Kάθε τρία δευτερόλεπτα, κάπου στον κόσμο, ένας άνθρωπος διαγιγνώσκεται με άνοια. Η άνοια “καλπάζει”, αναγκάζοντας τους ειδικούς να αναθεωρούν διαρκώς τις εκτιμήσεις τους για τη συχνότητα της άνοιας – δυστυχώς προς τα πάνω. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το το 2015 υπολογίζαμε ότι το 2030 ο αριθμός των ατόμων με άνοια θα έφτανε τα 131,5 εκατομμύρια, με βάση τα σημερινά δεδομένα υπολογίζεται ότι το 2030 θα υπάρχουν παγκοσμίως 152 εκατομμύρια άτομα με άνοια. Η δραματική αύξηση των ατόμων της τρίτης ηλικίας καθιστά την άνοια μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της δημόσιας υγείας για τα επόμενα χρόνια. Αρκεί να σκεφθούμε ότι μόνο στη χώρα μας το ετήσιο κόστος της άνοιας υπολογίζεται σε 3-6 δις. ευρώ!
Υπάρχει πρόληψη για την άνοια;
Η άνοια οφείλεται σε έναν συνδυασμό γονιδίων και περιβάλλοντος. Όπως επεσήμανε η Νευρολόγος – Ψυχίατρος, καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer, κυρία Μάγδα Τσολάκη, τα άτομα που φέρουν το γονίδιο της apo-Ε4 έχουν σίγουρα μεγαλύτερη προδιάθεση να εμφανίσουν άνοια, ωστόσο δεν είναι κληρονομικη πάθηση με την αυστηρή έννοια του όρου. Στην ερώτηση «υπάρχει πρόληψη;», η κυρία Τσολάκη απαντά θετικά και ενθαρρύνει τον κόσμο να βάλει την άσκηση στην καθημερινή του ζωή, να κάνει νοητικές ακήσεις, να τρέφεται σωστά και να κοινωνικοποιείται!
Η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας είναι πλέον εφικτή
Η έγκαιρη διάγνωση είναι το κλειδί στην άνοια, ωστόσο όπως επεσήμαναν οι ειδικοί, η ήπια νοητική διαταραχή που αποτελεί προστάδιο της άνοιας μπορεί πλέον να διαγνωστεί με αρκετά μεγάλη ακρίβεια.
Με βάση τα ευρήματα μάλιστα ότι οι πρώτες αλλοιώσεις στον εγκέφαλο πραγματοποιούνται περί τα 20 χρόνια πριν τα πρώτα συμπτώματα της άνοιας, στόχος των επιστημόνων είναι πλέον να βρουν τρόπους να διαγνώσουν την άνοια όσο το δυνατό πιο νωρίς.
Πέρα από τη μαγνητική τομογραφία, το εγκεφαλογράφημα και τις εξετάσεις στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό και νέα αιματολογικά τεστ βιοδεικτών μπαίνουν στην κούρσα της έγκαιρης διάγνωσης της ΗΝΔ. Επίσης, πολλά υποσχόμενο είναι το «εικονικό σούπερ μάρκετ», μία έξυπνη εφαρμογή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που μπορεί να διαγνώσει με πολύ μεγάλη ακρίβεια την ήπια νοητική διαταραχή (ΗΝΔ).
Πρόκληση για την Ελλάδα η διασφάλιση ποιότητας ζωής
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με εκτιμήσεις και ελλείψει επίσημης καταγραφής, υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 200.000 άτομα με άνοια. Για να έχουν όμως καλή ποιότητα ζωής τα άτομα αυτά, έχουν ανάγκη από την ύπαρξη κοινοτήτων φιλικών προς την άνοια: «Η διασφάλιση μιας προσωποκεντρικής, συντονισμένης και ποιοτικής φροντίδας καθ’ όλη τη διάρκεια της νόσου αποτελεί ζήτημα κρίσιμης σημασίας. Σε μια κοινότητα φιλική προς την άνοια οι ασθενείς έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής και ελέγχου της καθημερινότητάς τους, αντιμετωπίζονται με σεβασμό και προσφέρουν στους συνανθρώπους τους», τόνισε η Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια, κυρία Παρασκευή Σακκά.
Τα Κέντρα Ημέρας για τα άτομα με άνοια προσφέρουν πολύτιμο έργο στους ασθενείς: ιατρείο μνήμης, ασκήσεις μνήμης, σχολείο φροντιστών, εργοθεραπεία, διαχείριση των διαταραχών συμπεριφοράς κ.ά. Με στόχο μια κοινωνία φιλική προς την άνοια, η Εταιρεία Αlzheimer Αθηνών εκπαιδεύει κληρικούς, αστυνομικούς, υπαλλήλους σε τράπεζες, ΚΕΠ και σούπερ μάρκετ, ακόμη και μαθητές σχολείων, ενώ προωθεί την ύπαρξη δημοσίων χώρων, κτιρίων και καταστημάτων φιλικών προς την άνοια.
Στη χώρα μας, το 89% των ατόμων με άνοια μένουν στο σπίτι μαζί με τους “αφανείς ήρωες” που είναι οι φροντιστές. Αυτό συμβαίνει κυρίως για δύο λόγους: λόγω νοοτροπίας, αλλά και λόγω έλλειψης δομών. Μελέτες έχουν δείξει ωστόσο, ότι τα άτομα που μένουν στο σπίτι, αν φροντίζονται καλά, έχουν και καλύτερη εξέλιξη.
Η κυρία Σακκά τόνισε επίσης την έλλειψη δομών τελικού σταδίου για την άνοια και για άλλα βαριά νοσήματα, κάνοντας λόγο για “ντροπή για τη χώρα μας”. Σε ολόκληρη την επικράτεια υπάρχουν μόλις δύο τέτοιες δομές, οι οποίες, με δεδομένες τις ανάγκες που υπάρχουν αποτελούν “σταγόνα στον ωκεανό”.
«Μπορούμε να βαδίσουμε το μονοπάτι της άνοιας με αξιοπρέπεια. Υπάρχουν τρόποι αρκεί να τους αναζητήσουμε», τόνισαν οι ειδικοί.
Με αυτόν ακριβώς τον στόχο, μια νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους θα καταθέσει μέχρι τα Χριστούγεννα το πρώτο νομοθέτημα για τα δικαιώματα των ασθενών με άνοια και για τα δικαιώματα των ασθενών γενικώς: τα δικαιώματα στην έκφραση, την κίνηση, την υγεία και την ιδιωτική ζωή.