Λυδία Ιωαννίδου-Μουζάκα
Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών
Χειρουργός–Γυναικολόγος, Μαστολόγος-Ογκολόγος
Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας
Εθνικός Εκπρόσωπος στην Ε.Ε. για τον καρκίνο του
μαστού και τα Κέντρα μαστού
Δ/ντης Ελληνικής Σχολής Μαστολογίας
Εmail: lydiamouzaka@yahoo.gr
O καρκίνος του μαστού κατέχει διεθνώς την 1η θέση κακοήθειας και τη 2η θέση θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού στη γυναίκα .
Οι επιδημιολογικοί παράγοντες που επιδρούν στην ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού είναι: Φυλετικοί, γενετικοί, ορμονικοί, κληρονομικοί, περιβαλλοντικοί, μια προηγηθείσα βιοψία και ψυχολογικοί. Οι παράγοντες αυτοί έχουν αναφερθεί στο άλλο άρθρο μου «Πρόληψη και ενημέρωση για τον καρκίνο του μαστού».
Η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού αφορά την:
α) Χειρουργική β) Ακτινοθεραπεία γ) Χημειοθεραπεία και Ορμονοθεραπεία.
Η χειρουργική αντιμετώπιση αφορά την
α) Ριζική χειρουργική που περιλαμβάνει την:
✤ Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή όπου μαζί με τον μαζικό αδένα αφαιρούνται και οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες, και
✤ Απλή μαστεκτομή όπου αφαιρείται ο μαστός και ο λεμφαδένας φρουρός.
β) Την συντηρητική χειρουργική αντιμετώπιση με:
✤ τμηματεκτομή,
✤ ογκεκτομή,
✤ ογκοπλαστική,
✤ λεμφαδένα φρουρό και +/- λεμφαδενικό καθαρισμό.
Η επιλογή της χειρουργικής επέμβασης στον καρκίνο του μαστού «Δεν είναι ONE SIZE επέμβαση» και πρέπει να είναι απόλυτα εξατομικευμένη στην κάθε ασθενή και οπωσδήποτε θα πρέπει να έχει Ογκολογικό και Αισθητικό αποτέλεσμα. Η επιλογή του είδους της χειρουργικής επέμβασης για να μπορεί να είναι ογκολογικά αποδεκτή, θα πρέπει να μην αυξάνει το ποσοστό της τοπικής υποτροπής στη 10ετία, με τη χειρουργική επέμβαση που θα διαλέξουμε, πάνω από 1%.
Από την άλλη να ξεκαθαρίσουμε ότι η ανάπτυξη απομακρυσμένων μεταστάσεων είναι ανεξάρτητη της τοπικής υποτροπής.
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις τις οποίες εκτιμούμε για να κάνουμε συντηρητική χειρουργική επέμβαση. Αυτές είναι:
✤ γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας
✤ όγκοι μικρού μεγέθους <2 εκ. έως και 3 εκ.
✤ σχέση μεγέθους όγκου με μέγεθος μαστού.
Δεν μπορούμε να κάνουμε συντηρητική επέμβαση σε ένα πολύ μικρό μαστό, εάν έχει ένα ογκίδιο 2,5- 3εκ., εάν όμως ο μαστός είναι μεγάλος έχουμε τη δυνατότητα να το κάνουμε.
Σε μονοεστιακούς όγκους ή το πολύ διπλοεστιακούς, αλλά που είναι στο ίδιο τεταρτημόριο, μπορεί να γίνει συντηρητική επέμβαση, αλλά χρειάζεται η αντιμετώπιση να γίνει από έμπειρο μαστολόγο για να μην υπάρχει παραμόρφωση του μαστού. Τέλος η επιθυμία της ασθενούς και ο βαθμός συμμόρφωσης ασθενούς προς τη συντηρητική θεραπεία είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες.
Για να εκφράσει η ασθενής την επιθυμία της θα πρέπει να της εξηγηθεί με κάθε λεπτομέρεια το τι έχει, σε τι είδους επέμβαση συστήνεται να υποβληθεί και να συμμετέχει η ίδια στη λήψη της απόφασης. Τέλος θα πρέπει να υπάρχει η γραπτή συγκατάθεση της ασθενούς πριν το χειρουργείο.
ΑΠΟΛΥΤΕΣ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
Υπάρχουν και οι απόλυτες αντενδείξεις για να μην γίνει μία συντηρητική χειρουργική επέμβαση και αυτές είναι:
✤ η πολυκεντρικότητα του όγκου,
✤ οι μεγάλοι όγκοι,
✤ η τοπική εκτεταμένη κακοήθεια,
✤ ο φλεγμονώδης καρκίνος,
✤ οι διάχυτες συρρέουσες μικροαποτιτανώσεις,
✤ η εγκυμοσύνη 1ου και 2ου τριμήνου,
✤ η γονιδιακή επιβάρυνση της γυναίκας,
✤ η προηγηθείσα ακτινοβολία του θωρακικού τοιχώματος και
✤ η νόσος του κολλαγόνου.
ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
Στις σχετικές αντενδείξεις συμπεριλαμβάνονται:
✤ οι νέες γυναίκες,
✤ ο λοβιακός διηθητικός καρκίνος και
✤ ο λοβιακός μη διηθητικός καρκίνος μαστού, επειδή και οι δύο μπορεί να έχουν πολυεστιακή ανάπτυξη,
✤ το βεβαρημένο κληρονομικό ιστορικό και
✤ η νόσος του Paget.
ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Ειδικές καταστάσεις που θέλουν σκέψη είναι:
✤ το μη διηθητικό πορογενές καρκίνωμα του μαστού με διάχυτες μικροαποτιτανώσεις και
✤ οι διπλοεστικοί όγκοι στο ίδιο τεταρτημόριο.
ΟΓΚΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ
Είναι ο συνδυασμός του καλού αισθητικού αποτελέσματος με τη βέλτιστη ογκολογική εξαίρεση της βλάβης και σχετίζεται με τη βελτίωση των χειρουργικών δυνατοτήτων για να αποφεύγεται η μαστεκτομή και να επιτυγχάνεται η διατήρηση του μαστού των γυναικών.
Για να μπορέσουμε να κάνουμε συντηρητική χειρουργική επέμβαση στοχεύουμε να έχουμε παρασκεύασμα με τα περιφερειακά όρια του όγκου ελεύθερα νόσου. Κύριες αιτίες για τη μη σωστή εκτίμηση των εγχειρητικών ορίων είναι:
✤ ακατάλληλη εξαίρεση του μαζικού ιστού και
✤ διακοπτόμενη επέκταση των καρκινικών κυττάρων από τον πρωτοπαθή όγκο.