Η Ελισάβετ Λαζαρίδου, Αν. Καθηγήτρια Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας, Διευθύντρια Β’ Δερματολογικής Κλινικής Α.Π.Θ., Γ.Ν. ¨Παπαγεωργίου, καθώς και η Χριστίνα Κεμανετζή Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος, μας ενημερώνουν για τις μελαγχρώσεις του δέρματος.
Το κυρίαρχο ανάμεσα στα συστατικά του δέρματος τα οποία καθορίζουν το χρώμα του είναι η μελανίνη. Οι διαφοροποιήσεις στην ποσότητα και στην κατανομή της ελέγχονται γενετικά, αλλά η ποσότητά της μπορεί να αυξηθεί κατόπιν έκθεσης στον ήλιο, με την επίδραση ορμονών (εγκυμοσύνη), με τη λήψη φαρμάκων (αντισυλληπτικά, αντικαταθληπτικά) ή κατόπιν φλεγμονής ή τραύματος (ακμή, έκζεμα). Το χλόασμα ή μέλασμα, οι πανάδες, οι δυσχρωμίες είναι όροι που χρησιμοποιούμε στην καθημέρα πράξη για να χαρακτηρίσουμε μια κατά βάση επίκτητη υπερμελάγχρωση της επιδερμίδας, κυρίως του προσώπου, αλλά και άλλων φωτοεκτεθειμένων περιοχών του σώματος.
Η πιο κατάλληλη εποχή για να αντιμετωπίσουμε τις δυσχρωμίες είναι από τον Οκτώβριο μέχρι τον Απρίλιο κι αυτό γιατί τότε η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας είναι μικρότερη. Στη θεραπευτική φαρέτρα υπάρχουν συγκεκριμένες επιλογές και δυστυχώς όχι οριστικές, διότι τα αίτια που προκαλούν αυτές τις δυσχρωμίες αφορούν στο κυτταρικό επίπεδο και στην αυξημένη παραγωγή μελανίνης.
Μια καλή θεραπευτική επιλογή είναι η χρήση λευκαντικών κρεμών. Η δραστικότητά τους έχει βαθμίδες ανάλογα με τα συστατικά που περιέχουν: υδροκινόνη σε συγκεντρώσεις 2-10%, ασκορβικό οξύ 10-20%, κοζικό οξύ 1-4%, ρετινοϊκό οξύ 0,01- 0,1%, αζελαϊκό οξύ, αρμπουτίνη, καφεΐνη, πεπτίδια. Κάποια από τα παραπάνω συστατικά υπάρχουν σε έτοιμα σκευάσματα, αλλά συχνά συστήνονται με συνταγή δερματολόγου συνδυασμοί των παραπάνω σε σκεύασμα το οποίο παρασκευάζει φαρμακοποιός.
Η μίξη που συνταγογραφεί ο δερματολόγος εξατομικεύεται με βάση την αιτία της μελάγχρωσης. Όταν οι κρέμες ή οι λοσιόν αυτές περιέχουν λευκαντικές ουσίες, όπως η υδροκινόνη ή το ρετινοϊκό οξύ, πρέπει να εφαρμόζονται βράδυ. Η χρονική διάρκεια πρέπει να είναι 3-4 μήνες και να συνοδεύεται από τη χρήση αντηλιακού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Τους μήνες με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια καλό θα ήταν εκτός του αντηλιακού, να συνεχίζεται η εφαρμογή και λευκαντικών κρεμών που περιέχουν συστατικά συμβατά με την έκθεση στον ήλιο. Οι λευκαντικές κρέμες έχουν ακόμη καλύτερο αποτέλεσμα, όταν συνδυάζονται με κάποιες ιατρικές πράξεις, όπως το χημικό peeling και τα lasers.
Στα χημικά peelings υπάρχουν πολλοί συνδυασμοί και εξατομικεύονται ανάλογα με το πρόβλημα, το βάθος και την έκταση της μελάγχρωσης, αλλά και ανάλογα με τον φωτότυπο του δέρματος. Αυτά που συνήθως χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπερμελάγχρωσης είναι το Σαλικυλικό οξύ 25% , Σαλικυλικό οξύ 25% + TCA 10–25% , Γλυκολικό οξύ 50–70%, Πυρουβικό οξύ 40–50%, TCA 15–20% και το διάλυμα Jessner. Η συχνότητα που μπορεί να εφαρμοστούν είναι ανάλογη με το πόσο «βαθειά» είναι, την ανεκτικότητα του δέρματος και φυσικά τον φωτότυπο, καθώς τα σκούρα δέρματα μπορεί αργότερα να εμφανίσουν φαινόμενο “rebound” με συνέπεια ακόμη πιο έντονη υπερμελάγχρωση. Αυτό σημαίνει πως απαιτείται από την πλευρά του δερματολόγου απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην εφαρμογή και από την πλευρά του ασθενή υπομονή, διότι η πλήρης εξάλειψη επιτυγχάνεται σε βάθος χρόνου.
Μια άλλη δυνατότητα με στόχο τη λεύκανση είναι η χρήση των εξειδικευμένων στις δυσχρωμίες lasers. Αυτά είναι Fractionated και non-fractionated CO2, Fractionated και non-fractionated Erb:YAG lasers 1540nm, Q switched ruby lasers 694nm, Q switched Alexandrite 755nm, Q switched Nd:YAG 1064nm, Alexandrite 755nm, Nd:YAG 1320nm και 1064 nm, IPL, και διοδικά lasers. Ο τρόπος που δρουν τα lasers μπορεί να αφορά είτε στην απευθείας καταστροφή των μελανοκυττάρων, είτε στην απολέπιση του δέρματος. Η επιλογή του laser και ο αριθμός των συνεδριών εξατομικεύονται και μπορεί να κυμανθούν από μία μέχρι πολλές.
Το καλύτερο αποτέλεσμα συχνά επιτυγχάνεται με συνδυασμό των προαναφερθείσων θεραπειών. Συνήθως οι δερματολόγοι προτείνουμε προετοιμασία του δέρματος με μια λευκαντική κρέμα για περίπου ένα μήνα και στη συνεχεία την εφαρμογή του peeling, του laser ή και των δύο σε διαδοχικές συνεδρίες. Μετά την εφαρμογή των επεμβατικών μεθόδων ο ασθενής συχνά συνεχίζει με την εφαρμογή λευκαντικής κρέμας. Τα αποτελέσματα συχνά κρίνονται ικανοποιητικά στο εξάμηνο, διάστημα βέβαια το οποίο μειώνεται όταν παρεμβάλλονται peelings ή lasers. Εδώ πρέπει να τονισθεί ότι τόσο τα peelings όσο και το laser εκτός από τη λευκαντική έχουν και αντιγηραντική δράση.
Επιβάλλεται να διευκρινίσουμε πως οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί και να απευθύνονται σε εξειδικευμένους δερματολόγους για ένα άρτιο και ασφαλές αποτέλεσμα.