Το δέρμα ως καθρέφτης της υγείας μας

Μια ολιστική ματιά στη δομή, την πρόληψη  και τη φροντίδα του μεγαλύτερου οργάνου του ανθρώπινου σώματος.

Σωτήρης Θεοχάρης,

Δερματολόγος, Αφροδισιολόγος, Δερματοχειρουργός και Χειρουργός Μεταμόσχευσης Μαλλιών,

Πρόεδρος της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας skinandhair.gr

Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματός μας και αντιπροσωπεύει περίπου το 15% του συνολικού σωματικού βάρους των ενηλίκων. Αποτελεί δυναμική ασπίδα που προστατεύει, αναπνέει, αισθάνεται και εκφράζεται. Αν και πολλές φορές το βλέπουμε μόνο ως επιφάνεια ή ως στοιχείο εμφάνισης, στην πραγματικότητα είναι ένας πολύπλοκος ιστός που αντικατοπτρίζει την εσωτερική μας υγεία και χρειάζεται φροντίδα τόσο για προληπτικούς όσο και για θεραπευτικούς λόγους.
Ανατομικά, το δέρμα αποτελείται από τρία βασικά στρώματα: την επιδερμίδα, το χόριο και το υπόδερμα. Κάθε ένα έχει το δικό του ρόλο και συμβάλλει συνολικά στη λειτουργία του οργανισμού.
Η επιδερμίδα είναι το εξωτερικό, ορατό στρώμα του δέρματος και λειτουργεί ως φραγμός απέναντι σε μικρόβια, ρύπους και τραυματισμούς. Αποτελείται από πέντε κυτταρικές στιβάδες, με κυρίαρχα τα κερατινοκύτταρα, τα οποία συνεχώς ανανεώνονται, δημιουργώντας ένα προστατευτικό στρώμα. Η επιδερμίδα στερείται αγγείων και θρέφεται από το χόριο, ενώ περιλαμβάνει επίσης μελανινοκύτταρα που ρυθμίζουν το χρώμα του δέρματος και μας προστατεύουν από την υπεριώδη ακτινοβολία.

Κάτω από την επιδερμίδα βρίσκεται το χόριο, ένα ιδιαίτερα πλούσιο και δραστήριο στρώμα, όπου εντοπίζονται τα αιμοφόρα αγγεία, οι νευρικές απολήξεις, οι ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι αδένες, καθώς και οι θύλακες των τριχών. Το χόριο είναι υπεύθυνο για τη σφριγηλότητα, την ενυδάτωση και την ελαστικότητα του δέρματος, καθώς περιέχει ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης. Εκεί βρίσκονται και οι υποδοχείς αφής, που καθιστούν το δέρμα αισθητήριο όργανο.
Το βαθύτερο στρώμα είναι το υπόδερμα ή υποδόριος ιστός. Περιέχει λιπώδη κύτταρα και λειτουργεί ως μονωτικό «μαξιλάρι» που προστατεύει τα εσωτερικά όργανα, συμβάλλει στη θερμορύθμιση και στην αποθήκευση ενέργειας. Το πάχος του διαφέρει ανά ανατομική περιοχή και φύλο – π.χ. στους άνδρες είναι πιο παχύ συγκριτικά με τις γυναίκες, καθώς και σε περιοχές που υπόκεινται σε πίεση, όπως τα πέλματα και οι παλάμες. Στα παιδιά είναι σχετικά λεπτό και με το πέρασμα του χρόνου σταδιακά αυξάνει σε πάχος μέχρι την 5η περίπου δεκαετία, οπότε και αρχίζει να λεπταίνει.
Τέλος, το δέρμα εμπεριέχει και εξαρτήματα όπως είναι τα νύχια, οι τρίχες και οι αδένες, τα οποία συμβάλλουν και αυτά το καθένα με το δικό του μοναδικό τρόπο για τη διατήρηση της υγείας και της φυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού.

Το δέρμα, εκτός από δομή, έχει και λειτουργίες ζωτικής σημασίας:
✤ Μας προστατεύει από μικροβιακές και χημικές επιθέσεις.
✤ Συμμετέχει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος.
✤ Λειτουργεί ως αισθητήριο όργανο για την αφή, τον πόνο, τη θερμότητα και το ψύχος.
✤ Συμβάλλει στην παραγωγή της βιταμίνης D με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας.
✤ Επηρεάζει τη συνολική εικόνα και ψυχολογία μας.

Η πρόληψη είναι το σημαντικότερο όπλο για την υγεία του δέρματος. Η ρουτίνα περιποίησης και φροντίδας του δέρματος, οφείλει να περιλαμβάνει:
✤ Χρήση αντηλιακού με δείκτη SPF τουλάχιστον 30+, κάθε μέρα.
✤ Καθαρισμό με ήπια προϊόντα, χωρίς αλκοόλ ή σκληρά σαπούνια.
✤ Καλή ενυδάτωση, ανάλογα με τον τύπο του δέρματος.
✤ Υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και καλά λιπαρά.
✤ Επαρκή ύπνο, αποχή από κάπνισμα και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
✤ Περιοδικό δερματολογικό έλεγχο – τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο ή κάθε φορά που παρατηρούμε αλλαγή σε σπίλους ή βλάβες.

Η σύγχρονη δερματολογία παρέχει πλέον λύσεις εξατομικευμένες και επιστημονικά τεκμηριωμένες:
✤ Τοπικές και συστηματικές θεραπείες για συνήθεις δερματολογικές παθήσεις όπως ακμή, ψωρίαση, έκζεμα, ατοπική δερματίτιδα κτλ.
✤ Θεραπείες Laser και άλλων ενεργειακών πηγών για φωτογήρανση, πανάδες και αγγειακές βλάβες.
✤ Εφαρμογές ανανέωσης και ενυδάτωσης, οι οποίες δεν είναι ενέσιμες θεραπείες, όπως είναι ο βαθύς καθαρισμός προσώπου, τα χημικά peelings και η εφαρμογή microneedling.
✤ Tέλος για πιο άμεσα ορατά αποτελέσματα συστήνονται οι ενέσιμες θεραπείες αντιγήρανσης – πρόληψης, π.χ. αυτόλογη μεσοθεραπεία (PRP), εφαρμογή βοτουλινικής τοξίνης ή υαλουρονικού οξέος για την ενίσχυση της σφριγηλότητας και της όψης της επιδερμίδας, ύστερα από σύσταση εξειδικευμένου δερματολόγου.

Να υπενθυμίσουμε ότι όλες οι εφαρμογές και οι ενέσιμες θεραπείες θα πρέπει να πραγματοποιούνται από άρτια εκπαιδευμένους δερματολόγους, πλαστικούς χειρουργούς, προκειμένου να αποφευχθούν οι επιπλοκές, που πιθανώς να φέρουν αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.
Το δέρμα είναι καθρέφτης της συνολικής υγείας μας. Μας μιλάει διαρκώς μέσω των αλλοιώσεων, των ερεθισμών, της ξηρότητας ή της φλεγμονής. Αν μάθουμε να το «ακούμε», μπορούμε να δράσουμε έγκαιρα και αποτελεσματικά. Η φροντίδα του δέρματος είναι μια πράξη πρόληψης, αυτοσεβασμού και συνειδητής επιλογής υγείας.