Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τον ίδιο βαθμό ευαισθησίας στον ήλιο. Τα παιδιά (λόγω λεπτών οστών του κρανίου), οι ηλικιωμένοι, οι άνθρωποι κάθε ηλικίας με ανοιχτό χρώμα δέρματος, άτομα που λαμβάνουν χρονίως ορισμένου τύπου φάρμακα, όπως αντιχολινεργικά, αντιισταμινικά, β-αναστολείς κ.ά., όσοι αθλούνται και οι πάσχοντες από ορισμένα ιατρικά νοσήματα (π.χ. καρδιακή ανεπάρκεια, διαβήτη) είναι πιο ευάλωτοι στις ακτίνες του ηλίου, εξηγεί η κ. Γαρυφαλιά Καλατζοπούλου, Παθολόγος, Υπεύθυνη Τμήματος Check Up του Metropolitan General.
Ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του θερμοκρασία (36,8+/-0,4 βαθμούς Κελσίου). Το φυσιολογικό άτομο έχει μηχανισμούς ομοιόστασης ώστε να εξισορροπεί τις διαταραχές θερμοκρασίας, με βασικότερους την εφίδρωση, την περιφερική αγγειοδιαστολή και το μηχανισμό της δίψας. Όταν για κάποιο λόγο οι μηχανισμοί αυτοί αρθούν, ή δεν επαρκούν, τότε προκύπτει η ηλίαση (υπερθερμία), δηλαδή η παθολογική κατάσταση που εμφανίζεται ύστερα από μεγάλης διάρκειας έκθεση στον ήλιο. Οφείλεται στην ευαισθησία του εγκεφάλου στη θερμότητα και προκαλείται από τον ερεθισμό των μηνίγγων.
Συμπτώματα
Η ηλίαση μπορεί να είναι ελαφριά, μεσαία ή βαριά.
Στην ελαφριά ηλίαση εμφανίζονται:
- Κόπωση και ατονία.
- Ζάλη.
- Έντονη εφίδρωση.
- Ερυθρότητα δέρματος.
- Εμβοές ώτων.
Στη μεσαίας βαρύτητας ηλίαση (θερμοπληξία) τα συνήθη συμπτώματα είναι:
- Έντονη κεφαλαλγία.
- Ίλιγγος.
- Ναυτία.
- Έμετος.
- Μειωμένη εφίδρωση.
- Ταχυπαλμία και ταχύπνοια.
- Πυρετός με ρίγος έως και 39°C.
- Τάση λιποθυμίας.
- Κράμπες.
- Φουσκάλες στο δέρμα-εγκαύματα.
Στη βαριά ηλίαση εμφανίζονται:
- Ωχρότητα.
- Διανοητική σύγχυση.
- Παραλήρημα.
- Απώλεια συνείδησης.
- Σπασμοί.
- Παραισθήσεις.
- Πυρετός έως και 41°C.
- Ακούσια ούρηση και αφόδευση.
- Εγκεφαλικές βλάβες.
Πρόληψη
Η καλύτερη τακτική ενάντια στην ηλίαση είναι η αποφυγή της. Τα προληπτικά μέτρα που θα πρέπει να τηρούνται από όλους, και ιδιαίτερα από τις ευπαθείς ομάδες, είναι τα εξής:
- Αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο τις ώρες που οι ακτίνες του είναι κάθετες, δηλαδή από τις 11.00 έως και τις 16.00.
- Χρήση αντιηλιακής κρέμας (με συχνή ανανέωσή της).
- Κάλυψη σώματος με δροσερά και ανοικτού χρώματος ρούχα και καπέλο.
- Ενυδάτωση του οργανισμού με δροσερό νερό και χυμούς.
- Μπάνιο στη θάλασσα ή συχνά ντους.
- Αποφυγή βαριών γευμάτων.
- Αποφυγή αλκοόλ.
Αντιμετώπιση και Πρώτες Βοήθειες
Σε περίπτωση σοβαρής ηλίασης, όπως π.χ. όταν το άτομο δεν έχει τις αισθήσεις του ή όταν παρατηρηθεί διανοητική σύγχυση, τότε πρέπει αμέσως να ζητηθεί ιατρική βοήθεια και ο πάσχων να μεταφερθεί σε νοσηλευτικό ίδρυμα (νοσοκομείο, κέντρο υγείας), ώστε να χορηγηθούν ενδοφλεβίως οροί για ενυδάτωση και να αντιμετωπιστούν πιθανά εγκαύματα με ειδικά επιθέματα-κρέμες.
Στις ηπιότερες μορφές ηλίασης, τα βήματα που ακολουθούνται είναι τα παρακάτω:
- Μεταφέρουμε το άτομο σε σκιερό μέρος.
- Χαλαρώνουμε τη ζώνη και απομακρύνουμε όλα τα περιττά ενδύματα (π.χ. παντελόνια, κάλτσες-υποδήματα).
- Βάζουμε το άτομο να κάνει ένα δροσερό μπάνιο, ή αν αυτό δεν είναι δυνατό, τοποθετούμε κρύες κομπρέσες π.χ. βρεγμένα πανιά ή βαμβακερά ρούχα στον αυχένα, τον κορμό, τα χέρια και τα πόδια, έτσι ώστε να ρίξουμε τη θερμοκρασία του σώματος άμεσα.
- Ξαπλώνουμε το άτομο και τοποθετούμε τα πόδια του λίγο ψηλότερα από το υπόλοιπο σώμα του.
- Εφόσον δεν υπάρχουν ναυτία και έμετοι και το επίπεδο επικοινωνίας είναι καλό, χορηγούμε κρύα, ισοτονικά ροφήματα χωρίς ζάχαρη ή διαλύουμε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα κιλό νερό και δίνουμε να πίνει αργά (γιατί λόγω του ιδρώτα φεύγει το αλάτι από το σώμα).
- Χορηγούμε αντιπυρετικό και παυσίπονο.
- Το άτομο χρειάζεται ξεκούραση ώστε να επανέλθει.
- Εάν τα συμπτώματα επιμένουν, απευθυνόμαστε σε γιατρό.
Συμπερασματικά, θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι ο ήλιος είναι πηγή ζωής και καλό είναι να τον έχουμε πάντα φίλο μας, προλαμβάνοντας τις ανεπιθύμητες επιδράσεις του. Η ενημέρωση και η πρόληψη μπορούν να μας γλιτώσουν από σοβαρές βλάβες και να μας επιτρέψουν να χαρούμε ξέγνοιαστα τις στιγμές χαλάρωσης που όλοι δικαιούμαστε.
Επιμέλεια Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας
