Οι περισσότεροι άνθρωποι που έρχονται στο γραφείο μου έχουν κάποιο πρόβλημα ή περνάνε δύσκολες στιγμές και έρχονται με την ελπίδα ότι θα τους βοηθήσω να διαχειριστούν την κατάσταση και να νιώσουν καλύτερα. Κάποιοι όμως, έρχονται με ένα πολύ διαφορετικό θεραπευτικό αίτημα.
Δεν χρειάζονται τη βοήθειά μου για να λύσουν τα προβλήματά τους – αλλά για να απολαύσουν αυτή την καλή περίοδο που ζουν χωρίς σημαντικά προβλήματα. Γιατί, ενώ όλα πάνε καλά στη ζωή τους, οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν να χαρούν.
«Από μικρή ονειρευόμουν να γίνω αρχιτέκτονας. Και τώρα που επιτέλους έχω μια καλή δουλειά σε ένα μεγάλο αρχιτεκτονικό γραφείο, έχω φίλους, έχω μια καλή σχέση, τώρα που όλα πάνε καλά στη ζωή μου – δεν μπορώ να το χαρώ», μου είπε πρόσφατα μια νέα γυναίκα 27 χρονών.
«Πάντα ήθελα να κάνω μια δουλειά με πολλά ταξίδια. Τώρα τα κατάφερα και έχω τη δουλειά των ονείρων μου, ενώ παράλληλα έχω και την τύχη να ζω με μια γυναίκα που μπορεί να με ακολουθεί στα ταξίδια επειδή δουλεύει από τον υπολογιστή της. Αλλά αντί να το απολαμβάνω, όλο κάτι βρίσκω για να αγχωθώ», είπε ένας άντρας 35 χρονών.
Πολλοί άνθρωποι βρίσκονται στη θέση αυτή: δουλεύουν για χρόνια για να πετύχουν κάτι (πχ. μια δουλειά, ένα γάμο, να αποκτήσουν παιδιά) και όταν το πετυχαίνουν, όταν όλα φαίνονται να πηγαίνουν καλά στη ζωή τους, αποδεικνύεται πως δεν μπορούν τελικά να το χαρούν – αισθάνονται άσχημα, αγχώνονται, παραπαίουν, μερικές φορές καταλήγουν ακόμα και να καταστρέφουν αυτό που έχουν φτιάξει, αυτό που υποτίθεται πως θα ήταν η ευτυχία τους.
Πώς μπορεί να καταστρέφει κάποιος την ευτυχία, του, ίσως αναρωτιέστε. Με πολλούς τρόπους:
- Θα δημιουργήσει με τη φαντασία του όλων των ειδών τα αρνητικά σενάρια που θα τον/την αγχώσουν (πχ. θα φαντάζεται ότι μπορεί να χάσει έναν πελάτη ή να μην πάρει την επόμενη προαγωγή, και αυτό θα προξενήσει τόσο άγχος ώστε θα πάθει κρίση πανικού ή κάποιο άλλο ψυχοσωματικό).
- Θα κάνει πολλές αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό του και τους άλλους (πχ. «δεν είμαι καλός σε αυτό, εκείνος με υπονομεύει, ο άλλος δεν με θέλει).
- Θα πέσει με τα μούτρα σε μια πλευρά της ζωής του και θα παραμελήσει κάποια άλλη οπότε αυτή θα καταρρεύσει (πχ. θα δουλεύει υπερβολικά πολύ και θα παραμελεί τον γάμο του, οπότε ο γάμος θα αρχίσει να μην πηγαίνει καλά).
- Θα πάρει λάθος αποφάσεις που θα καταστρέψουν την καλή κατάσταση που έχει φτιάξει (πχ. ξαφνικά και χωρίς λόγο θα παραιτηθεί από την δουλειά του, θα μετακομίσει, θα χωρίσει, θα απατήσει).
- Θα αποκτήσει κάποιον εθισμό (πχ. αλκόολ) ή μια δυσλειτουργική συμπεριφορά (πχ. πολλά νεύρα) που θα καταστρέψει την καλή κατάσταση που έχει φτιάξει.
