Stefanos N. Kales
Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ,
Καθηγητής και Διευθυντής Ιατρικής της Εργασίας και Ιατρικής του Περιβάλλοντος της Σχολής Δημόσιας Υγείας του ίδιου Πανεπιστημίου
O Stefanos N. Kales είναι ένας επιστήμονας με διεθνές εκτόπισμα και πολύπλευρο ερευνητικό έργο. Μόνο κατά το τελευταίο έτος, οι εργασίες του έχουν αναλύσει τις επιδράσεις στην υγεία βασικών παραγόντων του τρόπου ζωής (διατροφή, άσκηση, ύπνος), ενώ φυσικά το ερευνητικό του ενδιαφέρον κέρδισε και η πανδημία που συντάραξε συθέμελα την οικονομική και κοινωνική ζωή ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Στη συνέντευξή του στο περιοδικό ΔΥΟ, ο κ. Kales απαντά στους φόβους για πρώιμη έλευση του δεύτερου κύματος της πανδημίας στη χώρα μας, δίνει πολύτιμες συμβουλές για τη διαχείριση της κρίσης και την προστασία του πληθυσμού από τα εισαγόμενα κρούσματα και εκφράζει αισιοδοξία για τη μελλοντική διαχείριση της πανδημίας, καθώς οι γιατροί έχουν ολοένα και περισσότερα «όπλα» στη διάθεσή τους για τη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας των ασθενών.
Εκτός από τους επαγγελµατίες υγείας, ποια επαγγέλµατα βρίσκονται σε µεγαλύτερο κίνδυνο να µολυνθούν από το COVID-19 και να προκαλέσουν επιδηµίες;
Aν και οι εργαζόµενοι στην υγειονοµική περίθαλψη έχουν προφανώς αυξηµένες πιθανότητες µόλυνσης από τους ασθενείς τους, µε τη συστηµατική χρήση µάσκας στους χώρους της περίθαλψης, οι υγειονοµικοί διατρέχουν µεγαλύτερο κίνδυνο να κολλήσουν τον ιό από φίλους και µέλη της οικογένειάς τους και στις κοινωνικές τους συναναστροφές, παρά στο περιβάλλον εργασίας τους.
Ουσιαστικά κάθε επαγγελµατίας που έρχεται σε επαφή µε κοινό κινδυνεύει, ιδίως κυρίως όταν υπάρχει συχνή επαφή µε πολλά άτοµα σε εσωτερικούς χώρους. Οι εργαζόµενοι θα πρέπει να λαµβάνουν τις κατάλληλες προφυλάξεις, µε χρήση µάσκας, συχνό πλύσιµο των χεριών, χρήση διαχωριστικού πλεξιγκλάς σε ταµεία και σταθµούς παραγγελίας. Ωστόσο, και οι πελάτες / καταναλωτές θα πρέπει να χρησιµοποιούν µάσκες στους εσωτερικούς χώρους.
Πιστεύετε πως το δεύτερο κύµα της πανδηµίας θα έρθει γρηγορότερα από όσο περιµένουµε στη χώρα µας;
Δεν νοµίζω. Κατά τη γνώµη µου οι εξάρσεις που βλέπουµε αυτό το διάστηµα είναι από ανθρώπους που δεν είχαν έλθει σε επαφή µε τον ιό, βγήκαν από το lockdown και χαλάρωσαν πολύ τα µέτρα αυτοπροστασίας– π.χ. πηγαίνοντας σε πάρτι σε εσωτερικούς χώρους ή σε µπαρ. Aν εµφανιστεί ένα δεύτερο κύµα, αυτό θα γίνει το φθινόπωρο, που ο καιρός θα αρχίσει να ψυχραίνει και πάλι, οπότε η επιβίωση του ιού στο περιβάλλον και η µετάδοσή του θα ευνοηθεί από τις συνθήκες και οι άνθρωποι θα περνούν πολύ περισσότερο καιρό σε εσωτερικούς χώρους.
Τα καλά νέα είναι ότι οι επαγγελµατίες υγείας έχουν αποκτήσει εµπειρία στον χειρισµό ασθενών µε COVID-19. Έχουν περισσότερη εµπειρία και περισσότερα εργαλεία για την αποφυγή περιττού µηχανικού εξαερισµού (π.χ. τοποθέτηση των ασθενών σε πρηνή θέση, χρήση µάσκας CPAP, χρήση Remdesivir, στεροειδή και χρήση αντισωµάτων από αναρρώσαντες). Υπάρχουν επίσης κι άλλα φάρµακα και αντισώµατα που θα είναι σύντοµα διαθέσιµα και τα οποία µπορούν δυνητικά να µειώσουν τη νοσηρότητα και τη θνησιµότητα του COVID-19.
Υπάρχει αυξανόµενη ανησυχία στην Ελλάδα λόγω των «εισαγόµενων» κρουσµάτων COVID. Τι πρέπει να κάνουµε για να προστατευθούµε;
Αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο πρόβληµα. Η Ελλάδα χειρίστηκε την αρχική επιδηµία µε εξαιρετικό τρόπο και έτσι, είχε πολύ λίγους θανάτους και µικρό αριθµό κρουσµάτων.
