Συμπληρώνονται δύο χρόνια από την έναρξη της πανδημίας Covid-19 και οι δυσμενείς επιπτώσεις αυτής στη σωματική και ψυχική μας υγεία είναι ακόμη δύσκολο να εκτιμηθούν. Την περίοδο αυτή, έχοντας ήδη βιώσει 2 περιόδους γενικής καραντίνας ως προληπτικό μέτρο μείωσης της μετάδοσης του ιού, ένα μέρος του ενήλικου πληθυσμού (ιδιαίτερα άνω των 60) περιόρισε τις συνήθεις σωματικές του δραστηριότητες στα πλαίσια της κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Πρόσφατη μελέτη του πανεπιστημίου UCL από το Ηνωμένο βασίλειο σε δείγμα 5.800 ενηλίκων άνω των 20 ετών αναφέρει πως, ενώ η πλειονότητα (60%) αυτών διατήρησε τα ίδια επίπεδα φυσικής δραστηριότητας με την προ Covid περίοδο, ένα 25,4 % υιοθέτησε έναν πιο “καθιστικό” τρόπο ζωής.
Η ομάδα αυτή αφορούσε κυρίως ανθρώπους με προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας, όπως παχυσαρκία, καρδιαγγειακές παθήσεις και πνευμονοπάθειες, με αποτέλεσμα περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης της υγείας τους.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, κάθε χρόνο 5 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας της καθιστικής ζωής: υπολογίζεται πως η κακή φυσική κατάσταση αυξάνει από 20 έως 30% τον κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία.
Στον αντίποδα, η ευεργετική επίδραση της άσκησης στην ψυχική και σωματική υγεία, είναι καλά τεκμηριωμένη με εκατοντάδες έρευνες εδώ και αρκετές δεκαετίες.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη συστηματικής σωματικής άσκησης για ένα μέρος του ενήλικου πληθυσμού.
Η ενασχόληση με τις αθλητικές δραστηριότητες με τρόπο περιστασιακό και έντονο, χωρίς στις περισσότερες περιπτώσεις να προϋπάρχει καλό επίπεδο φυσικής κατάστασης, εγκυμονεί αυξημένους κινδύνους τραυματισμών. Οι πιο συχνοί μυοσκελετικοί τραυματισμοί που παρατηρούνται είναι:
Διαστρέμματα και μυϊκοί τραυματισμοί
Είναι οι συχνότεροι τύποι κακώσεων που προκύπτουν κατά τη διάρκεια των αθλητικών δραστηριοτήτων. Αφορούν ρήξη συνδέσμων ή μυικών ινών αντίστοιχα. Η βαρύτητα τους ποικίλλει και στις περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται συντηρητικά με ακινητοποίηση – ψυχρά επιθέματα – αντιφλεγμονώδη αγωγή – φυσικοθεραπεία.
Τενοντίτιδες – Θυλακίτιδες
Είναι συνήθως προϊόν υπέρχρησης ή ελλειπούς προθέρμανσης. Συχνότερα εντοπίζονται στον Αχίλλειο, επιγονατιδικό και στο μυοτενοντώδες πέταλο του ώμου. Συχνή, επίσης, είναι και η επικονδυλίτιδα του αγκώνα (Tennis elbow). Η αντιμετώπιση είναι κατά κανόνα συντηρητική (ξεκούραση/ φυσικοθεραπεία).
Κακώσεις του γόνατος
Συχνά αφορούν κακώσεις (ρήξεις) των χιαστών συνδέσμων, των πλαγίων συνδέσμων, των μηνίσκων ή/και του αρθρικού χόνδρου. Συμβαίνουν συχνότερα σε αθλήματα όπως: ποδόσφαιρο, μπάσκετ, σκι. Είναι συνήθως μετρίου ή σοβαρού βαθμού και μπορεί να οδηγήσουν τον ασθενή στο χειρουργείο.
Κακώσεις του ώμου
Συνηθέστερα αφορούν κακώσεις του μυοτενοντώδους πετάλου (υπερακανθίου, υπακανθίου, υποπλατίου), ρήξεις του επιχειλίου χόνδρου (αστάθειες-εξαρθρήματα). Παρατηρούνται συνήθως σε όσους ασχολούνται με δραστηριότητες όπως το βόλεϊ, το τένις, η κολύμβηση, τα βάρη κ.λπ. Ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα της βλάβης επιλέγεται και η κατάλληλη θεραπεία. Οι σοβαρότερες κακώσεις μπορεί να απαιτήσουν χειρουργική θεραπεία.
Οστικά οιδήματα
Είναι συνήθως αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενης καταπόνησης (υπέρχρησης) ενός οστού που μπορεί να οδηγηθεί και σε κάταγμα (κοπώσεως). Συχνές εντοπίσεις είναι στην κνήμη, στο σκαφοειδές ή στο μετατάρσιο οστό. Παρατηρείται πιο συχνά σε δρομείς μεγάλων αποστάσεων. Αντιμετωπίζεται συνήθως συντηρητικά με αποφόρτιση, φυσικοθεραπεία με χρήση διαμαγνητικής αντλίας ή/και υπερβαρικό οξυγόνο. Επίσης, διατροφή πλούσια σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες (ιδιαίτερα σε Βιταμίνες D, C, Κ) συμβάλλει στην ταχύτερη επούλωση.
Η Αμερικανική Ακαδημία Ορθοπαιδικών Χειρουργών (AAOS) έχει προχωρήσει σε συστάσεις για την πρόληψη τραυματισμών που συνδέονται με την άσκηση και οι οποίες περιλαμβάνουν τα εξής:
✤ Ελέγξτε την κατάσταση της υγείας σας με τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε οποιοδήποτε πρόγραμμα συστηματικής άσκησης.
✤ Αφιερώστε χρόνο για προθέρμανση πριν κάθε αθλητική δραστηριότητα.
✤ Εφαρμόστε προοδευτικό πρόγραμμα επιβάρυνσης: αυξήστε την ένταση ή τη διάρκεια της άσκησης κατά 10% κάθε εβδομάδα. Έτσι, η προσαρμογή του οργανισμού στις νέες συνθήκες γίνεται ομαλά και ο κίνδυνος τραυματισμών ελλατώνεται.
✤ Αποφύγετε να γίνετε ο “Αθλητής του Σαββατοκύριακου”: η μικρή σε ένταση και διάρκεια καθημερινή άσκηση είναι πολύ πιο ευεργετική και ασφαλής.
✤ Συμβουλευθείτε τους ειδικούς: η συμβολή ενός γυμναστή – προπονητή στην κατάρτιση εξατομικευμένου προγράμματος σύμφωνα με τις ανάγκες σας είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην αποφυγή τραυματισμών που σχετίζονται με την άσκηση.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες της ΕΕ για την τακτική σωματική άσκηση περιγράφουν τα κυριότερα οφέλη αυτής, όπως:
✤ Μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
✤ Πρόληψη ή καθυστέρηση ανάπτυξης υπέρτασης.
✤ Μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου ΙΙ (ενηλίκων).
✤ Μειωμένο κίνδυνο παχυσαρκίας καθώς και ορισμένων τύπων καρκίνου.
✤ Χαμηλότερα επίπεδα άγχους, μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση.
✤ Μειωμένο κίνδυνο κατάθλιψης και άνοιας.
✤ Σε ηλικιωμένα άτομα μειωμένο κίνδυνο πτώσεων –επιβράδυνση της διαδικασίας γήρανσης.
