Δέσποινα Αρναούτογλου, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος, & Μaster Αισθητικής Ιατρικής
Πρόκειται για πολύ συχνή κατάσταση, που εμφανίζεται κυρίως σε εφήβους και οφείλεται σε υπεραντιδραστικότητα του σμηγματογόνου αδένα και απόφραξης του πόρου του.
Ο σμηγματογόνος αδένας βρίσκεται υπό τον έλεγχο ανδρογόνων και παράγει σμήγμα που είναι ένα μείγμα λιπιδίων. Τα λιπίδια αυτά κάτω από την επίδραση μικροοργανισμών, μετατρέπονται μέσα στον αδένα σε λιπαρά οξέα.
Παράλληλα, υπάρχει υπερπαραγωγή κερατινοκυττάρων στα τοιχώματα του πόρου του αδένα, που καθώς αποπίπτουν φράσσουν τον αδένα.
Η συλλογή σμήγματος οδηγεί στην δημιουργία των φλυκταινιδίων και η απόφραξη του πόρου στην δημιουργία των φαγεσώρων και των κύστεων της Ακμής.
Πάντως όσο σοβαρότερη είναι παραγωγή του σμήγματος τόσο σοβαρότερη είναι η Ακμή.
Θεωρείται ότι η Ακμή έχει ένα είδος κληρονομικής επιβάρυνσης, μια και μεταξύ όλων των άλλων χαρακτηριστικών, κληρονομούμε και το λιπαρό δέρμα ή δέρμα με τάση Ακμής. Από κει και πέρα, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να δράσουν και να βοηθήσουν στην εμφάνιση, την επιδείνωση, ή την υποτροπή της Ακμής.
Ορμονικές διαταραχές όπως, υπερπαραγωγή ανδρογόνων- Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, ανεπαρκή Οιστρογόνα, υπερπαραγωγή Προγεστερόνης και υπερπαραγωγή Θυροξίνης εμπλέκονται στην παθογένεια της Ακμής.
Μικροβιακοί παράγοντες όπως το Προπιονικό βακτηρίδια της Ακμής ή ο Σταφυλόκοκκος, επίσης εμπλέκονται στην πρόκληση της Ακμής.
Ακόμη η Ακμή επιδεινώνεται στο θερμό, υγρό-τροπικό κλίμα, μετά από την χρήση φαγεσωρογόνων καλλυντικών και την λήψη φαρμάκων. Η πιο συχνή φαρμακευτική ουσία που προκαλεί Ακμή είναι η Κορτιζόνη.
Υπάρχουν τέλος, πολλές θεωρίες για τον ρόλο της διατροφής στην επιδείνωση της Ακμής. Σύμφωνα με αυτές η Σοκολάτα και τα λίπη γενικότερα, επιδεινώνουν την κλινική εικόνα της Ακμής.
Βρεφική Ακμή
Εμφανίζεται στους πρώτους μήνες της ζωής, σαν αποτέλεσμα διέγερσης των σμηγματογόνων αδένων από τα ανδρογόνα της μητέρας, μέσω του πλακούντα ή αργότερα κατά τον θηλασμό, εφόσον η μητέρα παίρνει ανδρογόνα. Αφορά αποκλειστικά τα μάγουλα και υποχωρεί μετά από λίγους μήνες.
Φαγεσωρική Ακμή
Είναι μία ήπια μορφή Ακμής, με τα χαρακτηριστικά μαύρα στίγματα (ανοιχτός φαγέσωρας) ή λευκοκίτρινες βλατίδες επάρματα (κλειστοί φαγέσωρες) σαν μικροσκοπικές κύστες. Αυτός ο τύπος Ακμής αφορά συνήθως το πρόσωπο. Τα μαύρα στίγματα συναντώνται ηλικιακά, από πολύ νωρίς . Ήδη τα παιδιά του Δημοτικού έχουν ένα ή περισσότερα μαύρα στίγματα. Αντίθετα, οι κλειστοί φαγέσωρες, εμφανίζονται λίγο αργότερα, και πιο συχνά σε νεαρές ενήλικες κοπέλες.
Κοινή ακμή
Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή και εμφανίζεται με την έναρξη της εφηβείας, με την μέγιστη δραστηριότητα να εμφανίζεται περίπου στην ηλικία των 15 με 18. Εκδηλώνεται κυρίως σε πρόσωπο και λιγότερο στη πλάτη. Εδώ μπορούμε να έχουμε και μαύρα στίγματα, και κλειστούς φαγέσωρες, αλλά και φλυκταινίδια. Συνήθως υποχωρεί μετά την εφηβεία.
