για επιβράβευση που πραγματοποιείται μέσω της κατανάλωσης junk food και γλυκών.
Κοινωνικός κύκλος
Το κοινωνικό περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο στην όρεξη και τις διατροφικές συνήθειες όλων μας. Οι κοινωνικές συναντήσεις γύρω από το φαγητό μπορούν να έχουν διάφορες επιπτώσεις στην ποσότητα φαγητού που καταναλώνουμε και τη γενικότερη σχέση μας με το φαγητό. Αναλυτικότερα,
- Μέσω του φαγητού συνδεόμαστε με τους άλλους ανθρώπους. Τα γεύματα με αγαπημένα πρόσωπα δημιουργούν όμορφα συναισθήματα και ενισχύουν την κάθε σχέση. Αυτή η κοινωνική και συναισθηματική σύνδεση μπορεί να καταστήσει το φαγητό πιο ευχάριστο και μερικές φορές να ανοίξει την όρεξη.
- Σε ορισμένες συγκυρίες το φαγητό μπορεί να είναι μια ευκαιρία να μοιραστείς υγιεινές διατροφικές συνήθειες και να βρεις την απαραίτητη αλληλοϋποστήριξη για υγιεινές επιλογές. Είναι πιο εύκολο να καταναλώσεις υγιεινό φαγητό, αν και το περιβάλλον σου κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση.
- Από την άλλη πλευρά, οι κοινωνικές συναντήσεις μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε διατροφικές ατασθαλίες, καθώς πολλές φορές παρέχονται ποικίλα επιλογές, οι οποίες μπορεί να καθιστούν δυσκολότερο τον έλεγχο των θερμίδων.
Κάπου εδώ καταλαβαίνουμε ότι η όρεξη και η συνολική σχέση μας με το φαγητό είναι κάτι πολύ περισσότερο από απλή βιολογία. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα νιώσεις πείνα (ή και το αντίθετο), σκέψου ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν αυτή την αίσθηση. Αφού συνειδητοποιήσεις αυτούς τους παράγοντες, μπορείς να διαχειριστείς τις διατροφικές σου συνήθειες με μεγαλύτερη συνείδηση και ισορροπία.
