Βάλια Μουσάτου
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος
Website: beautifulskin.gr
instagram:@beautifulskin.gr
Τα κονδυλώματα είναι το πιο συχνό σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα. Με δεδομένο ότι το 50-70% των σεξουαλικά δραστήριων ανδρών και γυναικών θα εκτεθούν στον ιό που προκαλεί τα κονδυλώματα κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής τους ζωής, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τόσο τους τρόπους πρόληψης, όσο και αντιμετώπισής τους.
Τα κονδυλώματα είναι ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα που εμφανίζεται αρκετά συχνά σε νεαρά σεξουαλικά ενεργά άτομα και αποτελούν το μεγαλύτερο σε συχνότητα ΣΜΝ. Υπολογίζεται ότι το 50-70% των σεξουαλικά δραστήριων ανδρών και γυναικών θα εκτεθούν στον ιό κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής τους ζωής.
Σε κάθε σεξουαλική επαφή με μολυσμένο άτομο, χωρίς χρήση προφυλακτικού, υπάρχει 68% πιθανότητα μόλυνσης από τον ιό. Κονδυλώματα όμως θα εμφανίσει ένα μικρό ποσοστό από αυτούς που θα εκτεθούν στον ιό HPV καθώς το αν νοσήσει η όχι ο καθένας εξαρτάται από το ανοσοποιητικό σύστημα του πάσχοντος. Στη μεγάλη πλειοψηφία το ανοσοποιητικό σύστημα καταστέλλει ικανοποιητικά τον ιό και τον διατηρεί σε λανθάνουσα κατάσταση. Ακόμα και έτσι όμως είναι δυνατό να μεταδίδουν τον ιό ακόμα και εάν οι ίδιοι δεν πάσχουν (η έχουν θεραπευτεί στο παρελθόν), με μικρότερες βέβαια πιθανότητες από αυτούς που εμφανίζουν ενεργό νόσο.
Ο ιός των κονδυλωμάτων δυστυχώς δεν δύναται να απομακρυνθεί από τον οργανισμό άπαξ και μολύνει τα κύτταρα. Συνεπώς, παραμένει για πάντα μέσα του υποδηλώνοντας λανθάνουσα κατάσταση.
Υπάρχουν γύρω στους 200 τύπους HPV αλλά από αυτούς λίγοι προκαλούν κονδυλώματα και ακόμα λιγότεροι έχουν ογκογόνο δράση , δηλαδή είναι δυνατό να προκαλέσουν καρκίνο εάν δεν αντιμετωπιστούν από το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου που προσβάλλουν.
Οι τύποι 6 και 11 του HPV ευθύνονται για το 90% των κονδυλωμάτων.
Οι χαμηλού κινδύνου ιοί που προκαλούν κονδυλώματα είναι οι HPV6, HPV11, 42,43,44.
Οι υψηλού κινδύνου ιοί για δυσπλασίες, καρκίνο τραχήλου μήτρας και καρκίνο πρωκτού είναι οι HPV16, HPV18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 και 68. Στους άνδρες επίσης ο καρκίνος του πέους σχετίζεται με HPV λοίμωξη.
Ο HPV μεταδίδεται με την άμεση τριβή πάσχοντος δέρματος με δέρμα η με βλεννογόνο που φέρει αλλοιώσεις. Από την τριβή προκύπτουν μικροτραυματισμοί και έτσι ο ιός εισχωρεί στο επιθήλιο. Γι’ αυτό η σεξουαλική επαφή αποτελεί τον ευκολότερο τρόπο μετάδοσης του ιού των κονδυλωμάτων. Δεν απαιτείται ωστόσο διείσδυση για τη μετάδοση, αρκεί η επαφή με τριβή δέρματος με δέρμα. Η μετάδοση μπορεί να γίνει και με στοματογεννητική επαφή και γι’ αυτό στην κλινική εξέταση ελέγχουμε και στοματικό βλεννογόνο. Επίσης κονδυλώματα μπορεί να έχουμε και περιπρωκτικά είτε μετά από πρωκτικό σεξ είτε με ενοφθαλμισμή δηλαδή μεταφορά του ιού από μολυσμένη περιοχή με τα δάκτυλα η μολυσμένα αντικείμενα.
Ο χρόνος επώασης είναι 1,5-9 μήνες με μέσο όρο εμφάνισης στους 2 μήνες από τη μόλυνση.
