Oλοι οι άνθρωποι και ιδιαίτερα αυτοί που υποφέρουν από προβλήματα του μυοσκελετικού συστήματος γνωρίζουν ότι η φυσικοθεραπεία είναι ένα μέσο για την αντιμετώπιση και εξάλειψη συμπτωμάτων όπως είναι ο πόνος, το οίδημα, ο μυϊκός σπασμός κ.ά., καθώς και την πρόληψη των παραμορφώσεων με στόχο την πλήρη αποκατάσταση.
Όμως το ευρύ κοινό αγνοεί τα οφέλη της αναπνευστικής φυσικοθεραπείας. Στη χώρα μας δεν είναι ευρέως γνωστή συγκριτικά με το εξωτερικό, όπου εκεί οι φυσικοθεραπευτές είναι ειδικευμένοι όπως και οι γιατροί (αναπνευστικοί φυσικοθεραπευτές, παιδιατρικοί φυσικοθεραπευτές κ.ά.). ΄Ετσι εδώ και κάποιους μήνες έγινε προσπάθεια από το σύλλογο φυσικοθεραπευτών και έχει συσταθεί τμήμα Καρδιοαγγειακής και Αναπνευστικής Φυσικοθεραπείας και Αποκατάστασης.
Βεβαίως στα νοσοκομεία της χώρας μας εφαρμόζεται τις τελευταίες δεκαετίες με πολύ μεγάλη επιτυχία σε νοσήματα του αναπνευστικού, καθώς και επεμβάσεις κοιλιάς τόσο προεγχειρητικά όσο και μετεγχειρητικά, ωστόσο σπάνια κάποιος ασθενής με νόσημα του αναπνευστικού θα επισκεφτεί ένα κέντρο φυσικοθεραπείας ή θα προγραμματίσει κατ’ οίκον αναπνευστική φυσικοθεραπεία.
Τα πνευμονικά νοσήματα προκαλούν διαταραχές του πνευμονικού αερισμού, με αποτέλεσμα την ελάττωση της ζωτικής χωρητικότητας και αυτό συμβαίνει είτε λόγω αύξησης στην αντίσταση της ροής του αέρα στους αεραγωγούς είτε λόγω αύξησης ή ελάττωσης της διατατότητας του θώρακα. Σύμφωνα με τις διαταραχές, αυτές τα πνευμονικά νοσήματα διαιρούνται σε δύο μεγάλες κατηγορίες που είναι α. τα αποφρακτικού τύπου νοσήματα και β. τα περιοριστικού τύπου νοσήματα. Σε κάθε περίπτωση, οι διάφορες τεχνικές και μέθοδοι που εφαρμόζονται στην αναπνευστική φυσικοθεραπεία έχουν τελικό στόχο τη βελτίωση του πνευμονικού αερισμού.
Η ΧΑΠ είναι νόσος (χρόνια βρογχίτιδα, πνευμονικό εμφύσημα) που χαρακτηρίζεται από ελάττωση της ροής του αέρα στους αεραγωγούς δηλαδή απόφραξη, η οποία είναι προοδευτική και συνοδεύεται από παθολογική φλεγμονώδη αντίδραση των πνευμόνων στα τοξικά σωματίδια και αέρια και είναι μερικώς αναστρέψιμη. Κύριος αιτιολογικός παράγοντας ανάπτυξης είναι το κάπνισμα και δευτερεύουσες η μόλυνση της ατμόσφαιρας και η ανεπάρκεια της α1 – αντιθρυψίνης (πρωτεΐνη που παράγεται στο συκώτι, με προστατευτική δράση στους πνεύμονες).
Σήμερα αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου παγκοσμίως, ενώ έως το 2020 αναμένεται να αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου και την πέμπτη αιτία αναπηρίας παγκοσμίως. Αν η νόσος διαγνωσθεί έγκαιρα (με τη μέθοδο της σπιρομέτρησης) μπορεί να αντιμετωπιστεί. Συνήθως άτομα άνω των 40 ετών χρόνιοι καπνιστές ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου και θα πρέπει να υποβάλλονται σε σπιρομέτρηση για να προσδιοριστεί το επίπεδο της βλάβης που έχει επέλθει στη λειτουργική ικανότητα των πνευμόνων.
Συμπτώματα που οδηγούν σε υποψία ΧΑΠ είναι ο βήχας, η αυξημένη απόχρεμψη καθώς και η δύσπνοια στην κόπωση καθημερινών δραστηριοτήτων, ενώ συμπτώματα όπως η κυάνωση, ο συριγμός και η μυϊκή αδυναμία δηλώνουν προχωρημένο στάδιο. Άτομα που έχουν διαγνωσθεί με ΧΑΠ είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε λοιμώξεις του αναπνευστικού, καρδιαγγειακές παθήσεις, βρογχεκτασίες, οστεοπόρωση, χρόνια αναιμία, βρογχογενή καρκίνο, κατάθλιψη κ.ά.
Αρχικά επιβάλλεται η διακοπή του καπνίσματος και αντιμετώπιση με συστηματική χορήγηση καρτικοστεροειδών, χορήγηση O2, βρογχοδιασταλτικών και μη επεμβατικό μηχανικό αερισμό και αναπνευστική φυσικοθεραπεία η οποία στοχεύει:
Στην εκμάθηση οικονομικότερου και αποτελεσματικότερου τρόπου αναπνοής
Στη διαχείριση της δύσπνοιας
Στην απομάκρυνση των εκκρίσεων, και
Στη γενικότερη βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ασθενούς.
Η εφαρμογή της αναπνευστικής φυσικοθεραπείας με διάφορες τεχνικές και μεθόδους περιλαμβάνει:
Μείωση του αναπνευστικού έργου
Παροχέτευση εκκρίσεων
Άσκηση των εκπνευστικών μυών
Άσκηση του διαφράγματος
Συγχρονισμό των αναπνευστικών κινήσων
Προσαρμογή του ασθενούς
Χαλάρωση
Μηχανική αναπνοή.
Τα οφέλη της αναπνευστικής φυσικοθεραπείας επιδρούν θετικά, βελτιώνοντας τον πνευμονικό αερισμό άρα και την ποιότητα της ζωής των πασχόντων.