Επαυξημένη πραγματικότητα, Τεχνητή Νοημοσύνη, Τρισδιάστατες Εκτυπώσεις, Ρομποτική και εξατομικευμένη Χειρουργική μετασχηματίζουν το τοπίο στην Ορθοπαιδική σήμερα και θα συνεχίσουν να το κάνουν και στο μέλλον. “Με τη χρήση της τεχνολογίας, πολλά πράγματα γίνονται πλέον πιο εύκολα, πιο άνετα, πιο ανώδυνα και πιο αποτελεσματικά”, σημειώνει στη συνέντευξή του στο περιοδικό ΔΥΟ ο Συντονιστής Διευθυντής Ορθοπεδικού Τμήματος – Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας Νοσοκομείου “Αγ. Σάββας” – Πρόεδρος 2021 της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματολογίας – ΕΕΧΟΤ, Δρ Θεόδωρος Π. Κορμάς, προσθέτοντας ότι “ούτε η φαντασία μας μπορεί να μας περιορίσει στο πού θα φτάσουν αυτές οι εξελίξεις”.
Πώς επηρέασε το μυοσκελετικό η πανδημία;
Την εποχή της καραντίνας μειώθηκαν πάρα πολύ τα τροχαία ατυχήματα, όπως παρατηρήσαμε πανευρωπαϊκά στα μεγάλα τραυματολογικά κέντρα και αυτό ήταν ένα «όφελος» της πανδημίας. Ένα άλλο στοιχείο που άλλαξε σημαντικά στη διάρκεια της πανδημίας ήταν η καθημερινή μας συμπεριφορά. Οι περισσότεροι καθίσαμε στο σπίτι και περιορίσαμε την καθημερινή άσκηση με δυσμενείς συνέπειες για την υγεία μας, ενώ ίσως κάποιοι άλλοι εξαιτίας του εγκλεισμού φαίνεται να κινητοποιήθηκαν περισσότερο από ό,τι συνήθιζαν εξαιτίας της ανάγκης να βγουν από το σπίτι, με προφανή οφέλη.
Στη λειτουργία των νοσοκομείων και στον προγραμματισμό των χειρουργείων είχαμε αλλαγές;
Όσον αφορά στη λειτουργία των νοσοκομείων, μειώθηκαν για κάποιο διάστημα τα τακτικά χειρουργεία και συγκεκριμένα εκείνα που δεν ήταν εντελώς απαραίτητο να γίνουν άμεσα, αλλά μπορούσαν να περιμένουν μερικές εβδομάδες. Ευτυχώς, οι επείγουσες καταστάσεις, όπως οι τραυματισμοί και τα ογκολογικά χειρουργεία, δεν καθυστέρησαν καθόλου στην αντιμετώπισή τους. Το διάστημα που δεν υπήρχε καραντίνα η μόνη περίπτωση στην οποία υπήρξαν καθυστερήσεις ήταν σε ασθενείς που επρόκειτο να χειρουργηθούν, αλλά έχαναν το ραντεβού τους λόγω νόσησης από κορονοϊό. Έτσι, σε γενικές γραμμές, σημειώθηκε για λίγο καιρό μείωση κυρίως σε εγχειρήσεις για χρόνιες παθήσεις, όπως είναι οι αρθροπλαστικές και οι επεμβάσεις διόρθωσης παραμορφώσεων του σκελετού, καταστάσεις δηλαδή στις οποίες η μικρή χρονική αναβολή δεν έχει επιπτώσεις στην υγεία των ασθενών.
Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι το Post COVID Syndrome προκαλεί προβλήματα και στο μυοσκελετικό. Πράγματι, μερικές φορές προκαλεί μυϊκούς και αρθρικούς πόνους, μεταλοιμώδη μυοπάθεια, δυσκαμψία. Κάθε μέρα ακούμε για κάποιο νέο σύμπτωμα και είναι βέβαιο ότι θα δούμε και μακροχρόνιες επιπτώσεις στο πλαίσιο του συνδρόμου. Η μεγαλύτερη επιβάρυνση αφορά ωστόσο τους ασθενείς που νοσηλεύτηκαν επί μακρόν σε ΜΕΘ. Αυτοί οι ασθενείς μερικές φορές χρειάζονται μακροχρόνια φυσικοθεραπεία. Υποφέρουν από αδυναμία και πολλές φορές μπαίνουν για μεγάλα διαστήματα που μπορεί να φτάνουν τους έξι μήνες σε ειδικά κέντρα αποκατάστασης, προκειμένου να καταφέρουν να σταθούν και πάλι στα πόδια τους. Ούτως ή άλλως, μετά από μακρά νοσηλεία σε ΜΕΘ, ανεξάρτητα από το αν κάποιος νοσηλεύεται με κορονοϊό ή όχι, χρειάζεται κάποιο χρόνο για να συνέλθει.
