Ψωμί: Ποιά η διατροφική του αξία και ποιό να επιλέξεις;

Πάρης Παπαχρήστος
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.
Ιδρυτής του medNutrition.gr
Συγγραφέας

Χωρίς αμφιβολία, το ψωμί αποτελεί ένα από τα βασικά τρόφιμα στις διατροφικές συνήθειες πολλών χωρών και καταναλώνεται παγκοσμίως εδώ και χιλιετίες. Βρίσκεται στη βάση της Μεσογειακής Πυραμίδας, όπου μαζί με άλλα αμυλούχα τρόφιμα συστήνεται η καθημερινή κατανάλωσή τους ως μέρος των γευμάτων. Τυπικά, παρασκευάζεται από ζύμη που περιέχει αλεύρι και νερό και διατίθεται σε πολλές ποικιλίες, ανάλογα με το είδος των αλεύρων και των λοιπών συστατικών του.
Ωστόσο, παρά τη δημοτικότητά του και την προτίμηση που του έχουν οι περισσότεροι ως συνοδευτικό του φαγητού, το ψωμί συχνά συνδέεται με πολλούς διατροφικούς μύθους, όπως για παράδειγμα ότι συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους.

Ποια είναι τα βασικά θρεπτικά συστατικά του Ψωμιού;
Η περιεκτικότητα του ψωμιού σε θρεπτικά συστατικά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το είδος του άλευρου που χρησιμοποιείται και μπορεί να ποικίλει. Σε γενικές γραμμές, το ψωμί είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες, ενώ η περιεκτικότητά του σε πρωτεΐνες και λιπαρά είναι μικρή. Επιπλέον, βάσει των συστατικών που χρησιμοποιούνται κατά την παρασκευή του, καθορίζεται η σύστασή του σε σάκχαρα και φυτικές ίνες.
Όσον αφορά στα μικροθρεπτικά συστατικά, το ψωμί περιέχει μικρή ποσότητα σε κάποιες βιταμίνες και μέταλλα, όπως οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ο σίδηρος, το ασβέστιο, το νάτριο και το φολικό οξύ, σε αντίθεση με άλλα τρόφιμα που συστήνεται, εξίσου, η καθημερινή τους κατανάλωση, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά.
Ωστόσο, συχνό φαινόμενο αποτελεί και ο εμπλουτισμός των αλεύρων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ψωμιού με ασβέστιο, σίδηρο και επιπλέον βιταμίνες, γεγονός που κατατάσσει το ψωμί ως μία σημαντική πηγή και αυτών.

Ποιο Ψωμί να επιλέξεις;
Αν είσαι λάτρης του ψωμιού και αποτελεί τη βάση πολλών γευμάτων σου, όπως το πρωινό και το μεσημεριανό χρειάζεται να κάνεις συνετές επιλογές, που παράλληλα θα τροφοδοτήσουν τον οργανισμό σου με απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
Αρχικά, δώσε έμφαση στις φυτικές ίνες. Μπορείς να επιλέξεις ψωμί που έχει παρασκευαστεί με άλευρα με όσο το δυνατόν λιγότερη επεξεργασία. Είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες ενώ περιέχει μεγαλύτερες ποσότητες μικροθρεπτικών συστατικών σε σχέση με το λευκό ψωμί. Επιπλέον, αυτή η επιλογή συμβάλλει στην αύξηση του αισθήματος κορεσμού και στη διατήρηση της εύρυθμης λειτουργίας του εντέρου.

Με ή χωρίς Γλουτένη;: Τα άτομα με κοιλιοκάκη ή με δυσανεξία στη γλουτένη είναι καλό να αντικαταστήσουν το παραδοσιακό ψωμί με κάποιο αντίστοιχο που δεν περιέχει γλουτένη, όπως για παράδειγμα το ψωμί που παρασκευάζεται αποκλειστικά από αλεύρι ρυζιού ή καλαμποκιού. τη σήμανση «Ελεύθερο Γλουτένης», για να είσαι σίγουρος ότι δεν έχει γίνει πρόσμιξη με κάποιο άλλο αλεύρι.

Συσκευασμένο ή ψωμί φούρνου: Το καλό που έχει το συσκευασμένο ψωμί είναι ότι μπορείς να δεις την ετικέτα του και να γνωρίζεις ανά πάσα στιγμή τα θρεπτικά του συστατικά, ενώ βοηθάει αρκετά και η υπάρχουσα μεριδοποίησή τους για να παραμένεις πιστός/-ή στη σωστή μερίδα. Φυσικά και στον φούρνο μπορείς να κόψεις το ψωμί σε φέτες και να κάνεις ανάλογες ερωτήσεις για τα συστατικά, ώστε να γνωρίζεις ποια είναι η καλύτερη επιλογή για σένα.
Έχει σημασία να δώσεις προσοχή στα διατροφικά στοιχεία του ψωμιού που θα επιλέξεις ώστε να μεγιστοποιήσεις τα οφέλη για τον οργανισμό σου, αλλά πάντα να θυμάσαι ότι και η γεύση είναι σημαντικό να είναι εξίσου ικανοποιητική!

Τι άλλο χρειάζεται να προσέχεις;
Να θυμάσαι ότι όλα τα τρόφιμα έχουν θέση σε μια ισορροπημένη διατροφή και δεν χρειάζεται να τα κατατάσσεις σε καλά και σε κακά. Να θυμάσαι ότι ένα γεύμα για να θεωρηθεί ισορροπημένο πρέπει να περιλαμβάνει μία πηγή υδατανθράκων, όπως το ψωμί, το ρύζι, τα ζυμαρικά, μία πηγή πρωτεΐνης, όπως τα γαλακτοκομικά, το αυγό και το κοτόπουλο, καθώς και κάποιο φρέσκο τρόφιμο, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά. Φυσικά, μπορείς να προσθέσεις πηγές καλών λιπαρών, όπως το ελαιόλαδο, οι ξηροί καρποί και το αβοκάντο.
Έτσι, μπορείς σε κάθε σου γεύμα να αξιοποιήσεις το ψωμί ως πηγή υδατάνθρακων και ανάλογα με το είδος που θα επιλέξεις και άλλα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Φυσικά, η ποσότητα του ψωμιού που μπορείς να καταναλώσεις ημερησίως, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το ιατρικό σου ιστορικό, καθώς και από τις συνολικές θερμίδες που χρειάζεσαι μέσα στην ημέρα. Ένας διατροφολόγος με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος μπορεί να είναι σύμμαχός σου για να χτίσεις ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες και να σου δώσει εξατομικευμένες συμβουλές.