Γράφει ο Dr. Λάμπρος Μελίστας, PhD, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Διδάκτωρ Χαροκόπειου Πανεπιστημίου
MSc στην Κλινική Διαιτολογία
Είναι προτιμότερο το αλάτι Ιμαλαΐων από το θαλασσινό αλάτι; Σε τι διαφέρει; Ποιες είναι οι ιδιότητές του και πότε γίνεται επικίνδυνο; Αλήθειες και μύθοι για τη νέα «μόδα» στο αλάτι.
Τι είναι;
Το αλάτι Ιμαλαΐων, γνωστό και ως ροζ αλάτι, αλάτι πετρωμάτων ή κρυσταλλικό αλάτι Ιμαλαΐων, προέρχεται από την περιοχή Punjab του Πακιστάν, περίπου 190 μίλια από τα Ιμαλάια. Η εξόρυξη του γίνεται από το ορυχείο Khewra που βρίσκεται περίπου 5.000 πόδια κάτω από την οροσειρά των Ιμαλαΐων. Οι διάφορες χρωματικές εκδοχές καθορίζονται από το περιεχόμενό του σε μέταλλα. Συγκεκριμένα, το κρυσταλλικό αλάτι Ιμαλαΐων μπορεί να είναι ροζ, λευκό ή κόκκινο, με το ροζ να είναι το πιο διαδεδομένο.
Το ροζ αλάτι Ιμαλαΐων έχει παρόμοια χημική σύσταση με το επιτραπέζιο αλάτι. Η περιεκτικότητα σε χλωριούχο νάτριο μπορεί να φτάσει μέχρι και 98%. Ωστόσο, η διαδικασία φυσικής συγκομιδής επιτρέπει στο άλας των Ιμαλαΐων να διαθέτει πολλά άλλα ορυκτά και ιχνοστοιχεία που δεν βρίσκονται στο κανονικό αλάτι, όπως το κάλιο, το μαγνήσιο και το ασβέστιο. Εκτιμάται ότι μπορεί να περιέχει έως και 84 διαφορετικά ορυκτά και ιχνοστοιχεία. Στην πραγματικότητα, αυτά τα μεταλλικά στοιχεία, και ιδιαίτερα ο σίδηρος, δίνουν τη χαρακτηριστική ροζ απόχρωσή του και τη διαφορά στη γεύση από το κανονικό επιτραπέζιο αλάτι.
Πώς χρησιμοποιείται;
Χρησιμοποιείται όπως και το επιτραπέζιο αλάτι, στο μαγείρεμα ή σε ωμά τρόφιμα για να δώσει γεύση, είτε ως μέσο συντήρησης τροφίμων. Επιπλέον, είναι διαθέσιμο στο εμπόριο ως άλας μπάνιου, δηλαδή ως προϊόν περιποίησης για τη χαλάρωση και τη βελτίωση της επιδερμίδας. Χρησιμοποιείται, ακόμα, σε λαμπτήρες άλατος, δηλαδή μεγάλα κομμάτια από αλάτι Ιμαλαΐων με μια μικρή λάμπα μέσα, με τον ισχυρισμό ότι λειτουργούν ως φυσικοί ιονιστές. Τέλος, υπάρχουν οι λεγόμενες σπηλιές άλατος, ειδικά διαμορφωμένοι χώροι από αλάτι Ιμαλαΐων που μοιάζουν με σπηλιές, για τη βελτίωση της επιδερμίδας και της υγείας του αναπνευστικού συστήματος.
Πού διαφέρει από το κλασικό επιτραπέζιο αλάτι;
Τόσο το ροζ αλάτι Ιμαλαΐων, όσο και το επιτραπέζιο άλας απαρτίζονται κυρίως από χλωριούχο νάτριο. Η περιεκτικότητα του χλωριούχου νατρίου στο αλάτι Ιμαλαΐων είναι χαμηλότερη, αλλά με πολύ μικρή διαφορά. Επιπρόσθετα, το αλάτι Ιμαλαΐων περιέχει 4 φορές περισσότερο ασβέστιο, 3 φορές περισσότερο κάλιο και 100 φορές περισσότερο μαγνήσιο από το επιτραπέζιο άλας. Ωστόσο, οι περιεκτικότητες αυτών των στοιχείων και στα δύο είδη άλατος είναι υπερβολικά μικρές με αποτέλεσμα η υπεροχή του ροζ άλατος να μη θεωρείται σημαντική για την υγεία.
Ισχυρισμοί σχετικά με την υγεία
Παρά το γεγονός ότι το ροζ αλάτι των Ιμαλαΐων περιέχει μικροσκοπικές ποσότητες πρόσθετων μεταλλικών στοιχείων, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να ισχυρίζονται ότι προσφέρει πολλά οφέλη για την υγεία. Ωστόσο, δεν υπάρχουν δεδομένα επιστημονικών μελετών που να επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς αυτούς.
