Πανδημία & Διατροφή: Η αισιόδοξη οπτική

Εδώ και σχεδόν δύο χρόνια που εξελίσσεται η πανδημία του κορονοϊού, ο κόσμος βιώνει μια συνθήκη ιδιαίτερη που αλλοιώνει την καθημερινότητά του. Σε κάποιες χώρες τα νούμερα (κρούσματα, θάνατοι) ήταν τραγικά, σε άλλες λιγότερο τραγικά. Το γενικό συμπέρασμα όμως μόνο θλίψη και απογοήτευση μπορεί να γεννήσει. Πληθώρα επιστημονικών άρθρων μας δείχνει ότι τα αρνητικά συναισθήματα συνδέονται άμεσα με κακές διατροφικές συμπεριφορές. Το ίδιο εύρημα φαίνεται να επιβεβαιώνεται και σε αυτήν εδώ την περίπτωση της πανδημίας που κατέκλυσε τον κόσμο με φόβο, πόνο και θυμό.

Είναι λογικό και αναμενόμενο σε περιόδους εξαιρετικά δύσκολες να αλλάζουν οι προτεραιότητες των ανθρώπων. Για παράδειγμα, ελάχιστοι θα αναρωτηθούν αν τα παιδιά τρέφονταν σωστά κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Οι σημερινοί παππούδες και γιαγιάδες έχουν να μοιραστούν άπειρες ιστορίες που περιγράφουν τα χρόνια της στέρησης τροφής. Για τότε που στις πόλεις δύσκολα γέμιζαν τα πιάτα με φαγητό, για τότε που στα χωριά μάζευαν χόρτα για να ταΐσουν την οικογένεια. Όταν ο άνθρωπος στερείται όμως βασικών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα της ελευθερίας, πόσο σημαντικό είναι να ασχοληθεί κανείς με το τι θα βάλει στο τραπέζι του; Φαγητό να είναι και τα υπόλοιπα δεν έχουν καμία αξία.Τα χρόνια πέρασαν όμως και στην Ελλάδα ήρθαν χρόνια ανάπτυξης και τα δεδομένα άλλαξαν. Η τροφή ήταν πλέον διαθέσιμη και σε πολλές περιοχές της χώρας άνθισε η Μεσογειακή Διατροφή, την οποία μελετούν παγκοσμίως για τα ευεργετικά της αποτελέσματα στην υγεία του ανθρώπου. Η χαρά όμως δεν κράτησε όσο θα ελπίζαμε να κρατήσει. Ο καταναλωτισμός και η αφθονία έμελλε να επηρεάσει και τον ευαίσθητο κόσμο των τροφίμων. Εν συντομία, οι παράγοντες που απομάκρυναν τον κόσμο από τις ιδανικές διατροφικές συμπεριφορές ήταν πολλοί και συνεχώς αυξανόμενοι. Μεγάλοι και μικροί άρχισαν να βλέπουν αλλαγές στο σώμα τους μέσα και έξω. Και, δυστυχώς, η πανδημία δεν ήρθε να αλλάξει αυτή την κατάσταση προς το καλύτερο.

Οι πρώτες εκτιμήσεις από τα διαιτολογικά γραφεία ήταν απογοητευτικές. Ο κόσμος εκτροχιάστηκε, όχι μόνο στο πλαίσιο της διατροφής. Πολλοί κλείστηκαν στα σπίτια τους και δεν αθλήθηκαν, άλλοι αποξενώθηκαν από φίλους και συγγενείς, με αποτέλεσμα να γκρεμιστεί μέσα τους το υποστηρικτικό περιβάλλον τους και να γιγαντωθούν τα αρνητικά συναισθήματα που βίωναν, κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν τον ελεύθερο χρόνο τους και μαγείρεψαν στα σπίτια τους όσο ποτέ άλλοτε… αλλά κατανάλωσαν μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού και δεν έλαβαν σοβαρά υπόψιν τους τη μειωμένη πλέον δραστηριότητά τους, αφού δεν έβγαιναν από το σπίτι ούτε για εργασία ούτε για άθληση. Ασφαλώς υπήρξαν και οι εξαιρέσεις, άνθρωποι που κυριολεκτικά γαντζώθηκαν από υγιεινές συμπεριφορές και αποτελούν φωτεινά παραδείγματα. Σε αυτούς πρέπει να σταθεί κανείς και να αναρωτηθεί γιατί μόνο αυτοί και όχι όλοι;

