Κωνσταντίνος Συρίγος
Καθηγητής Παθολογίας & Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής της Γ’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο “Η Σωτηρία”
Δύσκολη χαρακτηρίζει την κατάσταση στα νοσοκομεία ο Καθηγητής Παθολογίας & Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής της Γ’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο “Η Σωτηρία”, κ. Κωνσταντίνος Συρίγος. Ωστόσο, εμφανίζεται αισιόδοξος για την πορεία του εμβολιασμού ως μέτρου αναχαίτισης της πανδημίας και θεωρεί πως όλη αυτή η κατάσταση θα μας διδάξει πολλά. Τονίζει, επίσης, ότι ως κοινωνία πρέπει να επενδύσουμε στην πρόληψη, καθώς “η πρόληψη είναι πιο σημαντική, πιο αποτελεσματική και -εν τέλει- πιο φθηνή”.
Συνέντευξη στη Νεκταρία Καρακώστα
Πώς είναι αυτή τη στιγμή η κατάσταση στο νοσοκομείο;
Από πλευράς κρεβατιών απλών μονάδων, κλινών COVID-19 και εντατικών τα πράγματα είναι δύσκολα, καθώς βρισκόμαστε στη μεγαλύτερη κάλυψη από την έναρξη της πανδημίας. Έχουν ήδη δεσμευτεί στο νοσοκομείο «Σωτηρία» κλίνες της καρδιολογικής και της χειρουργικής κλινικής. Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι να ανοίξουν νέα τμήματα. Το θέμα είναι να στελεχωθούν με ανθρώπους που να έχουν γνώση και εμπειρία. Δεν αρκεί να στελεχώσεις μια νέα μονάδα. Πρέπει να υπάρχει η κατάλληλη εμπειρία και εκπαίδευση, που δεν αποκτάται από τη μια μέρα στην άλλη. Οι νέες μονάδες που ανοίγουν θα πρέπει ίσως να είναι σε σύνδεση με τις παλιές, ώστε να εκμεταλλεύονται την εμπειρία τους. Το να ανοίγουμε πολλές μικρές μονάδες δεν είναι καλύτερη πολιτική, ίσως θα ήταν καλύτερο να επεκτείνουμε τις υπάρχουσες.
Παρόλο που είμαστε στο πιο δύσκολο κομμάτι της πανδημίας, είμαι πολύ αισιόδοξος ότι όλο αυτό θα τελειώσει με ευνοϊκό τρόπο και με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Ωστόσο, η παρακαταθήκη, η κληρονομιά που θα μας αφήσει δεν θα είναι όλη κακή -θα υπάρχουν και πολλά πράγματα χρήσιμα στον τομέα της έρευνας, της επιστήμης, της τεχνολογίας που θα αξιοποιήσουμε στο μέλλον και σε άλλες παθήσεις και σε άλλες συνθήκες έξω από την υγεία για να βελτιώσουμε την καθημερινότητά μας.
Τον τελευταίο χρόνο μάθαμε πάρα πολλά για τον κορωνοϊό.
Είναι σαν να έχει περάσει μία δεκαετία σε εμπειρία και γνώσεις. Τίποτε από αυτά που κάναμε πέρσι δεν ισχύει τώρα και αυτά που κάνουμε σήμερα δεν τα είχαμε τότε. Ωστόσο, η εμπειρία αυτή παρέχει και τον ασφαλέστερο τρόπο να κάνουμε λάθη. Μας δίνει μια αδικαιολόγητη αυτοπεποίθηση. Για παράδειγμα, πολλοί ιδιώτες γιατροί κρατάνε από το να στείλουν στο νοσοκομείο ασθενείς περισσότερο από όσο πρέπει, με αποτέλεσμα, όταν δοθεί η οδηγία να πάνε στο νοσοκομείο, τα πράγματα να είναι πολύ πιο προχωρημένα και πιο δύσκολα.
Πώς πήγε ο εμβολιασμός στο «Σωτηρία»;
Και στο δικό μας νοσοκομείο παρατηρήθηκε μια διαφορά στα εμβολιαστικά ποσοστά μεταξύ γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού/επαγγελματιών υγείας. Νέοι άνθρωποι που εργάζονται σε κλινικές COVID-19 έχουν την παράξενη άποψη πως αν αρρωστήσουν είναι ασφαλείς. Παραβλέπουν το γεγονός ότι πολλοί νέοι καταλήγουν και ότι αν νοσήσουν, μέχρι να διαγνωστούν και να απομονωθούν, θα αποτελούν κίνδυνο, τόσο για τους ασθενείς τους, όσο και για την κοινωνία.
Σε μια προσπάθεια να πείσουμε αυτούς τους ανθρώπους, η κλινική μου δημιούργησε ένα βίντεο με ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών στο οποίο διατυπώνουν ερωτήσεις και προβληματισμούς. Διοργανώσαμε, επίσης, ένα σεμινάριο πριν την έναρξη των εμβολιασμών, όπου απαντούσαμε σε ερωτήσεις. Έτσι, το Σωτηρία είχε καλύτερα εμβολιαστικά ποσοστά από άλλα νοσοκομεία –όχι, ωστόσο, αυτά που αναμέναμε και ελπίζαμε.
Με τους ογκολογικούς ασθενείς τι έγινε εν μέσω πανδημίας;
Είχαμε σημαντικά μειωμένη προσέλευση στα νοσοκομεία που ξεκίνησε από τους ίδιους τους γιατρούς στα ογκολογικά κέντρα για να προστατεύσουν τους αρρώστους, αλλά και το προσωπικό, και ανέβαλαν θεραπείες.
Περιορισμένη προσέλευση είχαμε και στη διάγνωση. Οι ασθενείς έπαψαν να έρχονται να κάνουν τις εξετάσεις που έπρεπε να κάνουν. Υπάρχουν ασθενείς που δεν έχουν κάνει τον τακτικό τους έλεγχο από τότε που ξεκίνησε η πανδημία.
Επιπλέον, ασθενείς με καρκίνους που στην αρχή της πανδημίας ήταν χειρουργήσιμοι, όταν το καλοκαίρι ήλθαν τελικά να εξεταστούν, η νόσος τους είχε προχωρήσει πολύ, είχε γίνει μεταστατική.
Η ζωή δεν παγώνει με την πανδημία. Τα θέματα υγείας θα πρέπει με τις δυνατότητες που μας αφήνει η πανδημία και το σύστημα να συνεχίσουμε να τα παρακολουθούμε. Συνεχίζουν να εξελίσσονται, δεν σταματάνε.
Η πρόσφατη σημαντική επιδείνωση της πανδημίας πώς αναμένεται να επηρεάσει τους ασθενείς με καρκίνο;
Δυστυχώς θα έχει σημαντική επίπτωση σε καθυστερημένες διαγνώσεις, αναβολές θεραπειών και ακυρώσεις προγραμματισμένων ελέγχων (follow-up ή screening). Και οι συνέπειες αυτές δεν μπορούν εύκολα να ποσοτικοποιηθούν γιατί θα εξελίσσονται σε βάθος χρόνου. Έχει υπολογιστεί ότι μέσα στην επόμενη δεκαετία θα αυξηθεί σημαντικά η θνησιμότητα των πιο συχνών καρκίνων, συμπεριλαμβανομένου και του πνεύμονα. Για να μην αποτελέσουν οι καρκινοπαθείς τις «παράπλευρες απώλειες» της πανδημίας πρέπει οι ασθενείς, οι φροντιστές τους, οι γιατροί και το σύστημα υγείας να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη συνέχιση των προγραμματισμένων ογκολογικών θεραπειών και ελέγχων, ακόμη και μέσα σε αυτή τη μεγάλη έξαρση της COVID-19.
Αρκεί το εμβόλιο για να πολεμήσουμε την πανδημία;
Ο εμβολιασμός είναι ο μόνος τρόπος για να τελειώσει με επιτυχία η πανδημία, πρώτα με τον εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού και δεύτερον με τον εμβολιασμό των ομάδων υψηλού κινδύνου -ανάμεσα σε αυτές και των ασθενών με καρκίνο.
