Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση και την ανάπτυξη βλαβών στο δέρμα, σύμφωνα με ολοένα περισσότερες κλινικές μελέτες. Αν και τα ευρήματά τους δεν είναι ακόμα οριστικά, είναι αρκετά πειστικά ώστε πολλοί ειδικοί συνιστούν πλέον τον περιορισμό της ζάχαρης ως ένα από τα σημαντικά μέτρα για νεανικό, υγιές δέρμα.
Πώς μπορεί όμως η ζάχαρη να γερνάει πρόωρα το δέρμα; Οι πιθανοί μηχανισμοί είναι αρκετοί, αλλά οι περισσότεροι σχετίζονται με τη γλυκόζη αίματος (το «ζάχαρο», όπως κοινώς αποκαλείται) και με τη φλεγμονή στο σώμα. Ο δρ Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος (Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρουργική), εξηγεί τι μπορεί να συμβεί.
Αυξάνει τη γλυκόζη αίματος (σάκχαρο).
«Πολλές από τις γνώσεις μας για τη συσχέτιση της ζάχαρης με το δέρμα προέρχονται από έρευνες που έχουν γίνει για τον σακχαρώδη διαβήτη», εξηγεί ο κ. Μιχελάκης. «Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η περίσσεια γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα μπορεί να προκαλέσει σημαντικά δερματολογικά προβλήματα, όπως ρυτίδες, καφέ κηλίδες, κιτρίνισμα και σακούλιασμα».
Καταστρέφει τις ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη συμβάλλουν στη γήρανση του δέρματος, αυξάνοντας την διάσπαση των ινών του κολλαγόνου και της ελαστίνης με έναν μηχανισμό που λέγεται γλυκοζυλίωση.
Η γλυκοζυλίωση είναι η διαδικασία που ευθύνεται για πολλές από τις επιπλοκές στον σακχαρώδη διαβήτη, αλλά εμπλέκεται και στη γήρανση. Κατ’ αυτήν προσκολλώνται τα σάκχαρα στις πρωτεΐνες ή τα λιπίδια, δημιουργώντας τα λεγόμενα τελικά προϊόντα γλυκοζυλίωσης (AGEs).
Σύμφωνα με μελέτη που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό British Journal of Dermatology, οι συνέπειες της γλυκοζυλίωσης αρχίζουν να γίνονται εμφανείς στις γυναίκες στην ηλικία των 35 ετών.
«Το γερασμένο δέρμα έχει υποστεί τις περισσότερες αλλαγές στο χόριο, τη στοιβάδα του που βρίσκεται κάτω από την επιδερμίδα», λέει ο κ. Μιχελάκης. «Το χόριο αποτελείται κυρίως από ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης. Και τα δύο είναι πρωτεΐνες που διατηρούν το δέρμα σφιχτό και ελαστικό και είναι υπεύθυνες για την νεανική όψη του. Κατά τη γλυκοζυλίωση, η περίσσεια γλυκόζης ενώνεται με το κολλαγόνο και την ελαστίνη και τα AGEs που παράγονται καθιστούν τις ίνες τους δύσκαμπτες, ξηρές και εύθραυστες. Έτσι το δέρμα αποκτά γερασμένη όψη, καθώς αναπτύσσει λεπτές γραμμές, ρυτίδες και χαλάρωση».
Μελέτες έχουν δείξει πως όσο περισσότερη ζάχαρη και γλυκά τρώει ένας άνθρωπος, τόσο περισσότερα AGEs αναπτύσσονται στον οργανισμό του και τόσο περισσότερες βλάβες υφίστανται οι ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης.
Αλλάζει την ισορροπία του κολλαγόνου.
