Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc
Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να παίρνουν καθημερινά κάποιο φάρμακο για την κατάθλιψη και το άγχος, ενώ άλλοι τόσοι καταφεύγουν σε φυτικά σκευάσματα και φυσικές θεραπείες για να διαχειριστούν τις ψυχικές δυσκολίες τους. Χιλιάδες ευρώ ξοδεύονται από ιδιώτες και από το κράτος για κάθε λογής θεραπείες. Ωστόσο, υπάρχει μια «θεραπεία» που είναι δωρεάν και διαθέσιμη σε όλους μας την οποία δυστυχώς συνήθως αγνοούμε: η επαφή με τη φύση.
Τις τελευταίες δεκαετίες είναι εκατοντάδες οι μελέτες διεθνώς που δείχνουν την τεράστια ευεργετική επίδραση που έχει πάνω μας η επαφή με τη φύση. Οι εικόνες, οι ήχοι, οι μυρωδιές της φύσης επηρεάζουν άμεσα το νευρικό μας σύστημα, απενεργοποιούν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο είναι υπεύθυνο για το μηχανισμό πάλης ή φυγής, και ενεργοποιούν το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο είναι υπεύθυνο για την ηρεμία και την χαλάρωση. Το αποτέλεσμα είναι να νιώθουμε λιγότερο άγχος, λιγότερη κατάθλιψη, περισσότερη ευεξία.
Μέρος της επαφής με τη φύση είναι και η έκθεση στον ήλιο, καθώς το φως του ήλιου βοηθά στη σύνθεση της βιταμίνης D. Βασικά, είναι ο καλύτερος τρόπος για να συνθέσουμε βιταμίνη D, πέρα από τη διατροφή. Η έλλειψη βιταμίνης D έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη και μπορεί να προκαλεί κόπωση, οστεοπόρωση και μυοσκελετικά προβλήματα. Αντίθετα, η επάρκεια σε βιταμίνη D μας γεμίζει ενεργητικότητα και καλή διάθεση.
Γιατί όμως έχει τέτοια επίδραση πάνω μας η φύση; Ο βασικότερος λόγος πιθανώς είναι ότι επί χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος ζούσε στη φύση και προφανώς είναι βαθιά ριζωμένη στη συλλογική μας μνήμη η σύνδεση μαζί της. Ειδικά φαίνεται πως μας κατευνάζουν και μας ηρεμούν τοπία πράσινα με δέντρα, τα οποία έχουν συνδεθεί με την εξεύρεση τροφής ή καταφυγίου και γι’ αυτό μέσα από την εξέλιξη έχουμε μια ενστικτώδη προτίμηση σε αυτά. Επίσης, μας ηρεμεί η θέα εκτάσεων με νερό όπως μια λίμνη, ένα ποτάμι ή η θάλασσα, που επίσης έχουν συνδεθεί εξελικτικά με εξεύρεση τροφής ή μια διαφυγή από μια δυσάρεστη κατάσταση.
Μάλιστα, έχει ενδιαφέρον ότι δεν επιδρά πάνω μας ευεργετικά η φύση μόνο όταν είναι γαλήνια, αλλά ακόμα και σε συνθήκες αναταραχής, για παράδειγμα, όταν βρέχει ή όταν στεκόμαστε μπροστά σε μια τρικυμισμένη θάλασσα – αρκεί βέβαια να μην νιώθουμε ότι απειλείται η ζωή μας από την αναταραχή αυτή. Η επαφή με τη φύση σε οποιαδήποτε κατάσταση (εφόσον δεν κινδυνεύουμε) μας κάνει να νιώσουμε περισσότερο ισορροπημένοι και μας γεμίζει ενέργεια.
Κάντε ένα μικρό πείραμα: περάστε ένα ολόκληρο πρωινό κλεισμένοι στο σπίτι σας κολλημένοι σε μια οθόνη. Και το απόγευμα βγείτε για έναν περίπατο κάπου όπου υπάρχει φύση (σε ένα πάρκο, μια πλατεία, ένα προάστιο). Θα δείτε πόσο πιο αναζωογονημένοι θα νιώσετε. Η επαφή με τη φύση μας κάνει να νιώθουμε πιο ζωντανοί και αυτό όχι μόνο βελτιώνει την ψυχική μας διάθεση αλλά ακόμα και την σωματική υγεία μας.
Η επίδραση της φύσης στο άγχος έχει αποδειχθεί σε πολυάριθμες μελέτες και έχει ενσωματωθεί σε διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Για παράδειγμα, οι Ιάπωνες χρησιμοποιούν μια πρακτική που ονομάζεται “Shinrin-Yoku”, που κυριολεκτικά σημαίνει “κολύμβηση μέσα στο δάσος”. Μια μελέτη που έγινε από Ιάπωνες ερευνητές με 498 συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι η πρακτική αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τα άτομα που υποφέρουν από έντονο στρες, αλλά επίσης ότι μείωσε την επιθετικότητα και την κατάθλιψη και αύξησε την ενέργεια τους σε σχέση με τις ομάδες ελέγχου.
Ωστόσο, η επίδραση της φύσης είναι ευεργετική ακόμα και στη δημιουργικότητα και στη μνήμη. Μια μελέτη έδειξε ότι η βραχυπρόθεσμη μνήμη μπορεί να βελτιωθεί κατά 20% από το περπάτημα στη φύση ή ακόμη απλά κοιτάζοντας μια εικόνα ενός φυσικού τοπίου. Παράλληλα, η άσκηση στη φύση μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή μας. Σε μια κριτική μετα-ανάλυση που επεξεργάστηκε στοιχεία από 1.252 άτομα που συμμετείχαν σε 10 διαφορετικές μελέτες κάνοντας διάφορες δραστηριότητες στη φύση (όπως κηπουρική, περπάτημα, ποδηλασία, κωπηλασία, ψάρεμα, ιππασία) διαπιστώθηκε ότι μόλις 5 λεπτά “πράσινη άσκηση” αρκούν για να δώσουν μεγαλύτερη ώθηση στην αυτοεκτίμηση.
Και βέβαια η επαφή με τη φύση έχει οφέλη ακόμα και σε κοινωνικό επίπεδο. Μια πειραματική μελέτη που έγινε σε 2 χιλιάδες άτομα στην Βρετανία, έδειξε ότι ανάμεσα στα ευεργετικά οφέλη της φύσης είναι και η ενίσχυση της κοινωνικότητας των ανθρώπων, η μείωση της επιθετικότητας και της εγκληματικότητας.
Αναμφίβολα, η φύση είναι το καλύτερο φάρμακο για πολλές από τις δυσκολίες μας. Και είναι ένα δωρεάν φάρμακο χωρίς καμία παρενέργεια. Η φύση είναι εκεί και μας περιμένει. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αποφασίσουμε να την αξιοποιήσουμε. Πώς; Δείτε μερικές ιδέες.
- Βάλτε λουλούδια σε βάζα στο σπίτι σας.
- Βάλτε φυτά μέσα στο σπίτι ή στο μπαλκόνι σας – και φροντίστε τα.
- Κολλήστε αφίσες ή πίνακες με τοπία (κατά προτίμηση πράσινα ή με νερό) στους τοίχους του σπιτιού σας.
- Επιλέξτε αθλήματα σε ανοιχτούς χώρους (όπως πεζοπορία, ποδηλασία, τένις, γκολφ, θαλάσσια σπορ, κα).
- Κάντε όσο πιο συχνά μπορείτε περιπάτους σε κάποιο πάρκο, στο ύπαιθρο, στην παραλία.
- Σηκώστε το κεφάλι και κοιτάξτε τον ουρανό, παρατηρήστε τα σύννεφα, την κίνησή τους, τη λάμψη τους. Απολαύστε την ανατολή, το ηλιοβασίλεμα, το φεγγάρι.
- Θαυμάστε τα λουλούδια και τα δέντρα στους δρόμους, στους κήπους, στις πλατείες.
Τελικά, δεν χρειάζεται να πάμε σε ένα ψηλό βουνό για να ωφεληθούμε από την θεραπευτική ενέργεια της φύσης. Η φύση είναι παντού γύρω μας – μας αγκαλιάζει με την ενέργεια και την ομορφιά της. Εμείς το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να της δίνουμε προσοχή. Να την θαυμάζουμε, να τη σεβόμαστε, να την απολαμβάνουμε!
