Εάν συνδυαστεί η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση με σωστή αντιμετώπιση, τότε στην πλειονότητα των περιπτώσεων, από 90% και πάνω, η επιβίωση αγγίζει τα όρια της ίασης
Εως σήμερα η αιτιολογία της ανάπτυξης του καρκίνου του μαστού δεν έχει γίνει πλήρως γνωστή. Μέχρι πρότινος, βασιζόμασταν μόνον στην επίδραση των επιδημιολογικών παραγόντων για την ανάπτυξή του. Σ’ αυτούς τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί και οι διαιτητικοί παράγοντες, με προεξάρχοντες την κατανάλωση του ζωικού λίπους και του οινοπνεύματος. Και για μεν το ζωικό λίπος η σχέση είναι βασικά ποσοτική, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με το οινόπνευμα. Σήμερα όλο και περισσότερο αποδεικνύεται ότι το θέμα της κατανάλωσης οινοπνεύματος δεν αφορά μόνον την ποσότητά του-μικρή, μέτρια ή μεγάλη- αφορά κυρίως τη συχνότητα χρήσης του, αν είναι καθημερινή, και το πιο σημαντικό τις συνθήκες που προκαλούν την κατανάλωσή του. Αν η γυναίκα καταναλώνει οινόπνευμα ευκαιριακά, συμμετέχοντας σε ευχάριστα γεγονότα, αυτό φαίνεται να μη δρα επιζήμια. Αντίθετα, η καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ, ακόμα και σε μικρή ή μέτρια ποσότητα, από τη γυναίκα μόνη της στο σπίτι της, για να αντιμετωπίσει στενάχωρες καταστάσεις, βοηθάει στην ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού. Σημαντικό συμπέρασμα για προληπτικά μέτρα αποτελεί η σύστασή μας στις γυναίκες να ρίξουν νερό στο κρασί τους και να μη στεναχωριούνται για ασήμαντα γεγονότα της καθημερινότητάς τους.
Την τελευταία δεκαετία, αρχίζει να διαφαίνεται ότι συμβάλλουν, εκτός των γνωστών γονιδιακών μεταλλάξεων στο BRCA1 & BRCA2, και διάφορες άλλες αιτίες σε κυτταρικό και γονιδιακό επίπεδο. Η γνώση αυτή, μετά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης του ανθρώπινου γονιδιώματος, βοηθά και στην αλλαγή της θεραπευτικής αντιμετώπισης που εφαρμόζεται πλέον σε κάποια κέντρα στο πλαίσιο κλινικών δοκιμών, με τις λεγόμενες στοχευμένες θεραπείες. Οι θεραπείες αυτές σίγουρα είναι ελπιδοφόρες, αφού συντελούν στην επιλογή των ασθενών που μπορούν να επωφεληθούν με διαφορετικό είδος στοχευμένης θεραπευτικής αγωγής.
Σχετικά με τη διάγνωση των παθήσεων του μαστού γενικά και του καρκίνου του μαστού ειδικότερα θα ήθελα να γνωρίζετε ότι καμία εξέταση από όσες υπάρχουν στο οπλοστάσιό μας εάν χρησιμοποιηθεί μόνη της, δεν είναι σε θέση να δώσει σωστή διάγνωση. Είναι αξίωμα να γίνεται συνδυασμός εξετάσεων, για να εξασφαλίζεται η σωστή διάγνωση. Σημαντική εξέταση για τον μαστό είναι η μαστογραφία, και μάλιστα σήμερα η ψηφιακή μαστογραφία ή η ψηφιακή τομοσύνθεση, και συμπληρωματικά μεταχειριζόμαστε εδώ και πολλές δεκαετίες τους υπερήχους και επιλεκτικά τη μαγνητική μαστογραφία (ΜΜ). Όταν συνδυαστούν αυτές οι εξετάσεις το ποσοστό σωστής διάγνωσης μπορεί να φτάσει το 99%. Βασική προϋπόθεση όμως για όλες τις εξετάσεις είναι η καλή τεχνική και η εμπειρία του ιατρού που τις πραγματοποιεί ή τις διαβάζει.
Την τελευταία διετία έχει εμφανιστεί η ταχεία ΜΜ που είναι πιο σύντομη, έχει δηλαδή περιορίσει τη διάρκεια της εξέτασης και δίνει τη δυνατότητα πραγματοποίησης περισσότερων εξετάσεων ημερησίως. Επίσης, συγκρινόμενη με την κλασική μαγνητική μαστογραφία έχει μειωθεί το κόστος της. Η ΜΜ είναι σημαντικό, λοιπόν, να πραγματοποιείται σε:
Νέες γυναίκες με πυκνούς μαστούς
Γυναίκες αυξημένου κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού
Περιπτώσεις καρκίνου του μαστού που πρόκειται να υποβληθούν σε συντηρητική χειρουργική επέμβαση για αποκλεισμό πολυεστιακότητας.
Σε καμία όμως περίπτωση δεν μπορεί η ΜΜ να πραγματοποιηθεί μόνη της ή να αντικαταστήσει τη μαστογραφία. Και η κλασική μαγνητική και η ταχεία δεν έχουν ακτινοβολία, όπως και οι υπέρηχοι.
Η εμπειρία από τη χρήση της ταχείας ΜΜ διεθνώς είναι ακόμη περιορισμένη.
Σε κάθε περίπτωση καρκίνου του μαστού τον σημαντικότερο ρόλο, άσχετα από τη βιολογική συμπεριφορά του, παίζει η έγκαιρη διάγνωσή του. Σημασία έχει να βρούμε τον καρκίνο σε όσο το δυνατόν πιο αρχικό στάδιο, δηλαδή σε μικρότερο μέγεθος. Όσον αφορά την έγκυρη διάγνωση, αυτό είναι ασφαλώς ακόμη πιο σημαντικό, επειδή δεν φθάνει μόνο να πάει η γυναίκα στον ιατρό, χρειάζεται και η σωστή διάγνωσή του. Εάν συνδυαστεί, η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση με σωστή αντιμετώπιση, τότε στην πλειονότητα των περιπτώσεων, από 90% και πάνω, η επιβίωση αγγίζει τα όρια της ίασης.
Οι ασθενείς λαμβάνοντας τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού ζουν μια περίοδο που δοκιμάζονται σωματικά και ψυχικά, αισθάνονται μοναξιά και άλλες μεν εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους και άλλες όχι.
Το πώς αισθάνεται η κάθε ασθενής με το πρόβλημα υγείας που καλείται να αντιμετωπίσει και το πώς θα αντιδράσει ψυχολογικά είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, με βασική συνιστώσα τι έχει βιώσει πριν από την ασθένειά της.
Ευτυχώς, στην Ελλάδα οι δεσμοί της οικογένειας και της φιλίας είναι ακόμα δυνατοί και στηρίζουν την ασθενή. Από την άλλη, όμως, η ασθενής, αν είναι εσωστρεφής, μπορεί να αισθανθεί ότι η ασθένεια αφορά μόνον εκείνη και γι’ αυτό μπορεί να εξωτερικεύσει το πρόβλημά της με άρνηση για θεραπεία, αγανάκτηση, θυμό, εκδίκηση και αίσθηση ότι υπήρξε η ίδια θύμα.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, επειδή ο μαστός είναι ένα ευαίσθητο όργανο επηρεάζει και τη συμπεριφορά των συντρόφων των ασθενών, των οποίων οι συμπεριφορές μπορούν να ποικίλλουν, που μπορεί να αφορά τόσο την ασθενή όσο και τον θεράποντα ιατρό της. Όπως αντιλαμβάνεσθε, κανείς δεν θέλει να ακούσει κάτι δυσάρεστο. Η πρώτη αντίδραση είναι η αμφισβήτηση του ιατρού που πρώτος βγάζει τη διάγνωση -όσο καλός και αν είναι αυτός- και η δεύτερη να παροτρύνουν την ασθενή να πάρει και άλλη γνώμη. Αυτό έχει τα θετικά και τα αρνητικά του. Το να πάρουν μια δεύτερη γνώμη, το ενθαρρύνω και εγώ, αλλά σημασία έχει τον άλλο ιατρό που θα συμβουλευθούν, να είναι και αυτός εξειδικευμένος στο αντικείμενο.
Όσον αφορά τη συμπεριφορά των συντρόφων προς τη σύζυγό τους, αυτή εξαρτάται από την προτέρα σχέση τους. Αν η σχέση των συζύγων ήταν καλή, η περιπέτεια του καρκίνου του μαστού την κάνει καλύτερη. Αν ήταν κακή ή αμφιταλαντευόμενη, η περιπέτεια αυτή την αποτελειώνει. Σημαντική είναι η ψυχοκοινωνική υποστήριξη της γυναίκας από εξειδικευμένους στο αντικείμενο ψυχολόγους και με καμάρι θα μου επιτρέψετε να πω ότι η συμβολή του Κέντρου Ψυχοκοινωνικής Στήριξης γυναικών με καρκίνο του μαστού «Έλλη Λαμπέτη» στον τομέα αυτόν είναι πολύ σημαντική, αφού από τις γυναίκες με καρκίνο του μαστού και τους συζύγους τους που έλαβαν υποστηρικτική θεραπεία από το Κέντρο κανένα ζευγάρι μέχρι σήμερα δεν έχει χωρίσει.
Δρ. Λυδία Ιωαννίδου-Μουζάκα
– Εθνικός εκπρόσωπος της Ελλάδας για τον καρκίνο μαστού και τα κέντρα μαστού στην Ε.Ε.
– Μέλος της Επιτροπής Σύνταξης των νέων κατευθυντήριων οδηγιών της Ε.Ε.για τον πληθυσμιακό έλεγχο και τη διάγνωση
– Μέλος της UEMS στη συγκρότηση των απαιτήσεων στην εκπαίδευση της χειρουργικής του μαστού
– Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Παν/μιου Αθηνών
– Γυναικολόγος – Χειρουργός – Μαστολόγος – Ογκολόγος
– Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας
lydiamouzaka@mastologos.gr
www.mastologos.gr