Μετεφηβική-Όψιμη Ακμή
Είναι πιο συνηθισμένος ο τύπος αυτός σε γυναίκες, από 20 έως 40 ετών, που συνήθως δεν είχαν κανένα πρόβλημα Ακμής στην εφηβεία. Εδώ η εντόπιση είναι κυρίως πηγούνι, το περίγραμμα του προσώπου και ο λαιμός. Μπορεί να βρούμε όλα τα στοιχεία της Ακμής, δηλαδή φαγέσωρες, φλυκταινίδια, κύστες ή και ουλές.
Κυστική Ακμή
Πρόκειται για πολύ σοβαρή μορφή Ακμής, που συχνά αφήνει σημάδια, ουλές ή μελαχρώσεις. Εμφανίζεται στην εφηβεία και σε αυτήν απαντώνται όλα τα κλινικά στοιχεία της Ακμής, όπως ανοικτοί και κλειστοί φαγέσωρες, φλυκταινίδια, μέχρι και πυορροούσες κύστες και οζίδια. Είναι η μορφή που δεν θα υποχωρήσει από μόνη της και η καθυστέρηση της θεραπείας, σίγουρα θα οδηγήσει σε ουλές. Μπορεί να αφορά πρόσωπο, πλάτη, ώμους και στέρνο.
Κεραυνοβόλος Ακμή
Αφορά συνηθέστερα αγόρια στην εφηβεία. Είναι μια πολύ βαρεία οζοκυσική Ακμή, που έχει και γενική συμπτωματολογία, εκτός του δέρματος. Δηλαδή πυρετός, κόπωση, κακουχία και αρθραλγίες. Έχει μέχρι και αυξημένα Λευκά αιμοσφαίρια στην γενική αίματος και αυξημένη ταχύτητα καθίζησης , που είναι χαρακτηριστικά βαριάς λοίμωξης.
Μερικά γενικά μέτρα είναι κοινά και απαραίτητα για κάθε τύπο Ακμής και κάθε ηλικία. Αυτά είναι η καθαριότητα του δέρματος ώστε να απομακρύνονται το σμήγμα και μικρόβια. Χρησιμοποιούμε ανάλογα την περίπτωση, καθαριστικά κάπως σκληρά, για να κάνομε μια ήπια σμηγματορύθμιση. Επίσης, να αποφεύγετε να ξύνετε ή να πιέζετε τα σπυράκια. Υπάρχει ο κίνδυνος να προκαλείτε από μόνοι σας κύστες με την πίεση και ίσως και ουλές. Επίσης η συχνή χρήση υγρού make up και το ανεπαρκές ντεμακιγιάζ, σίγουρα επηρεάζουν αρνητικά την Ακμή. Για τα νεαρά κορίτσια καλό είναι να κρατάτε τα μαλλιά σας αλογοουρά, για να μην επηρεάζεται το πρόσωπό σας με το λίπος ή τους ρύπους των μαλλιών σας.
Θεραπευτικά η αγωγή μπορεί να είναι τοπική ή από το στόμα, ανάλογα την ηλικία και τον τύπο της Ακμής. Γίνεται αναφορά συνολικά στην θεραπεία και φυσικά ο Δερματολόγος μετά από εκτίμηση δερματολογική, θα αποφασίσει το θεραπευτικό σχήμα και τους συνδυασμούς μεταξύ θεραπειών.
Υπεροξείδιο Βενζολίου
Διατίθεται σε συγκεντρώσεις 5% και 10%. Έχει αντιμικροβιακή δράση και φαγεσωρολυτική. Χρήση μόνο βραδινή και σε μικρή ποσότητα για να μην ερεθίζει.
Ρετινοϊκό οξύ
Δρα διασπώντας τους φαγέσωρες, αποτελεσματικό όπλο για την αντιμετώπιση της Ακμής, αν και ερεθίζει το δέρμα. Χρήση μικρής ποσότητας και μόνο το βράδυ.
Αζελαϊκό οξύ
Έχει αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση. Σχετικά ήπιο τοπικό σκεύασμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε εγκύους.
Ανταπαλένη
Έχει αντιφλεγμονώδη δράση και μειώνει τον αριθμό των φαγεσώρων. Ίσως να προκαλεί ερεθισμό στο δέρμα, άλλα είναι ανεκτός.
