Η γρίπη είναι μία ιογενής λοίμωξη που μπορεί να προσβάλει οποιονδήποτε και σε οποιαδήποτε ηλικία. Μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων του αναπνευστικού (βήχας, φτέρνισμα) ή με την άμεση επαφή με μολυσμένα άτομα ή μολυσμένες επιφάνειες. Τα συμπτώματα (υψηλός πυρετός συχνά άνω των 39 β. Κελσίου, βήχας, πόνος στο φάρυγγα, κακουχία) εμφανίζονται 3-5 ημέρες μετά την μετάδοση του ιού και διαρκούν λίγες ημέρες. Όμως άτομα με χρόνια νοσήματα, βρέφη, μικρά παιδιά και ηλικιωμένοι μπορεί να νοσήσουν σοβαρά και να εμφανίσουν επιπλοκές, όπως είναι η δύσπνοια, η πνευμονία και η αναπνευστική ανεπάρκεια. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται νοσηλεία, είτε σε θάλαμο νοσοκομείου είτε ακόμα και στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Αντίθετα με ό,τι πιστεύουμε, πρέπει να γίνει σαφές ότι η γρίπη είναι μία σοβαρή λοίμωξη, ιδιαίτερα επικίνδυνη για όσους ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου και πολλές φορές οδηγεί στο μοιραίο. Σύμφωνα με την ετήσια επιτήρηση του ΚΕΕΛΠΝΟ, κάθε χρόνο στην Ελλάδα πολλές εκατοντάδες άνθρωποι νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και ένα μεγάλο ποσοστό αυτών (αρκετές εκατοντάδες) χάνει τελικά τη ζωή του. Το συντριπτικό ποσοστό αυτών (περίπου 80%) ανήκουν σε κάποια ομάδα υψηλού κινδύνου (βλέπε παρακάτω ποιοι επιβάλλεται να εμβολιαστούν) και η πλειοψηφία όσων έχουν αυτήν την κακή έκβαση δεν είχε υποβληθεί σε αντιγριπικό εμβολιασμό.
Κάθε χρόνο η γρίπη κάνει την εμφάνισή της στα τέλη Νοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου, κορυφώνεται τον Φεβρουάριο – Μάρτιο και ξεθυμαίνει γύρω στο τέλος της άνοιξης. Αναφέρονται και σποραδικά κρούσματα που μπορεί να εμφανιστούν και στους υπόλοιπους μήνες του χρόνου, όμως η γρίπη είναι μία κατεξοχήν εποχική ίωση. Έτσι έχει μεγάλη σημασία ο εμβολιασμός να ξεκινάει έγκαιρα (τον Οκτώβριο γιατί απαιτούνται περίπου 20 ημέρες για να ενεργοποιηθεί η προστασία από το εμβόλιο) και να γίνεται σωστά, ώστε να καλύπτει σε υψηλό ποσοστό και να προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου φτάνει σε ποσοστά 70-90%. Μπορεί το εμβόλιο να είναι λιγότερο αποτελεσματικό από το 100% που θα θέλαμε, είναι όμως αρκετά αποτελεσματικό για να κάνει τη διαφορά με πολύ λιγότερα σε αριθμό και πολύ ηπιότερα σε βαρύτητα κρούσματα. Το αντιγριπικό εμβόλιο περιέχει απενεργοποιημένους («νεκρούς») ιούς γρίπης. Επομένως, το να πάθει κανείς γρίπη μετά το εμβόλιο ή να τη μεταδώσει είναι αδύνατο.
Τα 2 από τα 3 εμπορικώς διαθέσιμα εμβόλια για την εποχική γρίπη (Vaxigrip, Fluarix) κυκλοφορούν από πέρυσι μόνο ως τετραδύναμα. Η διαφορά έγκειται στο ότι καλύπτουν και ένα ακόμα στέλεχος του ιού γρίπης Β. Καθώς το 30% περίπου του συνόλου των κυκλοφορούντων ιών γρίπης στην Ευρώπη ανήκει στον τύπο Β, αναμένεται να αυξηθεί το ποσοστό κάλυψης του πληθυσμού που θα εμβολιαστεί.
