Η σύνδεση της βαρηκοΐας με την άνοια. Τι πρέπει να γνωρίζετε

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ (ΤΑΣΟΣ) ΚΙΚΕΡΑΚΗΣ, Επιστημονικός Σύμβουλος,
Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής Earton Services,
Απόφοιτος Ιατρικής Σχολής – Πανεπιστήμιο Κρήτης
www.eartonservices.com

Ως βαρηκοΐα ορίζουμε την απώλεια ικανότητας ενός ατόμου να ακούει ήχους φυσιολογικά και αποτελεί ένα πολύ κοινό πρόβλημα, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να την χαρακτηρίζει ως το πιο συχνό νευρολογικό νόσημα, επηρεάζοντας πάνω από 450 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Οι περισσότεροι αντιλαμβανόμαστε την βαρηκοΐα ως μια πάθηση που δυσκολεύει την παρακολούθηση και συμμετοχή σε συζητήσεις ή την απόλαυση της μουσικής. Ωστόσο, σύγχρονες μελέτες δείχνουν ξεκάθαρα πως η βαρηκοΐα μπορεί να έχει πολύ βαθύτερη επίδραση στον εγκέφαλο από ότι νομίζαμε, ιδιαίτερα σε σχέση με την άνοια.

Η άνοια είναι ένας γενικός όρος για την εξασθένηση των γνωστικών ικανοτήτων που παρεμβαίνουν στην καθημερινή ζωή, με την νόσο Αλτσχάιμερ να είναι η πιο συχνή μορφή της. Από την άλλη, η βαρηκοΐα μπορεί να κυμαίνεται από ήπια δυσκολία στην ακρόαση κάποιων ήχων έως και την πλήρη κώφωση.

Η σύγχρονη επιστημονική έρευνα διαπιστώνει μια σημαντική σύνδεση μεταξύ της βαρηκοΐας και του αυξημένου κινδύνου άνοιας. Άτομα ακόμα και με ήπια βαρηκοΐα έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια σε σύγκριση με εκείνα με κανονική ακοή. Ο κίνδυνος φυσικά αυξάνεται με τη σοβαρότητα της απώλειας ακοής φτάνοντας στα άτομα με σοβαρού βαθμού βαρηκοΐα να είναι πέντε φορές πιο πιθανό να αναπτύξουν άνοια.

Κατανοώντας πως η βαρηκοΐα επηρεάζει τον εγκέφαλο
Η σημασία της ακοής για τον εγκέφαλο είναι τεράστια και εμφανής από τα πρώτα χρόνια της ζωής. Η κατανόηση προφορικού λόγου, η επεξεργασία ηχητικών ερεθισμάτων και η ανάπτυξη της μνήμης και κοινωνικών δεξιοτήτων είναι μερικοί από τους ρόλους της ακοής που οδηγούν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου στις νεαρές ηλικίες και φυσικά συνεχίζουν να είναι σημαντικοί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Η βαρηκοΐα επηρεάζει τον εγκέφαλο με διάφορους τρόπους. Καταρχάς, επειδή ο εγκέφαλος λαμβάνει λιγότερη ηχητική πληροφορία, πρέπει να δουλέψει σκληρότερα για να επεξεργαστεί τους ήχους που λαμβάνει, αφαιρώντας «εγκεφαλικούς πόρους» που διαφορετικά θα χρησιμοποιούνταν για άλλες γνωστικές λειτουργίες, όπως η μνήμη και η σκέψη. Ουσιαστικά, αν ο εγκέφαλός σας εργάζεται υπερωρίες για να κατανοήσει την ομιλία, έχει λιγότερη ενέργεια να αφιερώσει σε άλλες διεργασίες.
Η βαρηκοΐα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με βαρηκοΐα παρουσιάζουν ταχύτερο ρυθμό εγκεφαλικής ατροφίας, επιταχύνοντας την εξέλιξη της άνοιας. Όπως ένας μυς που δεν χρησιμοποιείται αρχίζει να ατροφεί, η εγκεφαλική ατροφία συμβαίνει επειδή ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου αρχίζουν να λειτουργούν λιγότερο λόγω της μειωμένης ακουστικής πληροφορίας που λαμβάνουν, οδηγώντας σε εξασθένιση των νευρώνων και των συνδέσεων που διαφορετικά θα παρέμεναν ενεργές με τη συνεχή ακουστική διέγερση.

Πως προστατεύω τον εγκέφαλό μου;
Αν και η σύνδεση της βαρηκοΐας με άνοια είναι ανησυχητική, η έρευνα μας δείχνει πως η σύνδεση αυτή υπάρχει μόνο στην περίπτωση που η βαρηκοΐα δεν αντιμετωπίζεται. Όταν χρησιμοποιούμε ακουστική ενίσχυση (συνήθως ακουστικά βαρηκοΐας ή κοχλιακά εμφυτεύματα) επαναφέρουμε την πλήρη ηχητική πληροφορία, συνεπώς όλες οι περιοχές που υποερεθίζονταν και ατροφούσαν αρχίζουν να λειτουργούν ξανά φυσιολογικά, αναστρέφοντας την ατροφία. Επιπλέον, με την ακουστική αποκατάσταση μειώνουμε τον αυξημένο εγκεφαλικό φόρτο που προαναφέραμε. Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό και το όφελος όσον αφορά στις κοινωνικές μας επαφές, αφού η αλληλεπίδραση με άλλους κρατά τον εγκέφαλό μας ενεργό και δραστήριο.
Κατανοώντας τη σύνδεση μεταξύ βαρηκοΐας και άνοιας μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα πως προκύπτει η ανάγκη να βλέπουμε πλέον την αντιμετώπιση της βαρηκοΐας όχι μόνο ως ζήτημα ποιότητας ζωής, αλλά και ως κρίσιμο ζήτημα προληπτικής ιατρικής της υγείας του εγκεφάλου.