Ο εμβολιασμός αιχμή του δόρατος στην πρόληψη

Σοφία Παπαγιάννη, Φαρμακοποιός

Πάντοτε είναι η κατάλληλη εποχή για υγειονομικούς και κοινό να συντονίσουμε τις ενέργειες μας για να συμβάλλουμε στην προστασία της κοινότητας.

Τα τελευταία χρόνια της πανδημίας επικέντρωσαν το ενδιαφέρον στον εμβολιασμό Covid-19 επιβεβλημένο μεν γιατί είναι ο μοναδικός τρόπος να σωθούν ανθρώπινες ζωές, μόνο που με την πολύ συζήτηση που έγινε δημιουργήθηκαν περιθώρια για παραπληροφόρηση και κυρίως «κούρασε» την κοινότητα. Αποτέλεσμα αυτού, καταγεγραμμένο, είναι ότι παραμελήθηκε η συμμόρφωση στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών παιδιών και ενηλίκων ακόμα και των ευπαθών ομάδων με ότι αυτό σημαίνει σε «κόστος» νοσηρότητας.

Στις χώρες του αναπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου, οι άνθρωποι ζουν περισσότερο. Αυτό είναι ένα επίτευγμα που όλοι πρέπει να γιορτάζουμε, αλλά η αύξηση του προσδόκιμου ζωής επιφέρει και μια αύξηση των απαιτήσεων για υπηρεσίες υγείας με αντίστοιχο κόστος.
Οι κυβερνήσεις καλούνται να προσαρμόσουν και να εξελίξουν τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψής τους, ώστε να είναι πιο βιώσιμα και να παρέχουν καλύτερα αποτελέσματα υγειονομικής περίθαλψης, εστιάζοντας σε προληπτικά μέτρα.
Οι εμβολιασμοί είναι μία από τις πιο επιτυχημένες και οικονομικά αποδοτικές παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας για τη μείωση του κλινικού κι ευρύτερα κοινωνικού φορτίου των μολυσματικών ασθενειών.

Σε όλο τον κόσμο, οι ενήλικες εξακολουθούν να πεθαίνουν από ασθένειες που μπορούν να προληφθούν με τον εμβολιασμό.
Εάν εξαιρέσουμε το μαζικό εμβολιασμό ενάντια στον κορονοϊό, εκατομμύρια ενήλικες δεν έχουν εμβολιαστεί με ένα ή περισσότερα από τα εμβόλια που συνιστώνται για την ηλικιακή ομάδα και την κατάστασή τους, θέτοντας τόσο τους εαυτούς τους όσο και άλλους σε κίνδυνο.
Ασθένειες που μπορούν να προληφθούν με εμβόλιο, όπως η γρίπη, ο πνευμονιόκοκκος, η ιλαρά αποτελούν σημαντική αιτία νοσηρότητας και πρόωρων θανάτων μεταξύ των ενηλίκων. Ωστόσο, όσο κι αν ο θετικός αντίκτυπος του εμβολιασμού ενηλίκων στη δημόσια υγεία είναι καλά τεκμηριωμένος, τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης σε πολλές χώρες παραμένουν χαμηλά.

Παρά την εκτενή δημόσια συζήτηση για την αναγκαιότητα των εμβολιασμών εν μέσω της πανδημίας, οι εμβολιασμοί ρουτίνας, όσοι δηλαδή προβλέπονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Ενηλίκων, καταγράφουν μια υστέρηση. Εξ ου και το φετινό μήνυμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας με αφορμή την Παγκόσμια Εβδομάδα Εμβολιασμών (τελευταία εβδομάδα Απριλίου), “The Big Catch up”, εννοώντας την ανάγκη για αναπλήρωση των χαμένων εμβολιασμών στη διάρκεια της πανδημίας. Η υστέρηση αυτή δεν αφορά μόνο τον αναπτυσσόμενο κόσμο αλλά τις χώρες της Ευρώπης και ειδικότερα και την Ελλάδα, όπου αυτό το κενό είναι ήδη διαπιστωμένο.
Νέο Εθνικό Πρόγραμμα Ενηλίκων: Αλλαγή των συστάσεων για τον αντιπνευμονικοκκικό εμβολιασμό
Ειδικότερα για τον πνευμονιοκοκκικό εμβολιασμό, η υστέρηση του, ιδίως σε ενήλικες με χρόνια νοσήματα (σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακό, κάπνισμα κ.ο.κ.) έχει επισημανθεί με δραματικό τρόπο από τους φορείς δημόσιας υγείας.

Κι όμως, ο πνευμονιόκοκκος έχει καταγραφεί ως το πλέον συχνό παθογόνο για την πνευμονία της κοινότητας. Ένα βακτήριο με περισσότερους από 90 ορότυπους το οποίο έχει επιφέρει μόνο για το έτος 2021, περισσότερους από 2.5 εκατομμύρια θανάτους, από τους οποίους οι 672.000 αφορούσαν παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Πρόσφατα δημοσιεύθηκε το νέο εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων για 2023, το οποίο χαρακτηρίζεται ως ένα από τα ευρύτερα προγράμματα που έχουν εξασφαλιστεί μέχρι σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο. Ειδικότερα στην πρόληψη του πνευμονιόκοκκου, το νέο Εθνικό πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων συστήνει και αποζημιώνει 100% μία (1) δόση 20δύναμου (PCV20) σε όλους αδιακρίτως τους ανεμβολίαστους ενήλικες >65, όπως και στους ενήλικες 19-64 ετών με χρόνια νοσήματα (αναπνευστικά, καρδιαγγειακά, διαβήτης, κάπνισμα κ.ο.κ.).
Επιπλέον, το νέο πρόγραμμα, συστήνει σε όσους είχαν ήδη εμβολιαστεί με μία (1) δόση 13δύναμου συζευγμένου εμβολίου (PCV13) μια επιπλέον δόση με 20δύναμο (PCV20) ένα (1) χρόνο μετά τη χορήγηση του PCV 13.
Στο νέο πρόγραμμα, έχει αφαιρεθεί από τις νέες συστάσεις η οδηγία για συμπληρωματική χορήγηση του 23δύναμου πολυσακχαριδικού εμβολίου, καθώς έχει καταδειχθεί πως η εφαρμογή πολύπλοκων συνδυαστικών σχημάτων εμβολιασμού με μεσοδιαστήματα και επαναληπτικές δόσεις, δημιουργεί σύγχυση και φτωχή συμμόρφωση. Αντιθέτως η απλοποίηση των σχημάτων εμβολιασμού, εν προκειμένω χορήγηση μόνο μιας δόσης του 20δύναμου θα ευνοήσει τη συμμόρφωση και αναμένεται να αυξήσει την εμβολιαστική κάλυψη.

Ο πνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός δεν έχει εποχικότητα
Σημειωτέον ότι, τα αντιπνευμονιοκοκκικά εμβόλια κι ειδικότερα τα συζευγμένα όπως το νεότερο 20δύναμο, επειδή προσφέρουν χρονικά μεγαλύτερη προστασία, δεν υπόκεινται σε εποχικούς περιορισμούς όπως συμβαίνει με το αντιγριπικό και, κατά συνέπεια η χορήγησή τους μπορεί να δρομολογηθεί ανεξαρτήτως εποχής. Ο ευάλωτος ασθενής με ένα χρόνιο νόσημα δεν χρειάζεται να περιμένει το φθινόπωρο για να εμβολιαστεί. Πολύ δε περισσότερο όταν πλέον συνωστίζονται διαδοχικοί εμβολιασμοί τους φθινοπωρινούς μήνες και η προτεραιοποίησή τους δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση.