Πόνος στη μέση: Τι μπορεί να κρύβει;

Η οσφυαλγία, ο «πόνος στη μέση», είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα για τα οποία μπορεί να αναζητήσουμε ιατρική συμβουλή. Υπολογίζεται ότι ο σύγχρονος άνθρωπος, με πιθανότητα 80%, θα παραπονεθεί τουλάχιστον για μια φορά στη ζωή του για σοβαρή οσφυαλγία, η οποία θα του αλλάξει την καθημερινότητα και θα τον οδηγήσει σε ιατρικό έλεγχο και πιθανή θεραπεία.  

Ο πόνος στη μέση είναι ένα σύνθετο και πολυπαραγοντικό πρόβλημα, επισημαίνει ο Παναγιώτης Ζουμπούλης Ορθοπαιδικός, Διευθυντής Κλινικής Παραμορφώσεων Σπονδυλικής Στήλης στο Metropolitan Hospital, Επίκουρος Καθηγητής Ορθοπαιδικής και μας εξηγεί τι είναι και πως αντιμετωπίζεται τελικά η οσφυαλγία.

Όταν πονά η μέση μας, ευθύνεται πάντα η σπονδυλική στήλη;

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε πως, κάθε φορά που πονά η μέση μας, δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα προέρχεται αποκλειστικά από τη σπονδυλική στήλη. Τα χαρακτηριστικά και η αντανάκλαση του πόνου, η έντασή του, η τυχόν περιοδικότητά του, η συσχέτιση, ή όχι, με την κίνηση του σώματος, η ανταπόκρισή του στην ανάπαυση ή σε απλά φυσικά μέτρα μυϊκής χαλάρωσης, μπορούν να οδηγήσουν τη σκέψη μας σε κάποιο άλλο σύστημα του οργανισμού που μπορεί να νοσεί, πέραν του μυοσκελετικού και, πιο ειδικά, της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν νοσήματα του ουροποιογεννητικού συστήματος, όπως οι ουρολοιμώξεις ή η νεφρολιθίαση με συνοδό κολικό του νεφρού, όπου ο πόνος μπορεί να ξεκινά ως χαμηλός πόνος στη μέση ή πλάγια στις νεφρικές χώρες, αλλά συνοδεύεται από χαρακτηριστική αντανάκλαση προς τη μηροβουβωνική περιοχή και πόνο ή καύσο κατά την ούρηση, έχει περιοδικότητα με εξάρσεις και υφέσεις (εξ ου και ο όρος κολικός) και δεν έχει καμία επίπτωση στην κίνηση του σώματος («ο άρρωστος γυρνά σαν σβούρα και δεν βρίσκει θέση για να ανακουφιστεί από τον έντονο πόνο»).

Επίσης, νοσήματα του πεπτικού μπορεί συνοδεύονται από οσφυαλγία και λανθασμένα να μην αξιολογούμε άλλα στοιχεία, καθυστερώντας τη σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση. Η χολολιθίαση, η γαστρίτιδα, το έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου, μπορεί να συνοδεύονται από έναν αμβλύ πόνο στη μέση, αλλά επηρεάζουν τις διατροφικές μας συνήθειες και ακολουθούνται από χαρακτηριστική δυσπεψία. Ιδιαίτερα ύπουλοι και επικίνδυνοι όγκοι σώματος ή ουράς του παγκρέατος μερικές φορές προκαλούν έντονη οσφυαλγία, ιδίως το βράδυ και όταν ξαπλώνουμε ανάσκελα. Ο ασθενής, όμως, χαρακτηριστικά ανακουφίζεται εάν γυρίσει στο πλάι ή ξαπλώσει μπρούμυτα. Επίσης, ιδιαίτερα χαρακτηριστική περίπτωση οξέος και σοβαρού προβλήματος, όπου εάν δεν δοθεί μεγάλη προσοχή μπορεί να οδηγηθούμε σε τραγικά λάθη, είναι αυτή του ανευρύσματος κοιλιακής αορτής. Σε έναν αγγειολογικό ασθενή, πιθανά σακχαροδιαβητικό, που εμφανίζει οξεία οσφυαλγία, χωρίς προηγούμενο ιστορικό και χωρίς νευρολογική σημειολογία, πρέπει να αποκλεισθεί η ύπαρξη διαχωριστικού ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής, το οποίο σε ισχνούς ασθενείς μπορεί να είναι ακόμα και ψηλαφητό.

Ο πόνος στη μέση δεν είναι ένα απλό πρόβλημα

Το δυσδιάκριτο ανάμεσα στο αντικειμενικό και υποκειμενικό του προβλήματος, ιδίως σε μια τόσο πολυπαραγοντική κατάσταση όπως είναι η «οσφυαλγία», είναι προφανές. Είναι ξεχωριστό μέρος ευθύνης του ειδικού χειρουργού της σπονδυλικής στήλης να κατευθύνει σωστά, τόσο ιατρικά όσο και ψυχολογικά, τον άρρωστο με οσφυαλγία, αφού πρώτα εξετάσει εμπεριστατωμένα τον ασθενή, τεκμηριώσει τα ιατρικά δεδομένα, εκτιμήσει τις καθημερινές δραστηριότητες του εξεταζομένου και τις λειτουργικές του απαιτήσεις, προβλέψει τις ανάγκες του για το προσεχές, βραχύ αλλά και απώτερο, χρονικό διάστημα και, τέλος, αξιολογήσει τον ψυχικό του κόσμο.

Μέσα από αυτή την αμφίδρομη διαδικασία οικοδομείται σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στον ιατρό και τον ασθενή, η οποία είναι απολύτως αναγκαία για τη σωστή αντιμετώπιση των προβλημάτων οσφυαλγίας, ιδίως για αυτά που αποκτούν χαρακτηριστικά χρονιότητας.

Επιμέλεια: Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας