Ιωάννης Κ. Τριανταφυλλόπουλος
Επίκ. Καθηγητής Ορθοπεδικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Ε’ Ορθοπεδικής Ν.ΥΓΕΙΑ
Email:sportdoc@otenet.gr
Τους χειμερινούς μήνες αναμένουμε περισσότερους τραυματισμούς των αρθρώσεων μετά από πτώσεις σε ολισθηρές (βρεγμένες ή παγωμένες) επιφάνειες αλλά και στα χειμερινά αθλήματα. Ο αρθρικός χόνδρος έχει περιορισμένη ικανότητα αυτοεπούλωσης με αποτέλεσμα όταν τραυματισθεί να οδηγείται σε προοδευτική καταστροφή. Αν η αρχική βλάβη του χόνδρου δεν διαγνωστεί και αντιμετωπισθεί έγκαιρα τότε εγκαθίσταται οστεοαρθρίτιδα. Οι συνεχώς εξελισσόμενες μέθοδοι αποκατάστασης των χόνδρινων βλαβών οδηγούν σε όλο και πιο ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Όσο πιο γρήγορα διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί μια χόνδρινη βλάβη τόσο καλύτερα αποτελέσματα αναμένονται. Αν η βλάβη αντιμετωπισθεί ένα έτος μετά την κλινική εμφάνισή της, τότε η πρόγνωση χειροτερεύει δραματικά. Στη σύγχρονη Ορθοπεδική εφαρμόζονται πλέον εξελιγμένες τεχνικές αποκατάστασης των βλαβών του αρθρικού χόνδρου με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας.
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει συντηρητικός τρόπος αντιμετώπισης μιας χόνδρινης βλάβης. Και αυτό για δύο λόγους: πρώτον, ο αρθρικός χόνδρος είναι ανάγγειος και δεν έχει δυνατότητα αυτοεπούλωσης και δεύτερον, δεν έχουν ακόμη βρεθεί φαρμακευτικοί παράγοντες διέγερσης του αρθρικού χόνδρου προς επιδιόρθωση αλλά ούτε και τρόποι που μία φαρμακευτική ουσία θα φτάσει στην περιοχή της βλάβης. Η χορήγηση επομένως σκευασμάτων που περιέχουν συστατικά του φυσιολογικού αρθρικού χόνδρου (γλυκοζαμίνες, χονδροϊτίνες, υαλουρονικό οξύ, κολλαγόνο) έχει βοηθητική δράση στις παρακάτω τεχνικές.
Σήμερα, η χειρουργική αποκατάσταση των χόνδρινων βλαβών πραγματοποιείται κατά κύριο λόγο με αρθροσκοπικές τεχνικές και μόνο σε περιορισμένες περιπτώσεις εκτεταμένων χόνδρινων βλαβών καταφεύγουμε σε ανοικτές χειρουργικές τεχνικές (αρθροτομές). Ο ορθοπεδικός διαθέτει πλέον μεγάλο αριθμό αρθροσκοπικών τεχνικών χονδρογένεσης και κάθε φορά εφαρμόζει κατά περίπτωση την καταλληλότερη.
Τεχνικές διέγερσης του υποχόνδριου οστού
Το οστό που βρίσκεται κάτω από τον αρθρικό χόνδρο επικοινωνεί άμεσα με τον μυελό που είναι πλούσιος σε μεσεγχυματικά κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά αν τοποθετηθούν στις τραυματισμένες χόνδρινες επιφάνειες μετατρέπονται σε χονδροκύτταρα και παράγουν νέο αρθρικό χόνδρο. Έτσι, έχουν αναπτυχθεί οι αρθροσκοπικές τεχνικές των μικροκαταγμάτων και των μικροτρυπανισμών με τις οποίες διανοίγονται δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ της τραυματισμένης χόνδρινης επιφάνειας με το πλούσιο σε μεσεγχυματικά κύτταρα υποχόνδριο οστούν. Οι τεχνικές αυτές έχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα αλλά για μικρού μεγέθους βλάβες.
