Παχυσαρκία & αντίσταση στην ινσουλίνη

Αναζητώντας τον σύνδεσμο παχυσαρκίας και αντίστασης στην ινσουλίνη, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Pennsylvania έδειξαν ότι η ορμόνη adiponectin, που εκκρίνεται από τον λιπώδη ιστό, οδηγεί σε μείωση του βάρους μέσα από τη δράση της στον εγκέφαλο.

Σε αντίθεση με τη λεπτίνη, μια παρόμοιας στόχευσης ορμόνη, η adiponectin μειώνει το βάρος μέσω αύξησης κυρίως του μεταβολικού ρυθμού και όχι μέσω μείωσης της όρεξης, γεγονός που πιθανότατα θα μας οδηγήσει σε νέες θεραπείες για τον διαβήτη και τα μεταβολικά νοσήματα. Η ορμόνη αυτή σε υπερβολικά παχύσαρκα πειραματόζωα μειώνει ταχύτατα τη γλυκόζη του αίματος και τα λιπίδια, ενώ «καίει» λίπος. Aρα μελλοντικά θα μπορούσε να βοηθήσει στη θεραπεία του διαβήτη και των καρδιαγγειακών παθήσεων, που συνδέονται με την παχυσαρκία.

Σχέση adiponectin και καφεΐνης

Η σχέση της adiponectin με την καφεΐνη καταδεικνύεται από πρόσφατη μελέτη σε άτομα με διαβήτη που έπιναν καφέ. Ετσι βρέθηκε να έχουν υψηλότερα επίπεδα της ορμόνης και σημαντικά χαμηλότερη τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c ) σε σχέση με αυτούς που δεν έπιναν καφέ. Μιλάμε για περισσότερα από τρία φλιτζάνια καφέ την ημέρα για πάνω από μία δεκαετία. Αυτό που φάνηκε, λοιπόν, ήταν ότι αυτοί που πίνουν καφέ έχουν μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου ΙΙ.

Ασφαλώς δεν πίνουν όλοι τόσο πολύ για τόσα χρόνια. Εχει σημασία, όμως, ότι η αύξηση της έκκρισης adiponectin μέσω της καφεΐνης οδήγησε σε αυτό το αποτέλεσμα. Αρα, μέχρι να ανακαλύψουμε άλλους τρόπους αύξησής της, ο καφές είναι μάλλον μια καλή λύση. Υπάρχουν κάποιες αναφορές ανάλογες για την πιθανή μείωση του σακχάρου μέσω της κατανάλωσης πράσινου καφέ που αποδίδονται στη δράση ενός συστατικού του (CGA). Να σημειωθεί εδώ ότι και τα ζάχαρα νηστείας ήταν πιο χαμηλά σε όσους έπιναν καφέ συγκριτικά πάντα με όσους δεν έπιναν. Καλό είναι πάντως πριν το ρίξουμε στους καφέδες, να συμβουλευθούμε τον γιατρό μας.

Καφεΐνη και μεταβολικό σύνδρομο

Υπάρχουν ακόμη πολλές θετικές επιδράσεις της καφεΐνης στα μεταβολικά νοσήματα. Πρόσφατη ανακοίνωση του καθηγητή Eliseo Guallar από το Johns Hopkins αναφέρει ότι το να πίνει κανείς τρεις με πέντε καφέδες την ημέρα σχετίζεται με λιγότερη συσσώρευση ασβεστίου στις αρτηρίες, χωρίς να είναι γνωστός ο μηχανισμός μέσω του οποίου συμβαίνει. Ο καφές, λοιπόν, φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου II, ο οποίος είναι παράγοντας σκλήρυνσης των αγγείων μας.

Η μελέτη έγινε σε 25.000 άτομα με αξονική τομογραφία, που μετρούσε το ασβέστιο στα αγγεία της καρδιάς, και φάνηκε ότι όσο πιο πολύ καφέ έπιναν τόσο μειωνόταν η εναπόθεσή του. Αυτό το αποτέλεσμα δεν σχετιζόταν με το αν ο καφές ήταν κανονικός ή decaf.

Τι κρύβεται πίσω από την αύξηση βάρους;

Πίσω από την αύξηση των κιλών είναι πιθανό να κρύβεται η αντίσταση στην ινσουλίνη. Το λίπος στο σώμα μας δεν είναι, όπως νομίζαμε μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ένας αδρανής ιστός, αλλά ένας ενδοκρινής αδένας, που μέσω των λιποκυττάρων του συνθέτει και εκκρίνει ορμόνες, πρωτεΐνες και δραστικές ουσίες, που εισέρχονται στην κυκλοφορία και επηρεάζουν το σάκχαρο, τα λιπίδια κ.λπ. Μία από τις πρωτεΐνες αυτές (MK) ανακαλύφθηκε ότι στα παχύσαρκα παιδιά ή στα παιδιά με διαβήτη είναι πολύ ανεβασμένη σε σύγκριση με τα υγιή παιδιά και επηρεάζει την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη, δηλαδή αυξάνει την αντίσταση, δεν μπαίνει η γλυκόζη μέσα στα κύτταρά μας, άρα οδηγεί σε παχυσαρκία και διαβήτη. Αυτό μας δίνει έναν νέο στόχο θεραπείας της παχυσαρκίας, που δεν είναι άλλος από την αντιμετώπιση της αντίστασης στην ινσουλίνη.

