Περιποίηση βρεφικού και παιδικού δέρματος, πρόληψη παθήσεων

ΤΑΛΙΑ ΤΣΙΒΙΤΑΝΙΔΟΥ – ΚΑΚΟΥΡΟΥ, Παιδίατρος – Παιδοδερματολόγος,
τ. πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παιδιατρικής Δερματολογίας,
Διευθύντρια του δερματολογικού τμήματος του νοσοκομείου ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ
kakst@otenet.gr

Για να κατανοήσουμε το πώς πρέπει να περιποιούμαστε το δέρμα μας και γιατί, πρέπει να έχουμε βασικές γνώσεις για τη δομή του.
Το δέρμα αποτελείται από τρία στρώματα. Την επιδερμίδα, το χόριο και τον υποδόριο ιστό. Το κάτω στρώμα, ο υποδόριος ιστός, αποτελείται από λίπος. Στο χόριο βρίσκονται αγγεία, νεύρα, οι αδένες που παράγουν τον ιδρώτα και το σμήγμα, οι θύλακοι των τριχών, ελαστικές ίνες, δικτυωτές ίνες και κολλαγόνο. Η επιδερμίδα αποτελείται από πέντε στιβάδες κυττάρων που συνεχώς ανανεώνονται, δηλαδή πίπτει η εξωτερική σειρά, αντικαθίσταται από την επόμενη και αυτή η ανανέωση της επιδερμίδας επιτυγχάνεται περίπου σε 28 ημέρες. Μεταξύ των κυττάρων στις πάνω σειρές της επιδερμίδας υπάρχουν, σαν τσιμέντο, φωσφολιπίδια. Επίσης τα κύτταρα αυτά ενώνονται μεταξύ τους και με συνδέσμους, τη φιλακρίνη. Δηλαδή δημιουργείται ένας φραγμός, ο επιδερμιδικός φραγμός που προστατεύει τον οργανισμό μας απο το περιβάλλον.

Το ph του δέρματος είναι ελαφρά όξινο.
Πάνω στο δέρμα μας έχουμε τρισεκατομμύρια μικροοργανισμών που συμβιώνουν μαζί μας και η παρουσία τους μας είναι απαραίτητη. Συμβάλλουν στη φυσιολογική δομή και λειτουργία του επιδερμιδικού φραγμού καθώς και στην άμυνα και αποτροπή ανάπτυξης παθολογικών μικροοργανισμών στο δέρμα. Πρόκειται για το μικροβίωμα του δέρματος.
Επομένως, η περιποίηση του δέρματος στοχεύει στο να διατηρούμε: τη δομική και λειτουργική του ακεραιότητα, το ph του και την ισορροπία στο μικροβίωμα.
Όταν το δέρμα είναι γερό αποτρέπεται όχι μόνο η εμφάνιση παθήσεων στο ίδιο το δέρμα αλλά και σε όλο τον οργανισμό.

Περιποίηση δέρματος
Το πλύσιμο του παιδιού πρέπει να γίνεται καθημερινά. Το νερό να είναι δροσερό, η επαφή με το νερό ολιγόλεπτη, 5 έως 10 λεπτά, και να χρησιμοποιείται ειδικό καθαριστικό με ουδέτερο ή ελαφρά όξινο ph. Το σκέτο νερό όχι μόνο δεν καθαρίζει, αλλά και διαταράσσει τον επιδερμιδικό φραγμό, ξηραίνει το δέρμα. Το ίδιο ισχύει και για το ζεστό νερό και για το μακράς διάρκειας ντους ή μπάνιο. Το σκούπισμα να είναι ταμποναριστά, τα ρούχα να είναι βαμβακερά και άνετα.
Εάν υπάρχει ξηροδερμία οφείλεται στο ότι ο επιδερμιδικός φραγμός πάσχει, με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η διαδερμική απώλεια υγρών. Παράλληλα όμως επιτρέπεται και η είσοδος ερεθιστικών ουσιών από το περιβάλλον στο δέρμα. Έτσι το ξηρό δέρμα εύκολα θα ερεθιστεί και το παιδί θα έχει φαγούρα, θα παρουσιάσει έκζεμα ή θα εισχωρήσουν στο δέρμα μικρόβια, ιοί ή μύκητες και θα έχουμε λοιμώξεις. Η ενυδατική κρέμα/αλοιφή διορθώνει τον επιδερμιδικό φραγμό.
Επομένως, η χρήση μαλακτικών ουσιών στο ξηρό δέρμα δεν είναι προαιρετική για λόγους αισθητικής, αλλά επιτακτική για λόγους υγείας.
Για το ήδη μαλακό δέρμα η προαιρετική χρήση γαλακτώματος ή λοσιόν αμέσως μετά το μπάνιο του παιδιού σε όλο το σώμα και μια παχύρρευστη κρέμα ή αλοιφή στους αγκώνες, τα γόνατα και τα πέλματα ενισχύει τον επιδερμιδικό φραγμό και κάνει το δέρμα του παιδιού πιο ανθεκτικό στο περιβάλλον.
Όσον αφορά στο λούσιμο, το παιδί με έντονες δραστηριότητες που ιδρώνει εύκολα πρέπει να λούζεται καθημερινά ή έστω κάθε δεύτερη ημέρα. Και για το λούσιμο ισχύει ότι το νερό πρέπει να είναι δροσερό, το σαμπουάν να μπαίνει μόνο μια φορά αλλά ο αφρός να μένει στα μαλλιά για τουλάχιστο 2-3 λεπτά ( έτσι δίνεται χρόνος να ενωθεί η βρωμιά με το σαμπουάν και να απομακρυνθεί). Να γίνεται ξέβγαλμα με άφθονο νερό και σκούπισμα με πετσέτα.
Τέλος η αποφυγή έκθεσης στον ήλιο τις μεσημβρινές ώρες (11.00-15.00), η κατάλληλη ενδυμασία και χρήση αντηλιακών φίλτρων με την έκθεση στον ήλιο δεν αφορά μόνο στους καλοκαιρινούς μήνες. Η υπεριώδης δεν πρέπει να συγχέεται με τη θερμική ακτινοβολία.
Τα μέτρα ηλιοπροστασίας ισχύουν από τέλος Απριλίου μέχρι τέλος Οκτωβρίου.

Σε ειδικές περιπτώσεις πρέπει να χρησιμοποιείται αντηλιακό και το χειμώνα (π.χ. ηλιόλουστη μέρα στο βουνό με χιόνι).

Συμπέρασμα
Η σωστή περιποίηση του δέρματος είναι σημαντική για τη διατήρηση ή και διόρθωση της δομικής και λειτουγικής του ακεραιότητας και κατ’ επέκταση της υγείας.