Τεχνικές εμφύτευσης οστεοχόνδρινων κυλίνδρων
Με τις τεχνικές αυτές λαμβάνονται οστεοχόνδρινα κυλινδρικά τεμάχια από υγιείς μη-φορτιζόμενες περιοχές μιας άρθρωσης και άμεσα τοποθετούνται στις περιοχές βλάβης (τεχνικές μωσαϊκού). Εφαρμόζονται σε μεγαλύτερου μεγέθους βλάβες και σε σύγκριση με τις τεχνικές διέγερσης του μυελού παρουσιάζουν μεγαλύτερα και μακροβιότερα ποσοστά επιτυχίας που φτάνουν το 80-90%.
Μεταμόσχευση μεγάλων οστεοχόνδρινων αλλομοσχευμάτων
Σε περιπτώσεις όπου οι βλάβες του αρθρικού χόνδρου καταλαμβάνουν μεγάλη επιφάνεια της άρθρωσης και του υποχόνδριου οστού, τότε η επιλογή είναι η μεταμόσχευση μεγάλων οστεοχόνδρινων τεμαχίων από δωρητές (αλλομοσχεύματα) που έχουν υποστεί κατάλληλη προετοιμασία για την αποφυγή μετάδοσης νοσημάτων. Η τεχνική αυτή έχει άριστα κλινικά αποτελέσματα με ποσοστά επιτυχίας που αγγίζει το 90%.
Βιολογική αρθροπλαστική
Μιμούμενοι τη φύση και τον τρόπο με τον οποίο αυτή δημιουργεί αρθρικό χόνδρο αναπτύχθηκε η βιολογική αρθροπλαστική μιας άρθρωσης. Πρόκειται για την ταυτόχρονη χρησιμοποίηση όλων εκείνων των βιολογικών συστατικών που θα οδηγήσουν σε δημιουργία νέου αρθρικού χόνδρου. Τα συστατικά αυτά είναι τα: (α) Χονδρογενετικά κύτταρα δηλαδή τα καλλιεργήματα αυτόλογων χονδροκυττάρων, τα βλαστοκύτταρα που λαμβάνονται από το λιπώδη ιστό του ασθενούς και τα μεσεγχυματικά κύτταρα που λαμβάνονται από τον μυελό των οστών του ασθενούς. (β) Μεμβράνες – ικριώματα, προϊόντα τεχνολογίας οι οποίες προσφέρουν προστασία στα κύτταρα ως σταθερό υπόστρωμα, προσκόλληση στην περιοχή της βλάβης ώστε τα κύτταρα να μην χάνονται μέσα στο αρθρικό υγρό αλλά και πλέον είναι φορτωμένες με αυξητικούς παράγοντες που διεγείρουν τα κύτταρα στο να κατασκευάσουν νέο αρθρικό χόνδρο. (γ) Περιβάλλον – αυξητικοί παράγοντες, όπου είναι πρωτεΐνες αποθηκευμένες στα ανθρώπινα αιμοπετάλια και ένας από τους πολλαπλούς ρόλους τους είναι η επούλωση των χόνδρινων βλαβών. Απομονώνονται από το αίμα του ασθενούς κατά την έναρξη της επέμβασης και στη συνέχεια τοποθετούνται στην περιοχή της βλάβης. (δ) Μεταμόσχευση μηνίσκων, συνθετικών ή αλλομοσχευμάτων όπου τοποθετούνται όταν υπάρχουνε εκτεταμένες βλάβες των φυσικών μηνίσκων.
Γονιδιακή θεραπεία χόνδρινων βλαβών
Η γονιδιακή θεραπεία έχει βρει σημαντικό πεδίο στην έρευνα της χονδρογένεσης. Γονιδιακοί φορείς ή γενετικά τροποποιημένα χονδροκύτταρα ή μεσεγχυματικά κύτταρα τοποθετούνται στην περιοχή της βλάβης και είναι ρυθμισμένα ώστε να παράγουν αυξητικούς παράγοντες που οδηγούν στην παραγωγή νέου αρθρικού χόνδρου (χονδρογένεση). Ακόμα όμως η γονιδιακή θεραπεία βρίσκεται σε ερευνητικό επίπεδο και δεν έχει προχωρήσει σε κλινικές δοκιμές.