Σημείο προσοχής αποτελεί το γεγονός ότι τα τετραδύναμα εμβόλια έχουν αδειοδοτηθεί για χορήγηση σε άτομα ηλικίας 3 ετών και άνω. Για τα βρέφη και μικρά παιδιά ηλικίας 6 μηνών έως 3 ετών που έχουν ένδειξη εμβολιασμού, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μισή δόση του ενήλικα το τριδύναμο εμβόλιο (Influvac).
Ο αντιγριπικός εμβολιασμός συνιστάται σε όλα τα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 6 μηνών (εφόσον το επιθυμούν) και περιλαμβάνει μία δόση του εμβολίου.
Όμως οι ομάδες υψηλού κινδύνου που πρέπει οπωσδήποτε να εμβολιάζονται για να θρηνούμε λιγότερα θύματα από τη γρίπη κάθε χρόνο είναι:
- Όσοι είναι άνω των 60 ετών
- Άτομα με ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω νοσήματα, ανεξαρτήτως ηλικίας:
Άσθμα, ΧΑΠ, πνευμονική ίνωση, βρογχεκτασίες ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
Καρδιακή νόσο (στεφανιαία νόσο, αρρυθμίες, μυοκαρδιοπάθεια, υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια)
Ανοσοκαταστολή για οποιονδήποτε λόγο (νεοπλάσματα, AIDS, αυτοάνοσα νοσήματα, ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, κορτιζόνη, χημειοθεραπεία, βιολογικοί παράγοντες κ.λπ.)
Μεταμόσχευση οργάνων
Δρεπανοκυτταρική νόσο και λοιπές αιμοσφαιρινοπάθειες
Σακχαρώδη διαβήτη και λοιπά χρόνια νοσήματα του μεταβολισμού
Χρόνια νεφρική νόσο
Νευρομυϊκά νοσήματα
- Έγκυοι σε οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης τους, σε λοχεία, σε θηλασμό
- Άτομα με νοσηρή παχυσαρκία (BMI>40kg/m2)
- Παιδιά που βρίσκονται σε αγωγή με χρόνια λήψη ασπιρίνης για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης συνδρόμου Reye εξαιτίας της γρίπης
- Όσοι έρχονται σε επαφή με βρέφη μικρότερα από 6 μηνών και όσοι φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη
- Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και οικότροφοι εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων, φυλακών κ.ά.)
- Όσοι εργάζονται σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό, παραϊατρικό, διοικητικό, και βοηθητικό προσωπικό)
- Στρατεύσιμοι στα κέντρα κατάταξης και ειδικά όσοι κατατάσσονται κατά τους χειμερινούς ή ανοιξιάτικους μήνες (Οκτώβριο-Απρίλιο)
- Επαγγελματίες, όπως πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, κτηνίατροι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πουλερικά και ζώα.
Γενικά και στην πλειοψηφία των εμβολιαζόμενων, το αντιγριπικό εμβόλιο είναι καλά ανεκτό και ασφαλές. Οι συνηθέστερες ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν είναι: τοπικός ερεθισμός στο σημείο της ένεσης (κοκκινίλα, φαγούρα, πόνος), κεφαλαλγία, αίσθημα κόπωσης και κακουχίας, μυαλγίες, αρθραλγίες και πυρετός. Μετά τον εμβολιασμό ενδέχεται να εμφανιστεί αλλεργική αντίδραση, η οποία συνήθως είναι τοπική και ήπια.
Από τα μέχρι τώρα δεδομένα των διεθνών συστημάτων φαρμακοεπαγρύπνησης δεν προκύπτει συσχέτιση με την εμφάνιση του συνδρόμου Guillain – Barre.
Tο κοινό μπορεί να ενημερωθεί από την ιστοσελίδα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων http://www.keelpno.gr
Δρ Επαμεινώνδας Κοσμάς, MD, PhD, FCCP
Αθηναϊκό Πνευμονολογικό Ινστιτούτο
Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής ΠΝΟΗ Νοσοκομείου Metropolitan
