Μερικές «Ανορθόδοξες» σκέψεις για την Ελληνική & Παγκόσμια Οικονομία

Διαβάζουμε συνεχώς αυτήν την περίοδο, και μάλιστα με πολύ στόμφο, για τις επερχόμενες αυξήσεις των επιτοκίων, τόσο από την κεντρική Αμερικάνικη τράπεζα (FED) όσο και από την Ευρωπαϊκή (ΕΚΤ) και την Αγγλική.

Στο ίδιο μοτίβο και άλλες ευρωπαϊκές, όπως η κεντρική τράπεζα Ελβετίας, αλλά και του Καναδά και της Ιαπωνίας.
Αιτία είναι η συγκράτηση του καλπάζοντα πληθωρισμού, που σπάει τα ρεκόρ το ένα μετά το άλλο σ’ όλο τον δυτικό κόσμο, που τα τελευταία χρόνια είχε επαναπαυθεί σε πληθωρισμούς κάτω του 2%, ενώ σήμερα ξεπερνάει το 8% σε Ευρώπη και Αμερική.

Βέβαια, υπάρχουν και χώρες που βιώνουν για πολλά χρόνια πληθωρισμούς με πολύ υψηλά διψήφια νούμερα, όπως στη Νότια Αμερική, στην Τουρκία, σε κάποιες χώρες της Αφρικής. Αυτό όμως το έχουμε συνηθίσει και λόγω της απόστασης δεν επηρεάζει άμεσα τον μέσο Ευρωπαίο και Αμερικανό πολίτη. Το 8% και πλέον όμως, στο κατώφλι της πόρτας μας, πονάει πολλαπλά τα μικρά και μεσαία κυρίως εισοδήματα, δηλαδή, το 95% του πληθυσμού των κρατών που συζητούμε.

Έτσι λοιπόν, και σύμφωνα με τους δογματικούς κανόνες της οικονομικής επιστήμης, το «φάρμακο» κατά του πληθωρισμού, είναι «αδιαμφησβήτητα» η αύξηση των επιτοκίων που οδηγεί σε μάζεμα του κυκλοφορούντος χρήματος, στις εμπορικές κυρίως τράπεζες, με κίνητρο τα οφέλη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων από τα υψηλά επιτόκια καταθέσεων. Παράλληλα, αποθαρρύνει καταναλωτές και επιχειρήσεις να δανειστούν «φρέσκο» χρήμα για κατανάλωση και επενδύσεις.

Με απλά λόγια, μειώνεται τεχνητά η ζήτηση και έτσι πιστεύουμε ότι μειώνουμε άμεσα και τις τιμές. Απλά μαθηματικά δηλαδή!
Με τις σημερινές συνθήκες εμένα μου ακούγεται όπως το «πονάει δόντι… βγάζει δόντι».

The gas pipeline with flags of Russia, Ukraine and EU

Οι θιασώτες των δογματικών κανόνων της οικονομίας αυτήν τη φορά ή κάνουν πως δεν βλέπουν το σύνθετο πρόβλημα της παγκόσμιας οικονομίας ή όντως έχουν αχρωματοψία.
Αυξάνεις τα επιτόκια, όταν πράγματι έχεις μια υπερθερμαινόμενη οικονομία, όπου η ζήτηση υπερβαίνει κατά πολύ τη μέγιστη δυνατότητα της προσφοράς.

Σήμερα, είναι γεγονός, ότι η προσφορά προϊόντων και πρώτων υλών δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη ζήτηση. Αυτό όμως δεν οφείλεται σε πραγματική αδυναμία των παραγωγικών πόρων, αλλά είναι καθαρά τεχνητή. Πανδημία και Ρωσο-Ουκρανικός πόλεμος, τον οποίο ουσιαστικά τον μετατρέψαμε σε παγκόσμιο, φέρουν αποκλειστικά τη σφραγίδα για την τεχνητή μείωση της συνολικής προσφοράς και συνεπώς την αύξηση των τιμών σε ενέργεια, πρώτες ύλες και τελικά προϊόντα. Εάν δεν ξεπεραστούν αυτές οι αιτίες, και στο 7% να αυξήσουν οι κεντρικές τράπεζες, και αντίστοιχα και παραπάνω οι εμπορικές, τα επιτόκια, ο πληθωρισμός σε παγκόσμιο επίπεδο θα συνεχίσει τις πολύ υψηλές του πτήσεις και σε καμία περίπτωση, ασφαλώς, δεν πρόκειται να προσγειωθεί στο 2% που ονειρεύονται στην Αμερική και την Ευρώπη.