Σας θυμίζουν τίποτα όλα αυτά; Μήπως έχετε κι εσείς βρεθεί σε αυτή τη θέση όπου μοιάζετε σαν να «προσπαθείτε» να καταστρέψετε το καλό που έχετε πετύχει; Αν ναι, τότε ίσως πρέπει να αναρωτηθείτε γιατί συμβαίνει αυτό. Γιατί αντί να χαίρεστε καταλήγετε να νιώθετε όλο και χειρότερα;
Μια συχνή απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι ο φόβος ότι το καλό κομμάτι θα τελειώσει και θα αφήσει πίσω του πόνο. Πράγματι, πολλοί άνθρωποι φοβούνται να αφεθούν σε θετικά συναισθήματα επειδή σκέφτονται ότι αυτό που τώρα φαίνεται να πηγαίνει πολύ καλά κάποια στιγμή μπορεί να αλλάξει, να τελειώσει και δεν θέλουν να απογοητευθούν.
«Πρόσεξε μη σου βγει ξυνό το γέλιο» έλεγε η γιαγιά μου όταν με άκουγε να γελάω. Αυτό ουσιαστικά σήμαινε «μην γελάς τώρα γιατί αργότερα θα κλάψεις». Και αυτή είναι μια νοοτροπία που έχει σταλάξει μέσα σε πολλούς ανθρώπους έστω κι αν δεν το συνειδητοποιούν. Συχνά φοβόμαστε να χαρούμε το καλό επειδή σκεφτόμαστε πως θα τελειώσει.
Ωστόσο, πόσο λογικό είναι αυτό; Πόσο λογικό είναι να μην χαίρομαι κάτι τώρα επειδή σκέφτομαι πως δεν θα το έχω αργότερα; Δεν είναι κρίμα να αφήνουμε τα πιο καλά κομμάτια της ζωής μας να περνάνε χωρίς να τα απολαμβάνουμε μόνο και μόνο για να προστατευθούμε από την απογοήτευση όταν τελειώσουν;
Ναι, είναι αλήθεια ότι το καλό μπορεί να τελειώσει. Στο κάτω-κάτω, στη ζωή υπάρχουν διάφορες φάσεις, διάφορα απρόοπτα, και δυστυχώς όλα τελειώνουν κάποτε. Επομένως, ναι, αυτό που σήμερα πάει καλά στη ζωή μου και θα μπορούσα να το χαρώ, αύριο μπορεί να μην πηγαίνει πια καλά.
Ωστόσο, το να μην χαρώ σήμερα δεν με προστατεύει για αύριο. Αν αύριο κάτι πάει στραβά, πάλι θα νιώσω άσχημα, πάλι θα υποφέρω. Αν, δηλαδή, δεν χαρώ την προαγωγή μου σήμερα, και αύριο απολυθώ, δεν θα στενοχωρηθώ με την απόλυση; Αν δεν χαρώ την καλή μου σχέση σήμερα, και αύριο η σχέση τελειώσει, δεν θα πονέσω; Αν δεν ευχαριστηθώ τις διακοπές μου σήμερα, αύριο που θα τελειώσουν δεν θα λυπηθώ;
Η αποφυγή της χαράς δεν θα μειώσει την θλίψη όταν κάτι στραβώσει. Μάλιστα, συχνά κάνει πιο έντονα τα αρνητικά συναισθήματα – γιατί δεν έχουμε την ψυχική ανθεκτικότητα που χτίζει μια θετική στάση απέναντι στη ζωή. Έτσι, η κακή στιγμή μας βρίσκει ψυχικά καταπονημένους και χωρίς το κουράγιο για να τη διαχειριστούμε.
Αντίθετα, σε πολλές έρευνες φαίνεται ότι άτομα που χάρηκαν αληθινά μια επιτυχία ή κάτι καλό στη ζωή τους, είχαν περισσότερες ψυχικές δυνάμεις για να διαχειριστούν την κακή φάση όταν τα πράγματα άλλαξαν. Η χαρά, η ικανοποίηση, τα θετικά συναισθήματα ενισχύουν τη λειτουργία του οργανισμού μας και μας δημιουργούν ψυχικές δυνάμεις που θα μας βοηθήσουν να επιδείξουμε ανθεκτικότητα στις δύσκολες στιγμές.
Άλλωστε δεν είναι εξυπνότερο να χαρώ σήμερα και αν αύριο στραβώσει κάτι να στενοχωρηθώ τότε, από το να μην χαρώ ποτέ; Δεν είναι κρίμα να ζήσω μια ζωή χωρίς ικανοποίηση, χαρά, ευτυχία, μόνο και μόνο από φόβο μην τα χάσω; Όπως το είχε θέσει και η Σκάρλετ Ο’Χάρα στο Όσα παίρνει ο άνεμος, «θα κλάψω αύριο». Σήμερα θέλω να γελάσω και να χαρώ!