Πώς επηρέασε ο κορονοϊός το έργο της ΕΕΧΟΤ;
Οι περιορισμοί μας υποχρέωσαν να στραφούμε προς διαφορετικούς τρόπους εκπαίδευσης των Ορθοπαιδικών, οι οποίοι υπήρχαν μεν, αλλά έως τότε δεν τους είχαμε χρησιμοποιήσει και αναπτύξει τόσο πολύ. Προκειμένου να συνεχίσουμε το εκπαιδευτικό μας έργο, διοργανώσαμε virtual και υβριδικά συνέδρια αλλά και πάρα πολλά webinars – διαδικτυακά σεμινάρια, όπου είχαμε την ευκαιρία και τη δυνατότητα να συμμετέχουν διακεκριμένοι ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό και να τα παρακολουθήσουν ακροατές από ολόκληρο τον κόσμο! Επίσης, το 77ο συνέδριο της ΕΕΧΟΤ πραγματοποιήθηκε υβριδικά με τη συμμετοχή 100 ξένων ομιλητών και Ελλήνων της Διασποράς από πέντε ηπείρους. Παρουσιάστηκαν περισσότερες από 500 επιστημονικές εργασίες και έγιναν 350 διαλέξεις!
Μιλήστε μας για τις νεότερες εξελίξεις που παρουσιάστηκαν στο 77ο συνέδριο της ΕΕΧΟΤ.
Μιλήσαμε για τα πάντα αλλά υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον για εφαρμογές της Ρομποτικής Χειρουργικής και της Επαυξημένης Πραγματικότητας (Augmeneted Reality-AR) στην Oρθοπαιδική Χειρουργική, για Τεχνητή Νοημοσύνη-Αrtificial Intelligence, για Χειρουργική με ελάχιστες τομές και πάρα πολύ μικρές τομές, για τεχνικές εξατομικευμένης αρθροπλαστικής, για registries καταγμάτων αρθροπλαστικών και οστεοπόρωσης, αλλά και για τη χρήση συστημάτων πλοήγησης – navigation στα Ορθοπαιδικά χειρουργεία. Επίσης, αναλύσαμε θέματα όπως η σύγχρονη διάγνωση και θεραπεία των λοιμώξεων του μυοσκελετικού, η οστεοπόρωση, η ευπάθεια των ηλικιωμένων. Συζητήθηκαν ακόμη πολύ ενδιαφέροντα θέματα αθλητικών κακώσεων και ενδοσκοπικών επεμβάσεων στον ώμο και στο γόνατο, ενώ είχαμε πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις και για τη σπονδυλική στήλη με προσκεκλημένους κορυφαίους Έλληνες και ξένους ομιλητές.
Μια από τις πιο ξεχωριστές παρουσίες ήταν εκείνη του καθηγητή Timothy Briggs από το Λονδίνο, ο οποίος είχε την ιδέα του GIRFT – Get It Right The First Time, μια μεθοδολογία με την οποία κατόρθωσε να μειώσει το κόστος σε όλους τους τομείς της χειρουργικής, υποδεικνύοντας την εφαρμογή αυστηρών προδιαγραφών για να γίνονται όλα σωστά από την αρχή, από την πρώτη φορά. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται οι επιπλοκές, οι επανεπεμβάσεις, η ταλαιπωρία του ασθενούς και η επιβάρυνση του συστήματος.
Πολύ σημαντική ήταν επίσης η ομιλία του διάσημου Βρετανού δικηγόρου Mark Stephens, ο οποίος μίλησε για τα Eλγίνεια μάρμαρα, προκαλώντας αίσθηση.
Σημαντική ήταν τέλος η τιμητική βράβευση του Σταύρου Βουτζούλια, ο οποίος διατέλεσε διευθυντής στον Άγιο Σάββα έως το 2003 και υπήρξε πρωτοπόρος στην Ελλάδα στην αντιμετώπιση των όγκων του μυοσκελετικού.
Η τεχνολογία πώς έχει αλλάξει το τοπίο στην Ορθοπαιδική;
Η ιατρική δεν είναι «τέλεια επιστήμη», αλλά βελτιώνεται καθημερινά και το τοπίο αλλάζει συνεχώς. Το σημαντικό είναι να χρησιμοποιούμε τις μεθόδους που γνωρίζουμε καλά, ενσωματώνοντας νέα πράγματα και οικοδομώντας πάνω στην υπάρχουσα γνώση. Μία από τις πιο σημαντικές πρόσφατες εξελίξεις που έχει φέρει η τεχνολογία στην Ορθοπαιδική είναι τα 3D printed implants, δηλαδή οι εξατομικευμένες προσθέσεις που εκτυπώνονται σε 3D εκτυπωτές. Αυτές αποτελούν πολύ χρήσιμα εργαλεία στην Ορθοπαιδική Ογκολογία, όπου τα ελλείμματα που μπορεί να προκύψουν από την εκτομή των όγκων και χρειάζονται αποκατάσταση είναι απρόβλεπτα μεγάλα και σύνθετα. Με τη χρήση της τεχνολογίας πολλά πράγματα γίνονται πλέον πιο εύκολα, πιο άνετα, πιο ανώδυνα και πιο αποτελεσματικά. Με τη χρήση τεχνικών της επαυξημένης πραγματικότητας (Αugmented Reality) χρησιμοποιούμε πλέον διάφορα εργαλεία με αισθητήρες που βοηθούν να βλέπουμε πού ακριβώς κατευθύνεται κάθε υλικό και είμαστε απόλυτα ακριβείς στους χειρουργικούς μας χειρισμούς. Το μέλλον σε αυτό το κομμάτι υπόσχεται πολλά. Ούτε η φαντασία μας μπορεί να μας περιορίσει να προβλέψουμε που θα οδηγήσουν οι εξελίξεις. Σίγουρα, όμως, η σωστή χρήση της τεχνολογίας προϋποθέτει πολύ καλή εκπαίδευση.