Κλινδαμυκίνη
Τοπικό αντιβιοτικό που όμως δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για μεγάλο χρονικό διάστημα
Ερυθρομυκίνη
Τοπικό αντιβιοτικό που όπως όλα τα τοπικά αντιβιοτικά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για μεγάλο διάστημα
Τετρακυκλίνη
Ένα ακόμα τοπικό αντιβιοτικό που έχει τους ίδιους περιορισμούς χρήσης με τα υπόλοιπα
Συνδυασμοί τοπικών σκευασμάτων, όπως το Indoxyl που είναι Κλινδαμυκίνη με Υπεροξείδιο Βενζολίου ή το Erybenz, που είναι συνδυασμός Υπεροξειδίου του Βενζολίου με Ερυθρομυκίνη.
Υπάρχουν πολλά φτιαχτά μίγματα που χρησιμοποιούνται από τους Δερματολόγους, σε κρέμες ή διαλύματα για την αντιμετώπιση της Ακμής.
Τετρακυκλίνη- Οξυτετρακυκλίνη-Μινοκυκλίνη-Δοξυκυκλινη-Οξυτετρακυκλινη
Αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται στην Ακμή με καλά αποτελέσματα από 3-6 μήνες. Δεν μπορούν δυστυχώς να εξασφαλίσουν σε όλες τις περιπτώσεις το καλό αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την αρχή της εφηβείας. Πρέπει να αποφεύγεται η εγκυμοσύνη κατά την διάρκεια της θεραπείας.
Ερυθρομυκίνη
Αντιβιοτικό που χορηγείται στην Ακμή και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε περίπτωση εγκυμοσύνης. Δεν εξασφαλίζει αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου, όπως όλα τα αντιβιοτικά, στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιστατικών.
Ισοτρετινοίνη
Πρόκειται για παράγωγο της Βιταμίνης Α και είναι θεραπεία εκλογής για κάθε δύσκολο, επίμονο περιστατικό. Επίσης η σωστή χρήση του φαρμάκου, εξασφαλίζει καλό αποτέλεσμα που κρατάει για πολλά χρόνια. Η διάρκεια της θεραπείας είναι από 6 μήνες και πάνω, ανάλογα την περίπτωση και την ανταπόκριση στο φάρμακο. Από την εμπειρία του Ιατρείου μας , η Ισοτρετινοίνη κάνει ευτυχισμένους έφηβους, αλλά τους ενήλικες, αφού τους απαλλάσσει από τα σπυράκια, προστατεύει από ουλές και δίνει λάμψη στο πρόσωπό τους.
Ορμονοθεραπεία
Προτείνεται για τις περιπτώσεις υπερανδρογονομίας, με διαταραχές κύκλου και ίσως υπερτρίχωση. Ανάλογα το περιστατικό μπορούν να δοθούν ήπια αντισυλληπτικά ή και πιο ειδικά Αντιανδρογόν
1.Καθαρισμός προσώπου με ατμό, που ουσιαστικά καθαρίζουν τους πόρους από το περιεχόμενό τους
2.Peelings με οξέα φρούτων, που καυτηριάζουν τα σπυράκια και απαλλάσσουν από μελαχρωματικά σημάδια Ακμής.
3.Φωτοδυναμικά Peelings , που συνδυάζουν τα οξέα φρούτων με φωτοθεραπεία
4.Φωτοθεραπεία LED , όπου χρησιμοποιούμε το μπλε χρώμα για την ενεργό Ακμή και το μωβ αν υπάρχουν ταυτόχρονα και σημάδια
5.Ενέσιμη Μεσοθεραπεία για την αντιμετώπιση Ακμής που δεν μπορεί να μπει σε άλλη αγωγή . Υπάρχουν διάφορα πρωτόκολλα για τις Μεσοθεραπείες Ακμής. Ένα καλό και αποτελεσματικό σχήμα , είναι οι 15μερες συνεδρίες για διάστημα που αλλάζει ανάλογα με το πρόβλημα.
6.Roller Μεσοθεραπεία για τις ουλές Ακμής. Χρειάζονται δύο ή τρεις συνεδρίες με μεσοδιαστήματα ενός μήνα
7.Laser για ουλές περισσότερο βαθιές και εκτεταμένες Ανάλογα την περίπτωση χρειάζονται 3-5 συνεδρίες ανά 3-5 εβδομάδες.
PRP θεραπεία για τις ουλές Ακμής. Είναι η μέθοδος που χρησιμοποιεί τα Αιμοπετάλια του αίματος του ίδιου του ασθενή για την διέγερση επουλωτικών διαδικασιών. Φαίνεται ότι επειδή δεν χρησιμοποιούμε ξένη προς τον οργανισμό ουσία, η αποκατάσταση είναι σαφώς γρηγορότερη.