Αντίθετα, αυτό που θα πετύχουν, με τη μείωση της ζήτησης, είναι την ύφεση στις οικονομίες τους και τον εφιάλτη του στασιμοπληθωρισμού, δηλαδή την ύφεση με παράλληλο πληθωρισμό. Την έχουν βιώσει αρκετές φορές αυτή τη συνταγή, η αμερικάνικη και κατ΄ ακολουθία η παγκόσμια οικονομία, στις δεκαετίες του ΄60 και ΄70.
Απ΄ αυτήν την άποψη, προσωπικά, είμαι από του λίγους ίσως οικονομολόγους «δυτικού τύπου», που δεν χλεύασε τον Τούρκο πρόεδρο, επειδή με πολύ υψηλό πληθωρισμό (70%) όχι μόνο δεν αύξησε τα επιτόκια, αλλά συνεχώς τα μειώνει. «Ανορθόδοξο», φωνάζουν όλοι εν χορώ!

Αποτέλεσμα, το πρώτο τρίμηνο η τουρκική οικονομία να παρουσιάσει ανάπτυξη σχεδόν 8%. Αμερική και Ευρώπη την ίδια περίοδο λιγότερο από 1,5% ανάπτυξη, με έντονες τάσεις ακόμα και για ύφεση μέχρι το τέλος του χρόνου. Μα θα μου πουν κάποιοι οικονομικοτραφείς πως η λίρα υποτιμήθηκε 20% τουλάχιστον και ο πληθωρισμός ανέβηκε ακόμα υψηλότερα την ίδια περίοδο. Και εγώ τους ρωτώ πόσο σίγουροι είναι ότι με 125$ ανά βαρέλι το πετρέλαιο, με έλλειψη παγκοσμίως πρώτων υλών από Κίνα, Ρωσία, Ουκρανία, Ινδία κ.λπ. η αύξηση των επιτοκίων θα προσγείωνε τον πληθωρισμό σε μονοψήφια νούμερα στην Τουρκία και όχι μόνο; Ίσως 3- 5% από το 70%. Η ανάπτυξη όμως, το πιο πιθανό, θα ήταν πολύ κάτω του 7% του Α΄ τριμήνου με απρόβλεπτες συνέπειες στην ανεργία. Στο δίλημμα πληθωρισμός ή ανεργία ψηφίζω ανεπιφύλακτα πληθωρισμό. Καλύτερα οι πολίτες να κάνουν περικοπές, παρά να μην έχουν καθόλου εισόδημα και το κράτος να συντηρεί εκατομμύρια ανέργους.

Panorama aerial view of Hamburg harbor

Και όλα αυτά, όταν γνωρίζουμε ότι το πρόβλημα είναι σήμερα τεχνητό και ακούει στο όνομα του παγκόσμιου οικονομικού πολέμου που είναι πιο καταστροφικός και δομικός από τον στρατιωτικό πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Η λύση είναι μονόδρομος: άμεση παύση των εχθροπραξιών και επιστροφή στην κανονικότητα. Η κόντρα Αμερικής κατά Ρωσίας κυρίως και Κίνας εμμέσως, μόνο θύματα μπορεί να παράξει και στις πέντε ηπείρους. Η Αμερική πρέπει να συμβιβαστεί με την ιδέα ότι δεν παίζει μόνη της μπάλα και ότι υπάρχουν χώρες που αναπτύσσονται εξίσου δυναμικά και αμφισβητούν τη μονοκαθεδρία των ΗΠΑ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, το μεγάλο θύμα αυτής της κόντρας, πρέπει επιτέλους να ορθώσει ανάστημα και να ακολουθήσει τη δική της ανεξάρτητη πορεία με γνώμονα τα συμφέροντα και την ευημερία των λαών της. Είναι η τρίτη σε πληθυσμό και η δεύτερη σε Ακαθάριστο Προϊόν «χώρα», με τεράστια πολιτιστική και όχι μόνο παρακαταθήκη. Σήμερα, αυτοί οι λαοί της Ε.Ε., και όχι τόσο ο αμερικάνικος, βιώνουν τεράστιες απώλειες στο διαθέσιμο εισόδημά τους, όταν μάλιστα ο μέσος όρος αυτού είναι ήδη πολύ χαμηλότερος του αντίστοιχου αμερικάνικου.