Πότε πρέπει να εμβολιαστούν οι ογκολογικοί ασθενείς;
Έχω προτείνει τα μεγάλα ογκολογικά κέντρα να είναι και εμβολιαστικά κέντρα.
Παίζει πολύ μεγάλο ρόλο σε ποιο χρονικό σημείο της θεραπείας θα εμβολιάσουμε τον ασθενή με καρκίνο. Υπάρχουν ημέρες θεραπείας που το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενή είναι τόσο αδύναμο που δεν θα αναπτύξει αντισώματα.
Επίσης, όλοι οι καρκινοπαθείς δεν είναι το ίδιο: είναι διαφορετικό αν κάποιος λαμβάνει χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, ορμονική θεραπεία ή ακτινοθεραπεία και διαφορετικό κάποιος που έχει μόλις χειρουργηθεί ή πρέπει να χειρουργηθεί.
Άρα, η απόφαση του εμβολιασμού θα πρέπει να λαμβάνεται σε συνεργασία με τον θεράποντα ογκολόγο. Δεν μπορεί να γίνεται ερήμην από ένα λογισμικό, όσο καλό κι αν είναι αυτό το λογισμικό.
Τι απαντάτε σε αυτούς που αρνούνται τον εμβολιασμό;
Οι αρνητές της επιστήμης, της εξέλιξης, της τεχνολογίας και της προόδου του πολιτισμού υπήρχαν πάντα. Η ιστορία τους αγνοεί και τους προσπερνά. Κάνουν κακό στον εαυτό τους και στο κοινωνικό σύνολο.
Ο κορωνοϊός ήλθε να αναδείξει άλλες πανδημίες της κοινωνίας μας, όπως η παχυσαρκία;
Ο κορωνοϊός ανέδειξε χρόνιες πανδημίες, όπως ο καρκίνος, η παχυσαρκία, που είναι νόσος, η υπέρταση.
Όλα αυτά για τα οποία η πρόληψη είναι πιο σημαντική, πιο αποτελεσματική και -εν τέλει- πιο φθηνή. Δυστυχώς, όμως, η κοινωνία δεν επενδύει στην πρόληψη.
Μιλήστε μας για το ερευνητικό έργο της κλινικής σας πάνω στον κορωνοϊό. Ασχοληθήκατε, μεταξύ άλλων, και με τα μονοκλωνικά αντισώματα.
Από την αρχή της πανδημίας η κλινική μας συμμετείχε συστηματικά σε πολλές μελέτες:
Πρωτοπόρησε στην εφαρμογή πρώιμης αντιθρομβωτικής θεραπείας.
Χρησιμοποιήσαμε αντιφλεγμονώδεις παράγοντες και μονοκλωνικά αντισώματα.
Πρωτοβουλία της Ιατρικής Σχολής ήταν, θυμίζω, και η θεραπεία με πλάσμα η οποία εφαρμόζεται σε αρκετούς ασθενείς και έχει γίνει δεκτή από την επιστημονική κοινότητα.
Μέσα από αυτές τις μελέτες φτιάξαμε τους αλγόριθμους αντιμετώπισης των ασθενών.
Η Ιατρική Σχολή σήκωσε μεγάλο μέρος της πανδημίας σε κλινικό επίπεδο, αλλά έκανε και πράγματα με διεθνή αντίκτυπο.
Είναι γεγονός ότι στη χώρα μας έχουμε πολύ καλούς επιστήμονες. Ο Έλληνας είναι μια προσωπικότητα που αποδίδει στην κρίση, δεν μπορεί να δημιουργήσει σε ήρεμα νερά. Χρειάζεται τρικυμία για να αναπτύξει πλήρως την εφευρετικότητα, τη φαντασία και την αποτελεσματικότητά του.
Τι είναι η Lung Ambition Alliance και ποιοι είναι οι στόχοι της;
Είναι μία διεθνής συμμαχία, πρωτοβουλία του Διεθνούς Οργανισμού Μελέτης Καρκίνου του Πνεύμονα και της ΑstraΖeneca.