Αναπόφευκτα, καθώς ανοίγουν τα ταξίδια και οι δραστηριότητες µεταξύ των χωρών, τα κρούσµατα θα αυξάνουν.
Το βέλτιστο για την Ελλάδα θεωρώ πως θα είναι µία ισορροπία ανάµεσα στην οικονοµική δραστηριότητα και στην πρόληψη.
H Ελλάδα µπορεί να προστατευτεί αρκετά καλά, µε γενίκευση του ελέγχου των ταξιδιωτών που µπαίνουν στη χώρα, µε τήρηση της κοινωνικής αποστασιοποίησης και τη χρήση µάσκας σε κλειστούς χώρους. Η συνέχιση της αποφυγής και του περιορισµού µεγάλων συγκεντρώσεων, ιδιαίτερα σε εσωτερικούς χώρους, σε πολυσύχναστα, κλιµατιζόµενα περιβάλλοντα είναι επίσης πολύ σηµαντική.
Πόσο αισιόδοξος είστε για την ανάπτυξη ενός ασφαλούς και αποτελεσµατικού εµβολίου για το COVID-19 σύντοµα;
Δεν υπάρχουν εγγυήσεις, ωστόσο, είµαι πολύ αισιόδοξος. Υπάρχουν πολλά υποψήφια εµβόλια που έχουν αναπτυχθεί, έχουν ήδη δείξει πολύ ελπιδοφόρα αποτελέσµατα στις αρχικές µελέτες και έχουν προχωρήσει στη «φάση 3» των κλινικών δοκιµών.
Δεδοµένης της ακραίας οικονοµικής και κοινωνικής αναταραχής που προκάλεσε ο COVID-19 σε παγκόσµιο επίπεδο, είναι πολύ σηµαντικό να έχουµε αποτελεσµατικά εµβόλια το συντοµότερο δυνατό.
Για πρώτη φορά σε αυτή την προσπάθεια, έχουν στραφεί και εστιαστεί τεράστιοι πόροι και σπουδαία µυαλά.
Έτσι, είναι πολύ πιθανό το φθινόπωρο ή τον χειµώνα, να έχουµε διαθέσιµο τουλάχιστον ένα εµβόλιο.
Μελετάτε τον µεσογειακό τρόπο ζωής και τα οφέλη του στην υγεία. Πώς τον ορίζετε τον µεσογειακό τρόπο ζωής; Είναι µόνο η µεσογειακή διατροφή ή κάτι παραπάνω από αυτό;
Ο µεσογειακός τρόπος ζωής περιλαµβάνει τον συνδυασµό της παραδοσιακής ελληνικής / µεσογειακής διατροφής, µε άλλες υγιεινές συνήθειες, όπως την κοινωνικοποίηση µε την οικογένεια και τους φίλους, την τακτική άσκηση, την αποφυγή του καπνίσµατος, τον επαρκή ύπνο τη νύχτα και τις σιέστες το απόγευµα.
Τα κύρια οφέλη του συγκεκριµένου τρόπου ζωής είναι ότι επεκτείνει και ενισχύει τα βασικά οφέλη της διατροφής – µειώνει δηλαδή τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, καρκίνου, διαβήτη και άλλων χρόνιων παθήσεων, βελτιώνει την ποιότητα ζωής και αυξάνει τη µακροζωία.
Μελέτη σας έδειξε ότι ο αριθµός των push-ups που µπορεί να κάνει ένας άνδρας είναι δείκτης της καρδιαγγειακής του υγείας. Μπορείτε να µας πείτε περισσότερα για αυτήν τη µελέτη;
Παρακολουθήσαµε µια οµάδα πυροσβεστών στην Ιντιάνα οι οποίοι αρχικά µπορούσαν να κάνουν push-ups για 1 λεπτό, ως µέρος µιας ιατρικής εξέτασης και τους παρακολουθήσαµε για έως και 10 χρόνια.
Διαπιστώσαµε ότι οι άνδρες που µπορούσαν να κάνουν 40 ή περισσότερα, συνεχόµενα push-ups είχαν πάνω από 90% χαµηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων στο follow-up, σε σχέση µε τους άνδρες που µπορούσαν να κάνουν 10 ή λιγότερα.
Πιστεύουµε λοιπόν, ότι σε πολλές περιπτώσεις, τα push-ups είναι ένας πολύ φθηνός τρόπος screening που δίνει χρήσιµα στοιχεία για την καρδιαγγειακή υγεία των ανδρών.
Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερες µελέτες τονίζουν τη σηµασία του καλού ύπνου. Τι µπορεί να προκαλέσει η στέρηση ύπνου στο σώµα µας;
Η πλήρης στέρηση του ύπνου οδηγεί σε θάνατο, επειδή ο ύπνος είναι µια απαραίτητη φυσιολογική λειτουργία.
Η σχετική στέρηση ύπνου, δηλαδή ο «σύντοµος ύπνος», µπορεί να προκαλέσει προβλήµατα ανάλογα µε αυτά της κακής διατροφής και της σωµατικής αδράνειας. Αυξάνει δηλαδή τον κίνδυνο εµφάνισης χρόνιων παθήσεων, όπως της καρδιαγγειακής νόσου, του διαβήτη και του µεταβολικού συνδρόµου µέσω διαφόρων µηχανισµών.