Η Ελλάδα, με τη σειρά της, αναπόφευκτα ακολουθεί τις αποφάσεις των ισχυρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αμερικής. Τι θα μπορούσε, άλλωστε, να κάνει.

Βιώνει πληθωρισμό 11%, αύξηση επιτοκίων, απειλές από την Τουρκία, αβεβαιότητα για τις επερχόμενες εκλογές, έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, μείωση πληθυσμού για 10 τουλάχιστον συναπτά έτη (400,000), χρόνια διαθρωτικά προβλήματα με δικαιοσύνη, επιτελικό στην πραγματική του διάσταση κράτος, επενδυτική βαθμίδα και υψηλό δημόσιο χρέος, άπειρο αριθμό πολύ μικρών επιχειρήσεων χωρίς πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό κ.ά.

Υπάρχουν όμως και ακτίδες φωτός: Το χρέος, αν και στο 200% του ΑΕΠ, είναι σχετικά διαχειρίσιμο, η ανάπτυξη, προς το παρόν, για το 2022 και 2023 φαίνεται ότι θα ξεπεράσει τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, υπάρχει χάρις στα χρηματοδοτικά ευρωπαϊκά εργαλεία ένας πακτωλός χρημάτων που ελπίζουμε αυτή τη φορά (ίσως και τελευταία) να αξιοποιηθεί για παραγωγικές επενδύσεις, οι πράσινες αλλαγές στην ενέργεια θα μπορούσαν με τις ΑΠΕ να ευνοήσουν τη χώρα έστω και μακροπρόθεσμα, το ΝΑΤΟ να συγκρατήσει τις όποιες ορέξεις της Τουρκίας για θερμά επεισόδια. Όλα αυτά μπορούν να λειτουργήσουν ευεργετικά για την ελληνική οικονομία αλλά με προϋποθέσεις.

Οι Έλληνες πολίτες να συνειδητοποιήσουν ότι μόνο με τις δικές τους προσπάθειες μπορούν να αποκτήσουν το επίπεδο ευημερίας που επιθυμούν (τα αγαθά κόποις κτώνται) και οι Έλληνες πολιτικοί ότι η εξουσία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά πρόσκαιρα τους την παραχωρεί ο λαός, για να υπηρετήσουν με τιμιότητα και διαφάνεια το κοινό συμφέρον.

Πεποίθηση μου είναι ότι μετά τη λήξη του στρατιωτικού σκέλους του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου τίποτα δεν θα είναι όπως πριν.
Ο πλανήτης θα βιώσει το μοίρασμα των οικονομικών συμφερόντων μεταξύ Ανατολής, με προεξέχουσα την Κίνα αλλά και Ρωσία, Ινδία, Νότια Αφρική κ.ά. (θα δούμε που θα κάτσει η μπίλια), και των κλασικών δυτικών χωρών. Η παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου ως συναλλακτικού νομίσματος θα αμφισβητηθεί, ενώ πρώτες ύλες και τελικά αγαθά θα κινούνται σε προνομιακές τιμές και με προτεραιότητα στις φίλες χώρες και των δύο βασικά πόλων.

Η Ελλάδα ξέρουμε που ανήκει, από τη συμφωνία ήδη της Γιάλτας. Ας δούμε, λοιπόν, ενωμένοι -και μέσα στα στενά νέα όρια που οι ισχυροί επαναπροσδιορίζουν- πως μπορούμε να αναβαθμίσουμε τη θέση μας. Οτιδήποτε άλλο είναι ουτοπία ή καταδίκη σε υποβάθμιση.

Καλό καλοκαίρι.