Η πλούσια σε ζάχαρη διατροφή μπορεί επίσης να αλλάξει την ισορροπία ανάμεσα στους διάφορους τύπους κολλαγόνου που περιέχει το δέρμα μας. Οι τύποι αυτοί είναι πολλοί, αλλά τρεις είναι οι κυριότεροι: ο τύπος Ι, ο τύπος ΙΙ και ο τύπος ΙΙΙ. Ο τύπος Ι αντιπροσωπεύει πάνω από το 90% του κολλαγόνου στο σώμα μας, αλλά είναι ο πιο αδύναμος. Ο τύπος ΙΙΙ είναι πολύ λιγότερος, αλλά και ο πιο ισχυρός. Η γλυκοζυλίωση καταστρέφει κυρίως τον τύπο ΙΙΙ, με συνέπεια να υπονομεύει τη δύναμη και τη σταθερότητα του δέρματος.
Αδρανοποιεί τα φυσικά αντιοξειδωτικά.
Τα AGEs, όμως, έχουν και άλλη συνέπεια. Αδρανοποιούν τα φυσικά αντιοξειδωτικά ένζυμα του δέρματος, με συνέπεια να το αφήνουν ευάλωτο στις επιθέσεις από τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου. Οι ελεύθερες ρίζες είναι ένα είδος πολύ δραστικών μορίων τα οποία προκαλούν βλάβες στα κύτταρα. Παράγονται όταν ο οργανισμός εκτίθεται σε παράγοντες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και η υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου. Αν δεν τις εξουδετερώσει ο οργανισμός, οι ελεύθερες ρίζες συμβάλλουν στην πρόωρη γήρανση του δέρματος και στην ανάπτυξη πολλών ασθενειών, ακόμα και του καρκίνου.
Προκαλεί φλεγμονή.
Οι πιθανές επιπτώσεις της ζάχαρης στην εμφάνιση του δέρματος δεν τελειώνουν εδώ. Η ζάχαρη είναι επίσης μία τροφή που διεγείρει τη φλεγμονή στον οργανισμό. Μελέτη που είχε δημοσιευθεί το 2011, π.χ., είχε δείξει ότι ένα ή δύο κουτάκια αναψυκτικό με ζάχαρη την ημέρα είναι αρκετά για να αυξηθούν τα επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP), μιας ουσίας που είναι ένας από τους κύριους δείκτες φλεγμονής του οργανισμού.
Τη φλεγμονή διεγείρει όμως και η αύξηση στην παραγωγή της ινσουλίνης, η οποία γίνεται για να διασπαστεί η περίσσεια γλυκόζης που προκαλείται από την υπερκατανάλωση ζάχαρης. Με άλλα λόγια, τα ίδια τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη που αυξάνουν τη γλυκόζη αίματος και τη γλυκοζυλίωση, αυξάνουν και τη φλεγμονή στο σώμα.
Η φλεγμονή όμως παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ακμής και των εξάρσεών της. Μπορεί επίσης να επιδεινώσει άλλες δερματοπάθειες, όπως η ροδόχρους ακμή, το έκζεμα και η ψωρίαση. Αυτός είναι ένα από τους λόγους για τους οποίους συνιστάται στους πάσχοντες από αυτά τα νοσήματα να περιορίζουν όσο το δυνατόν περισσότερο την κατανάλωση ζάχαρης.
Τι να κάνετε
Τα καλά νέα είναι ότι με την ακολούθηση μιας υγιεινής διατροφής, που θα περιέχει κυρίως μη επεξεργασμένους υδατάνθρακες (π.χ. από φρούτα, προϊόντα ολικής άλεσης) και σποραδικά ζάχαρη και γλυκά, μπορεί να διασωθεί η εμφάνιση του δέρματος.
«Το κλειδί είναι το μέτρο», τονίζει ο κ. Μιχελάκης. «Αν ο κορμός της διατροφής είναι φυτικής προελεύσεως τρόφιμα (ολόκληρα φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηροί καρποί κ.λπ.), ψάρια και πουλερικά, η νεανική όψη του δέρματος μπορεί να διαφυλαχτεί έως ένα βαθμό. Αν όμως κάποιος πίνει καθημερινά πολλούς καφέδες και άλλα ροφήματα με ζάχαρη και τρώει γλυκά, πιθανότατα θα υπάρξουν τελικά εμφανείς συνέπειες».