Ημικρανία & Κεφαλαλγία

Πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων υποφέρουν από πονοκεφάλους (κεφαλαλγίες). Όταν μια  κεφαλαλγία οφείλεται σε κάποια νόσο ονομάζεται δευτεροπαθής.

Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις δεν ανευρίσκεται παθολογικό αίτιο και τότε ονομάζεται «ιδιοπαθής κεφαλαλγία». Οι ιδιοπαθείς κεφαλαλγίες είναι μια ομάδα κεφαλαλγιών στην οποία ανήκουν οι ημικρανίες, οι κεφαλαλγίες τάσεως και οι διάφορες παραλλαγές τους.

Hκεφαλαλγία είναι το συχνότερο σύμπτωμα για το οποίο οι πολίτες αναζητούν ιατρική βοήθεια στα επείγοντα περιστατικά των νοσοκομείων σε όλο τον δυτικό κόσμο. Στη συντρηπτική πλειονότητα, οι πολίτες αυτοί υποφέρουν από πρωτοπαθή κεφαλαλγία, κεφαλαλγία τύπου τάσεως και ημικρανία συχνότερα και μόνο σε ένα πολύ μικρό ποσοστό, κάτω του 1%, η κεφαλαλγία για την οποία παραπονιούνται οφείλεται σε άλλη διαταραχή.

Παρ´ όλα αυτά, επειδή «αυτή η άλλη διαταραχή» είναι τις περισσότερες φορές σοβαρή και εγκυμονεί κίνδυνο θανάτου, τόσο οι ιατροί όσο και οι ασθενείς αντιμετωπίζουν φοβικά την επείγουσα κεφαλαλγία. Αλλά σπάνια η κεφαλαλγία είναι επείγουσα. Απλώς, τις περισσότερες φορές ασθενείς με χρόνιες κεφαλαλγίες, τις οποίες δεν αντιμετωπίζουν με τη σωστή ιατρική παρακολούθηση, απευθύνονται στα ΤΕΠ για την επίλυση του οξέος προβλήματος, αδιαφορώντας για τη μονιμότερη και σωστότερη διαχείρισή τους.

Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη χώρα μας, αλλά παγκοσμίως. Άλλες πάλι φορές, πολλοί ασθενείς με χρόνιες κεφαλαλγίες αντιμετωπίζουν ελλιπώς το πρόβλημά τους. Πηγαίνουν στον ιατρό αλλά δεν ακολουθούν τις οδηγίες του. Είτε δεν παίρνουν καθόλου τα φάρμακά τους είτε τα παίρνουν για λίγο χρονικό διάστημα, σε μικρότερη ή αυξομειούμενη δόση, ανακλυκλώνοντας το πρόβλημά τους. Σε ένα μικρό, βέβαια, ποσοστό, η πρωτοπαθής κεφαλαλγία είναι ανθεκτική και, παρά την τήρηση όλων των ιατρικών οδηγιών, ταλαιπωρεί σοβαρά τον ασθενή και τον αναγκάζει να αναζητά επειγόντως ιατρική βοήθεια στα ΤΕΠ.  Άλλωστε είναι τόσο συχνές οι πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες στο γενικό πληθυσμό και συχνά τόσο τυραννικές που σε πρόσφατες μετρήσεις κατατάσσονται όλες οι κεφαλαλγίες μαζί σαν έβδομη αιτία «χαμένης ζωής λόγω αναπηρίας», αμέσως μετά το άγχος και την κατάθλιψη. Αποτελεί, επομένως, η κεφαλαλγία πολύ σημαντικό θέμα δημόσιας υγείας, το οποίο υποεκτιμάται συστηματικά τόσο από τον ιατρικό όσο και από τον πολιτικό κόσμο.

Η ημικρανία, ειδικά στη χρόνια μορφή της, που έχει συχνότητα 2% περίπου στο γενικό πληθυσμό, είναι μια ιδιαίτερα επίπονη διαταραχή που εξαθλιώνει τη ζωή των ασθενών.

Άλλες χρόνιες κεφαλαλγίες είναι η κεφαλαλγία τύπου τάσεως (ΚΤΤ) και η αθροιστική κεφαλαλγία (ΑΚ). Η ΚΤΤ, παρότι είναι πολύ συχνή στον γενικό πληθυσμό, σπάνια παίρνει τη μορφή της χρόνιας (δηλαδή σχεδόν καθημερινής) κεφαλαλγίας από μόνη της, αλλά σε συνδυασμό με την ημικρανία. Υπάρχουν, ωστόσο, πολλές περιπτώσεις χρόνιας ΚΤΤ, οι οποίες, αν δεν συνδυάζονται με ημικρανία, συνυπάρχουν με χρόνιες διαταραχές άγχους και κατάθλιψης.

Οι συναισθηματικές διαταραχές δεν προκαλούν de novo  κεφαλαλγίες, αλλά σε ασθενείς που έχουν επίσης μια πρωτοπαθή κεφαλαλγία την επιδεινώνουν σαν ροοστάτης. Ένα συχνό και εξαιρετικά δυσθεράπευτο πρόβλημα στις χρόνιες κεφαλαλγίες είναι η κατάχρηση αναλγητικών φαρμάκων που επιδεινώνουν τις κεφαλαλγίες δραματικά. Η ΑΚ, παρότι σπάνια έχει τη μορφή της χρόνιας κεφαλαλγίας, είναι ωστόσο η δραματικότερη μορφή χρόνιας κεφαλαλγίας, που συχνά οδηγεί τους ασθενείς σε πρόωρη συνταξιοδότηση, εξαιτίας της πλήρους εργασιακής ανικανότητας που προκαλεί.

Η αντιμετώπιση της χρόνιας κεφαλαλγίας απαιτεί πολυπαραγοντική αντιμετώπιση σε ειδικά ιατρεία κεφαλαλγίας. Τέτοια υπάρχουν, δυστυχώς, λίγα στη χώρα μας. Αλλά είναι μέσα στις άμεσες προτεραιότητες της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας, καταρχάς η καταγραφή των υπαρχόντων και κατά δεύτερον η θεσμοθέτηση κανόνων και αξιολόγησής τους, στα πρώτυπα που έχει ορίσει η Ευρωπαϊκή Συνομοσδονία Κεφαλαλγίας.

Υπάρχουν ειδικές φαρμακευτικές θεραπείες για τις πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες που έχουν αποδείξει υπεροχή έντοντι εικονικού φαρμάκου σε τυχαιοποημένες μελέτες, τόσο για τη συμπωματική όσο και για την προφυλακτική θεραπεία των κεφαλαλγιών. Πρόσφατες έρευνες αναδεικνύουν, ωστόσο, νέες θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα και νευροδιεγέρτες, που φαίνεται πως είναι ασφαλέστερες θεραπείες των ήδη υπαρχόντων.  Αναπτύσσεται επομένως ένας νέος κλάδος στον χώρο της νευρολογίας του κεφαλικού πόνου, σε εντελώς διαφορετικό χώρο, με σχεδόν «διαστημικές τεχνολογίες».

Αλλά η θεραπεία των κεφαλαλγιών δεν περιορίζεται μόνο στη χρήση φαρμάκων και συσκευών νευροδιέγερσης, που ήδη διατίθενται και στην ελληνική αγορά. Απαιτείται πολλές φορές ψυχοθεραπεία, τεχνικές βιοανάδρασης, φυσιοθεραπεία, κοινωνική υποστήριξη, γι’ αυτό και τα ειδικά ιατρεία κεφαλαλγίας πρέπει να έχουν αντίστοιχη στελέχωση για την ολιστική αντιμετώπιση της χρόνιας κεφαλαλγίας.

Δήμος – Δημήτριος Δ. Μητσικώστας, Νευρολόγος