Η θετική ψυχολογία θα μπορούσε να είναι ο λόγος. Η διαδικασία αυτοβελτίωσης δεν είναι μια ευθεία όπου προχωράς από το ένα βήμα στο άλλο μέχρι να φτάσεις στο επιθυμητό σημείο. Για παράδειγμα, υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι έτοιμοι να κάνουν δίαιτα και αυτό το συνδέουν με την έλλειψη καλής ψυχολογίας. Το στρες αποτελεί βασικό επιβαρυντικό παράγοντα στο να μπορέσουμε να ακολουθήσουμε μια ισορροπημένη διατροφή. Η ανασφάλεια που μας προκαλεί η πανδημία οδηγεί σε διαταραχή των ορμονών μας και επηρεάζει ενδοκρινολογικά ολόκληρο τον οργανισμό μας. Η κατανάλωση τροφής δημιουργεί στον οργανισμό την έκκριση ορμονών που τον κάνουν να νιώθει καλύτερα. Η διαταραχή αυτή συνδέεται άμεσα με αρχέγονα γονίδια επιβίωσής μας, δεδομένης της επαπειλούμενης ομοιόστασής μας, που μας οδηγούν να αναζητούμε περίσσεια τροφής. Η αυξημένη κατανάλωση τροφής δημιουργεί μια παροδική ψευδαίσθηση ότι το σώμα “στηλώνεται” καλύτερα, αντέχει περισσότερο και αυτό οφείλεται στο τρόπο που είναι δομημένο το ανθρώπινο σώμα και τα γονίδια που κουβαλάμε από την εποχή του ανθρώπου της ζούγκλας. Τότε που η περίσσεια τροφής ήταν αδιανόητη, η συντήρηση της ακόμα πιο δύσκολη.

Θα μπορούσε κανείς να παρομοιάσει το φαινόμενο που περιγράφετε παραπάνω σαν κύκλο. Στο κέντρο του είναι ο άνθρωπος που έχει σκοπό την αυτοβελτίωσή του. Η αυτοβελτίωση μπορεί να έρθει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, από πολλές και διαφορετικές κατευθύνσεις. Πολλοί άνθρωποι κατάφεραν να βελτιώσουν την ψυχολογία τους επειδή έδωσαν σημασία στον τρόπο που τρέφονται. Ο τρόπος που τρώμε δείχνει το βαθμό της φροντίδας που παρέχουμε στον εαυτό μας. Για να φροντίσει κανείς τον εσωτερικό του κόσμο, δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα. Αρκεί να δουλέψει προς όλες τις κατευθύνσεις, όσες μπορεί και σε όποιο βαθμό μπορεί. Για παράδειγμα, κάποιος που δεν καταφέρνει να αθληθεί καθημερινά, θα μπορούσε να ξεκινήσει με μικρές απαραίτητες δουλειές, όπως το να κατεβάζει τα σκουπίδια και να πηγαίνει ως το μανάβη της γειτονιάς δύο φορές την εβδομάδα. Επίσης, αν κάποιος δεν καταφέρνει να τρέφεται «άψογα», είναι πιο εύκολο να βάλει μικρούς και εφικτούς στόχους με το διαιτολόγο του, που θα τον οδηγήσουν σταδιακά στο να πετύχει το ζητούμενο. Ακόμα και στις περιπτώσεις που το άτομο δεν καταφέρνει να δει τη ζωή αισιόδοξα, υπάρχει η πιθανότητα ένας φίλος ή ένα βιβλίο να αποτελέσει πηγή έμπνευσης που θα το βοηθήσει να κάνει την αρχή.

Η αισιόδοξη οπτική, λοιπόν, δεν είναι τίποτα παραπάνω από το να καταφέρει το άτομο να δει τον εαυτό του στο κέντρο του κύκλου και να αναγνωρίσει τους τρόπους φροντίδας που θέλει να παρέχει στον εαυτό του: καλύτερη διατροφή, περισσότερη άσκηση, καλή διάθεση κ.ά. Θα αποτελέσει σημαντική διαφορά στην υπόσταση του ατόμου κάθε μικροσκοπικό βήμα προς την καλύτερη έκδοση του εαυτού του.