Η κλινική εικόνα είναι διαφορετική ανάλογα τον τύπο του ιού αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζονται σαν μικρές ελίτσες στο χρώμα του δέρματος που έχει προσβληθεί. Στη συνέχεια αυτά μεγαλώνουν πολλαπλασιάζονται και μπορεί να μοιάζουν με μικροσκοπικά κουνουπιδάκια (ανθοκραμβοειδής όψη). Στις γυναίκες η προσβολή είναι στα εξωτερικά γεννητικά όργανα, περίνεο, περιπρωκτικά, στοματικό βλεννογόνο ενώ πρέπει να ελέγχεται από γυναικολόγο με Pap test και ο τράχηλος. Στους άνδρες πρέπει να ελέγχονται επίσης το στόμα και ο πρωκτός για εμφάνιση κονδυλωμάτων. Να σημειωθεί εδώ ότι η χρήση προφυλακτικού προστατεύει μόνο την περιοχή που καλύπτεται από αυτό καθώς η επαφή μολυσμένου δέρματος εκτός προφυλακτικού με τον / την σύντροφο , μπορεί μέσω τριβής να μεταδώσει τον ιό.
Παράγοντες που ευνοούν τη μετάδοση αλλά και την εμμονή και πολλαπλασιασμό του ιού, είναι το χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα, το κάπνισμα, αλκοόλ συχνή εναλλαγή συντρόφων και συνύπαρξη άλλων ΣΜΝ.
Πρέπει επίσης να αποφεύγεται το ξύρισμα στις μολυσμένες περιοχές για να μη μεταδοθεί ο ιός στις παρακείμενες περιοχές. Προτείνεται να κόβονται κοντές οι τρίχες της περιοχής με ψαλίδι.
Ο εμβολιασμός για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας προστατεύει τις γυναίκες ( αλλά και τους συντρόφους τους) από τα συνηθέστερα ογκογόνο στελέχη αλλά και για τα συχνότερα στελέχη κονδυλωμάτων. Χορηγούνται δωρεάν σε γυναίκες έως 26 ετών αλλά μπορούν να γίνουν και σε αγόρια (όμως δεν προβλέπεται δωρεάν χορήγηση.
Τα εμβόλια ενάντια του HPV που έχουν εγκριθεί σε Ευρώπη και ΗΠΑ και κυκλοφορούν στην Ελλάδα, προφυλάσσουν μέχρι και από εννέα τύπους του HPV. Τo 9δύναμο εμβόλιο ενάντια του HPV κυκλοφόρησε το 2017 και στην Ελλάδα και ενσωματώθηκε στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού (ΕΠΕ). Οι 9 τύποι, για τους οποίους έχει ένδειξη το νεότερο εμβόλιο ενάντια του HPV, (τύποι 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58 του ιού HPV):ενοχοποιούνται για το 90% περίπου των περιστατικών του καρκίνου τραχήλου μήτρας, για το 82% των σχετιζόμενων με τον HPV προκαρκινικών αλλοιώσεων υψηλού βαθμού της πρωκτογεννητικής περιοχής και για το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων.
Aντιμετώπιση
Οι μέθοδοι αντιμετώπισης είναι όλες καταστροφικές των βλαβών που έχουν προκύψει είτε με ειδικά τοπικά διαλύματα, είτε λέιζερ, είτε κρυοθεραπεία, είτε διαθερμοπηξία. Γίνεται ανώδυνη με χρήση αναισθητικής κρέμας, άνετα και γρήγορα ενώ ελέγχουμε όλη την περιοχή για μικροσκοπικές βλάβες. Καμία μέθοδος ωστόσο δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα υπάρξει υποτροπή , οι οποίες είναι πιο συχνές στα 2 πρώτα χρόνια της μόλυνσης. Συνήθως δε γίνεται καθορισμός του τύπου του ιού σε κονδυλώματα έξω γεννητικών οργάνων ( όπως σε βλάβες τραχήλου με το Pap test), υπάρχει όμως η δυνατότητα αυτή με λήψη βιοψίας και καθορισμό του τύπου με PCR μέθοδο. Σε άνδρες με συχνές υποτροπές περιουρηθρικά ή, ελέγχεται και η ουρήθρα εσωτερικά από ουρολόγο ενώ για περιπρωκτικά κονδυλώματα που προκύπτουν από διείσδυση προτείνεται και ορθοσκόπηση.
Υπάρχουν κρέμες ιμικουιμόδης αλλά και φυτικά σκευάσματα που βοηθούν την ενίσχυση τοπικά της άμυνας του οργανισμού καθώς και ειδικές βιταμίνες ενίσχυσης της άμυνας του οργανισμού γενικότερα.
Από τη στιγμή της διάγνωσης, η υπεύθυνη συμπεριφορά προβλέπει την ενημέρωση των σεξουαλικών συντρόφων αλλά και την προστασία των νέων σεξουαλικών συντρόφων και οπωσδήποτε τη χρήση προφυλακτικού. Θεωρείται ότι υπάρχει ίαση, όταν για τουλάχιστον 8-9 μήνες μετά την τελευταία εμφάνιση κονδυλωμάτων και θεραπεία τους, δεν έχουμε υποτροπή.