Οι πιο κοινοί ισχυρισμοί υγείας για το αλάτι Ιμαλαΐων είναι οι εξής:
- Βελτιώνει ασθένειες του αναπνευστικού
- Ισορροπεί το pH του οργανισμού
- Μειώνει τα σημάδια γήρανσης
- Βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου
- Ρυθμίζει τα επίπεδα γλυκόζης αίματος
- Αυξάνει τη libido
- Διατηρεί τα επίπεδα ενυδάτωσης
Οι περισσότεροι ισχυρισμοί στην πραγματικότητα αποτελούν φυσιολογικές λειτουργίες του χλωριούχου νατρίου και ισχύουν για κάθε είδος άλατος. Για παράδειγμα, μία μελέτη συσχέτισε όντως την μειωμένη κατανάλωση άλατος με μη ποιοτικό ύπνο. Ωστόσο, η μελέτη δεν εξέτασε αποκλειστικά το ροζ αλάτι αλλά τη δράση του χλωριούχου νατρίου σε οποιοδήποτε άλας. Το ίδιο ισχύει για τη διατήρηση των επιπέδων ενυδάτωσης, η οποία αποτελεί βασική λειτουργία του νατρίου, άσχετα με το άλας από το οποίο προέρχεται.
Από την άλλη, τα ανόργανα άλατα του ροζ άλατος δεν υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες ώστε να επηρεάζουν την ισορροπία του pH του οργανισμού. Οι πνεύμονες και τα νεφρά είναι τα αρμόδια όργανα του οργανισμού, ρυθμίζουν αυστηρά το pH χωρίς να είναι απαραίτητη η κατανάλωση συγκεκριμένου τύπου άλατος. Επιπλέον, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, η γήρανση και η libido ελέγχονται πρωτίστως από άλλους παράγοντες και όχι από το είδος του άλατος της διατροφής.
Οι ισχυρισμοί, που σχετίζονται με τα μη διατροφικά οφέλη του άλατος, έχουν κάποιο επιστημονικό υπόβαθρο. Η χρήση σπηλιών άλατος ως θεραπεία ασθενειών του αναπνευστικού φαίνεται πως ίσως είναι ωφέλιμη, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, όμως χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για την εξακρίβωση της αποτελεσματικότητά τους.
Πιθανοί κίνδυνοι
Πρόσληψη ιωδίου: Παρά το γεγονός ότι το αλάτι Ιμαλαΐων περιέχει ιώδιο, η ποσότητα δεν είναι αρκετή ώστε να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού. Το επιτραπέζιο αλάτι, το γνωστό ιωδιούχο αλάτι, είναι εμπλουτισμένο με ιώδιο με αποτέλεσμα να συμβάλλει στην επαρκή πρόσληψη αυτού του μικροθρεπτικού συστατικού. Συνεπώς, τα άτομα που επιλέγουν να καταναλώσουν αλάτι Ιμαλαΐων, ιδιαίτερα αν έχουν ανεπάρκεια ή έλλειψη ιωδίου, πρέπει να εξασφαλίζουν την πρόσληψή του από άλλες διατροφικές πηγές.
Πρόσληψη νατρίου: Η κατανάλωση αλατιού Ιμαλαΐων ενέχει τον κίνδυνο να αυξήσει την κατανάλωση νατρίου, λόγω της πεποίθησης ότι είναι φτωχό σε νάτριο. Το αλάτι Ιμαλαΐων περιέχει λιγότερο νάτριο από το επιτραπέζιο αλάτι, αλλά η διαφορά στην περιεκτικότητα είναι εξαιρετικά μικρή. Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που αντικαθιστούν το κλασικό επιτραπέζιο αλάτι με άλας Ιμαλαΐων όταν καλούνται να μειώσουν το νάτριο της διατροφής τους. Με τον τρόπο αυτό, συνεχίζουν να καταναλώνουν περισσότερη ποσότητα αλατιού από ό,τι πρέπει, ενώ εσφαλμένα θεωρούν πως έχουν κάνει την απαραίτητη μείωση.
Συμπερασματικά
Προς το παρόν, δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να δείχνουν ότι το ροζ αλάτι Ιμαλαΐων παρέχει περισσότερα οφέλη για την υγεία από το κανονικό επιτραπέζιο αλάτι. Λαμβάνοντας υπόψη όλους τους λανθασμένους ισχυρισμούς για την υγεία, γίνεται εύκολα αντιληπτό γιατί μερικοί άνθρωποι μπερδεύονται για το είδος του αλατιού που θα χρησιμοποιήσουν. Ωστόσο, αν θέλετε να αποφύγετε το κανονικό αλάτι, το ροζ αλάτι Ιμαλαΐων αποτελεί καλή φυσική εναλλακτική λύση. Θα χρειαστεί, όμως, να καλύψετε το ιώδιο από άλλα τρόφιμα, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα ψάρια, για να αποφύγετε την έλλειψη ιωδίου.
Dr. Λάμπρος Μελίστας, PhD, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Διδάκτωρ Χαροκόπειου Πανεπιστημίου
MSc στην Κλινική Διαιτολογία