Στόχος της Συμμαχίας είναι να μειωθεί όσο το δυνατόν η θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα την επόμενη δεκαετία.
Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως. Στην πραγματικότητα είναι μια διαρκής πανδημία.
Η δική μας κλινική θα ασχοληθεί με την πρώιμη διάγνωση που είναι ο γρηγορότερος τρόπος για να μειώσουμε συνολικά την θνησιμότητα από τη νόσο.
Δυστυχώς, το ιατρικό σύστημα της Ελλάδας και του δυτικού κόσμου κατευθύνονται στη θεραπεία και όχι στην πρόληψη των νοσημάτων. Η θεραπεία είναι πολλαπλάσια ακριβότερη και όχι τόσο αποδοτική. Έχει σημασία να αποκτήσουμε παιδεία και κουλτούρα πρόληψης.
Έχουμε υπολογίσει ότι, αν ο προσυμπτωματικός έλεγχος εφαρμοζόταν σε όλη την Ελλάδα με τον τρόπο που πρέπει, θα σώζαμε περίπου 2.500 ανθρώπους κάθε χρόνο.
Το καλό με τον καρκίνο του πνεύμονα είναι ότι μπορούμε πολύ εύκολα να εντοπίσουμε μια ομάδα υψηλού κινδύνου που είναι οι καπνιστές.
Βέβαια, το screening του καρκίνου του πνεύμονα δεν θα πρέπει να είναι το άλλοθι του καπνιστή.
Μιλήστε μας για την πρόοδο στις θεραπευτικές επιλογές στον καρκίνο του πνεύμονα.
Είναι αλήθεια ότι πριν την πανδημία ο καρκίνος του πνεύμονα ήταν από εκείνους με τη μεγαλύτερη έρευνα και τις μεγαλύτερες εξελίξεις σε διαγνωστικό και θεραπευτικό επίπεδο.
Τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει δραματικά το τοπίο, σε βαθμό τέτοιο ώστε ο καρκίνος του πνεύμονα να είναι αυτός με τις περισσότερες θεραπευτικές επιλογές. Ο ογκολόγος σήμερα χρειάζεται να είναι στην πρώτη γραμμή της ενημέρωσης και της βιβλιογραφίας για να αξιοποιήσει όλα τα δεδομένα προς όφελος του ασθενούς.
Πλέον είναι τόσο περίπλοκη η θεραπεία που απαιτεί τη συνεργασία πολλών ειδικοτήτων. Η λεγόμενη precision medicine ασκείται σε ομάδες που εκμεταλλεύονται την τεχνολογία και συνεργάζονται από μοριακό έως κλινικό επίπεδο.
Θα διεκδικήσετε την προεδρία της Ιατρικής Σχολής. Μιλήστε μας για αυτό.
Διεκδικώ την προεδρία της Ιατρικής Σχολής γιατί το Πανεπιστήμιο Αθηνών πέρασε δυο διαδοχικές κρίσεις, την οικονομική και την κρίση της πανδημίας. Μετά από αυτές τα πράγματα δεν θα είναι πια τα ίδια, ούτε από πλευράς άσκησης της Ιατρικής ούτε από πλευράς της εκπαίδευσης των φοιτητών. Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή στην οποία δεν πρέπει να χαθεί το τρένο της εξέλιξης.
Πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις και αλλαγές, ώστε να είμαστε πρωτοπόροι και την επόμενη μέρα.
Έχω τη φιλοδοξία να χρησιμοποιήσω την εμπειρία και την τεχνογνωσία που αποκτήθηκε από την κλινική μας μέσω της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας που όχι μόνο δεν περιόρισε τη δραστηριότητά της, αλλά την επέκτεινε, σε συνεργασία με άλλους συναδέλφους που πέτυχαν ακριβώς τα ίδια.
Προσβλέπουμε για την επόμενη μέρα στη Σχολή με θέσεις και οράματα που θα τεθούν στην κρίση των συναδέλφων.