Βήματα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας

Διατροφή, άσκηση … και

Η παχυσαρκία είναι χρόνια νόσος με πολλούς βιολογικούς και μη παράγοντες να ενοχοποιούνται, που κάνουν πολλές φορές αδύνατη την αντιμετώπισή της μόνο με δίαιτα και άσκηση. Το 95% όσων χάνουν βάρος συνήθως το ξαναπαίρνουν κι αυτό γιατί πάρα πολλές βιολογικές οδοί ενεργοποιούνται όταν μειώνουμε τις θερμίδες και μας οδηγούν να φάμε πιο πολύ και μάλιστα τροφές πλούσιες σε θερμίδες.

Χρειάζεται πλήρης έλεγχος του μεταβολικού προφίλ κάθε ατόμου που θέλει να χάσει βάρος, αποκλεισμός νοσημάτων που οδηγούν σε μείωση του μεταβολισμού και ειδικά στις γυναίκες προσεκτική καταγραφή της ορμονικής συμπεριφοράς. Η καλή ψυχολογική κατάσταση σε αυτή την προσπάθεια είναι αυτονόητα απαραίτητη με όποιον τρόπο κρίνει ο γιατρός. Ακόμα και με φαρμακευτική αγωγή. Υπάρχουν φάρμακα που, αν το κρίνει ο θεράπων ιατρός, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Στις ΗΠΑ κυκλοφορούν αρκετά. Προς θεού, μην καταφύγουμε σε λύσεις internet.Οι περισσότερες από τις «μαγικές» λύσεις για αδυνάτισμα απλώς θα αδυνατίσουν το πορτοφόλι μας, αν δεν προκαλέσουν επιπλοκές.

Υπέρταση και αλάτι. Αθώο ή ένοχο;

Η υπέρταση έχει σαφή συσχέτιση με την κακή χρήση του αλατιού. Παρότι όμως έχουν δοκιμαστεί όλα τα μέσα για την πρόληψή της, όπως η μείωσή του στα τρόφιμα ή η αντικατάσταση του αλατιού με υποκατάστατα παρά ταύτα η υπέρταση συνεχίζει ακάθεκτη την ανοδική της πορεία τα τελευταία 20 έτη τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Ισως, σύμφωνα με τις νέες μελέτες, το αλάτι να μην είναι ο αποκλειστικός ένοχος, αλλά σε μεγάλο βαθμό να φταίει η ζάχαρη. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει κάτι παράξενο που παρατηρούμε με τα τελευταία φάρμακα για τον διαβήτη, που λέγονται αναστολείς SGLT-2 (αναστολείς μεταφορέα νατρίου-γλυκόζης), τα οποία δουλεύουν μειώνοντας μάλλον τη γλυκόζη μέσω των ούρων, παρά μειώνοντας το αλάτι, και παρά ταύτα παρατηρούμε σε όσους  τα χρησιμοποιούν πτώση της πίεσης.

Χάνουν όλοι βάρος με τον ίδιο ρυθμό;

Δημοσίευση στο περιοδικό «Diabetes», μας πληροφορεί γι’ αυτό που πολλοί απογοητευμένοι από τις δίαιτες υποψιάζονται: Κάποιο χάνουν κιλά πιο εύκολα, ενώ άλλοι πιο δύσκολα. Κι αυτό, γιατί υπάρχουν διαφορές μεταβολικές. Οι μετρήσεις στα παχύσαρκα άτομα που μετείχαν αφορούσαν το πόση ενέργεια χρησιμοποιούνταν ως απάντηση στη νηστεία εκείνης της ημέρας.

Σε αυτή τη μελέτη, διαπιστώνουμε ότι μέσα σε έξι εβδομάδες δίαιτας, με περιορισμό στις θερμίδες που κατανάλωναν, άλλοι έχαναν πιο πολύ κι άλλοι λιγότερο, ανάλογα με το αν είχαν μεταβολισμό που υστερούσε («thrifty») ή όχι («spendthrift»).

Η εξατομικευμένη προσέγγιση είναι τελικά η πιο αποδοτική στο θέμα του αδυνατίσματος. Δεν γνωρίζουμε αν κάποιοι γεννιούνται με αυτές τις διαφορετικές μεταβολικές αποδόσεις όταν κάνουν δίαιτα ή αν αυτό αναπτύσσεται μετέπειτα.

Γνωρίζουμε, όμως, ότι ποσοστό 65% του δείκτη μάζας σώματος στις γυναίκες οφείλεται σε κληρονομικά αίτια. Γι’ αυτό στο βιβλίο μου «Παχυσαρκία, Μεταβολικό Σύνδρομο και Διαβήτης – Υπάρχει λύση!» μιλάω για τον «δικαιολογημένο θυμό των γυναικών» στο θέμα του αδυνατίσματος.

Σωτήρης Αδαμίδης, Παθολόγος