Ως προς τα υλικά έχουμε εξελίξεις;
Όπως ανέφερα και παραπάνω, η πιο σημαντική εξέλιξη είναι οι 3D printed προθέσεις. Αυτό, όμως, που είναι πολύ σημαντικό στον τομέα των υλικών είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναθέσει στις Ευρωπαϊκές Ομοσπονδίες των Επιστημονικών Εταιρειών να μελετήσουν και να παρουσιάσουν τα νέα ΕU MDRs – Medical Devices Regulations, νέους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς για όλα τα ιατρικά υλικά. Πρόκειται μία διαδικασία η οποία αναμένεται ότι θα εξασφαλίσει τη θέσπιση νέων αυστηρών κανόνων για την καταλληλότητα όλων των υλικών που χρησιμοποιούνται στον άνθρωπο και θα αποκλείσει ιατροτεχνολογικά προϊόντα που δεν αποδεικνύονται απολύτως ασφαλή.
Μιλήστε μας για τους όγκους που καλείται να αντιμετωπίσει ένας Χειρουργός Ορθοπαιδικός.
Η Ορθοπαιδική αντιμετωπίζει όγκους του μυοσκελετικού συστήματος των άκρων, της λεκάνης και της σπονδυλικής στήλης οι οποίοι μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις, πρωτοπαθείς ή δευτεροπαθείς. Εμφανίζονται στα οστά και στα μαλακά μόρια, η αντιμετώπισή τους είναι ιδιαίτερη και συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις.
Έχουμε αλλαγές σε αυτό το κομμάτι της Ογκολογίας;
Βλέποντας τις εξελίξεις σε βάθος 20-30 ετών θα πρέπει να πούμε ότι παλιότερα οι σοβαροί όγκοι στα χέρια ή στα πόδια κατέληγαν συνήθως σε ακρωτηριασμό, ενώ σήμερα ελάχιστη ανάγκη υπάρχει για κάτι τέτοιο. Τα μέλη διατηρούνται, παραμένουν λειτουργικά και οι περισσότεροι ασθενείς θεραπεύονται. Έχουμε πλέον τα κατάλληλα υλικά και φάρμακα που ξέρουμε πως να τα χρησιμοποιούμε και εφαρμόζουμε πολύ αποτελεσματικά την ακτινοβολία. Το σπουδαιότερο, όμως, είναι ότι αντιμετωπίζουμε τους όγκους του μυοσκελετικού συστήματος με βάση ειδικά πρωτόκολλα, στο πλαίσιο μιας καλά συντονισμένης και στενά συνεργαζόμενης διεπιστημονικής ομάδας -Multidisciplinary Team approach– ικανής να εξασφαλίζει γρήγορα τη σωστή διάγνωση, να εφαρμόζει αποτελεσματικά συνδυασμό βαριών θεραπευτικών μεθόδων και να δίνει την καλύτερη ευκαιρία σε κάθε ασθενή.
Ύψιστη προτεραιότητα είναι πάντα η ζωή του ασθενούς. Στη συνέχεια προέχει η διατήρηση του άκρου, ακολουθεί διατήρηση της λειτουργικότητας και τέλος το καλό αισθητικό αποτέλεσμα.
Η γήρανση του πληθυσμού ποιες προκλήσεις φέρνει όσον αφορά στην Ορθοπαιδική;
Με την αύξηση του μέσου όρου ζωής των ανθρώπων, μεγάλο πρόβλημα είναι -και θα επιτείνεται- η οστεοπόρωση, η ευπάθεια και η σαρκοπενία που εμφανίζουν οι μεγαλύτερες ηλικίες. Επίσης, τα κατάγματα και βέβαια η αρθρίτιδα. Είναι σίγουρο ότι στο μέλλον θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε περισσότερες περιπτώσεις αρθρίτιδας. Η επιδίωξή μας είναι να απαλλάξουμε τους ασθενείς από τα προβλήματα αυτά.
