Η δερματολόγος Βάλια Μουσάτου μας βοηθάει να κατανοήσουμε τα πάντα σε σχέση με το νέο και πολύ ενδιαφέρον ερευνητικό πεδίο της κοσμητολογίας.
Πως το μικροβίωμα παίζει ρόλο στην υγεία και νεανικότητα της επιδερμίδας μας: Τι εννοούμε με τον ορο μικροβίωμα;
Το μικροβίωμα είναι το σύνολο των συμβιωτικών οργανισμών που αποικίζουν μια περιοχή (πχ έντερο / δέρμα) και συμμετέχουν και ρυθμίζουν μέσω της αλληλεπίδρασης μεταξύ τους, αλλά και με τον οργανισμό που τους φιλοξενεί, τις λειτουργίες του. Μεταξύ τους μπορεί να έχουν ανταγωνιστικές, συναγωνιστικές ή ουδέτερες σχέσεις. Περιλαμβάνονται ιοί, μύκητες, βακτήρια, ζύμες, σαπρόφυτα και είναι τόσο ξεχωριστοί για το κάθε άτομο, ώστε αποτελούν μια βιολογική ταυτότητα, ένα μοναδικό «δακτυλικό αποτύπωμα».
Ο πληθυσμός του μικροβιώματος στο δέρμα εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες. Η κληρονομικότητα, η λήψη αντιβιοτικών, η επιμόλυνση με άλλους πληθυσμούς μικροβίων, οι ορμονικές διακυμάνσεις, η διατροφή, η ηλικία, οι συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας, η εφαρμογή προϊόντων περιποίησης, συντηρητικών και αλλεργιογόνων στο δέρμα μπορεί να επηρεάσουν το μικροβίωμα.
Γιατί είναι σημαντικό το μικροβίωμα σε σχέση με το δέρμα;
Οι νεότερες έρευνες αποκαλύπτουν τον σημαντικότατο ρόλο που παίζει το μικροβίωμα του δέρματος σε πολλές φλεγμονώδεις δερματοπάθειες (ατοπική δερματίτιδα, ακμή, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα), αλλά και στις λειτουργίες που επιτελεί (ανοσολογική άμυνα απέναντι σε μολύνσεις, άμυνα σε καρκινογένεση, επούλωση, αναγνώριση αλλεργιογόνων). Κατά αντιστοιχία με το έντερο αλλά με μεγαλύτερη βιοποικιλότητα από την εντερική χλωρίδα οι μικροοργανισμοί που φιλοξενεί το δέρμα είναι ένα παράλληλο σύμπαν που ρυθμίζει τις καθημερινές λειτουργίες, αλλά και το ρυθμό ανανέωσης και γήρανσης των δερματικών κυττάρων.
Υπάρχει, επίσης, συσχέτιση ανάμεσα στο μικροβίωμα του εντέρου και την πορεία πολλών δερματικών παθήσεων.
Ποιος ο ρόλος του μικροβιώματος του εντέρου σε σχέση με το δέρμα;
Πρόκειται (μικροβίωμα εντέρου και δέρματος) για διαφορετικούς μικροβιακούς πληθυσμούς, όμως έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα σε σοβαρή ατοπική δερματίτιδα με τον μικροβιακό πληθυσμό του εντέρου και τροποποίηση του εντερικού μικροβιώματος μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της ατοπικής δερματίτιδας. Αυτό συμβαίνει διότι τα μικρόβια του εντέρου μπορεί να επικοινωνούν με το δέρμα (μέσω πρωτεϊνών σημάτων που παράγονται από τα μικρόβια) και να επηρεάζουν τις λειτουργίες του.
Άρα, ο τρόπος ζωής μας που επηρεάζει το μικροβίωμα μπορεί να επηρεάσει και πολλές δερματοπάθειες, όπως ακμή, ατοπική δερματίτιδα, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ροδόχρους νόσος.
Πώς βοηθούν τα δερμοκαλλυντικά στη διατήρηση της ισορροπίας του μικροβιώματος;
Επιλέγοντας προϊόντα περιποίησης δέρματος που διαφυλάσσουν την ισορροπία του μικροβιώματος, μπορούμε να διατηρήσουμε σε ύφεση τις παραπάνω χρονιές δερματοπάθειες.
Εκτός από τις δερματοπάθειες, η διατήρηση του μικροβιώματος σε καλή κατάσταση μέσω δερμοκαλλυντικών βοηθάει και στην αντιγήρανση. Αυτό εξηγείται γιατί η γήρανση είναι μια πολύπλοκη διαδικασία η οποία επιταχύνεται από τη φλεγμονή. Η φλεγμονή μπλοκάρει την ανανέωση των κυττάρων. Τα μικρόβια, όταν είναι σε ισορροπία μεταξύ τους, παράγουν αντιφλεγμονώδεις ουσίες. Συνεπώς, χάρη στην προστασία αυτή οι μηχανισμοί αναγέννησης του δέρματος δρουν χωρίς εμπόδια διορθώνοντας τις βλάβες και αναστρέφουν τη γήρανση. Επιπλέον, τα μικρόβια παίζουν ρόλο και στην αναχαίτιση της γλυκοζυλίωσης (έτερη μορφή φλεγμονής) κολλαγόνου και ελαστίνης που επίσης είναι διαδικασία που σχετίζεται με τη γήρανση του δέρματος.
Καθώς, λοιπόν, οι έρευνες προχωρούν στον τομέα της κοσμετολογίας, όλο και περισσότερες εταιρείες παράγουν δερμοκαλλυντικά με έμφαση στην προστασία του μικροβιώματος, αυτών των πολύτιμων αλλά αοράτων συμμάχων της υγείας της επιδερμίδας μας. Υπάρχουν πολλές ακόμα πληροφορίες προς ανακάλυψη και το μέλλον θα αποκαλύψει ακόμα περισσότερες.
Βασιλική Μουσάτου, MDPhd, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος