Χρήστος Χαραλαμπόπουλος Ειδικός Παθολόγος
www.charalampopouloschristos.com
Εισαγωγικά: Είναι ενδεικτικό για την ολοένα και μεγαλύτερη αναγνώριση του ρόλου της στην ανθρώπινη υγεία ότι το 1975 δημοσιεύθηκαν σε ιατρικά περιοδικά μόλις 100 άρθρα που περιείχαν τον όρο Βιταμίνη D, ενώ μέχρι το 2007 ο αριθμός αυτών είχε αυξηθεί σε περίπου πάνω από 1400 ανά έτος. H βιταμίνη D ανήκει στις λιποδιαλυτές βιταμίνες όπως επίσης οι A, E και K.
Σύνθεση – πρόσληψη: Η κυρία σύνθεση της γίνεται φωτοχημικά στο δέρμα με έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Κατόπιν απορροφάται από τον οργανισμό, αποθηκεύεται και ενεργοποιείται. Ως λιποδιαλυτή μπορεί να προσληφθεί σε μικρό ποσοστό και διατροφικά από λιπαρά ψάρια όπως σολομός, σαρδέλες και λιγότερο από αυγά συκώτι κρέας και λοιπά. Ως μέγιστο επιτρεπόμενο όριο πρόσληψης ενδεικτικά αναφέρονται οι 4000 μονάδες (ή 100μg) πάνω από το οποίο μπορεί να προκληθεί υπερασβεστιαιμία.
Μέτρηση – επίπεδα: Η μέτρηση πρέπει να γίνεται στην 25(OH)D3 που θεωρείται και η «αποθήκη» του οργανισμού. Σοβαρή ανεπάρκεια θεωρείται όταν έχουμε κάτω από 10 ng/ ml . Τιμές άνω των 30 ng/ ml δηλώνουν επάρκεια. Προσοχή σε υπερβιταμίνωση ενδεικτικά σε τιμές άνω των 100ng/ml. Προτεινόμενα ιδανικά επίπεδα 30 έως (40 ή 50) ng/ml.
Υψηλού κινδύνου για έλλειψη είναι γενικά όλοι οι άνθρωποι που δεν εκτίθενται στο ηλιακό φως καθώς και παχύσαρκοι ή υποσιτισμένοι, ηλικιωμένοι και κατάκοιτοι ασθενείς.
Επιπλέον σχετικές εξετάσεις – ιατρικό ιστορικό: Έλεγχος ασβεστίου, αλβουμίνης, νεφρικής λειτουργίας και παραθορμόνης, καθότι η τελική ενεργοποίηση της βιταμίνης γίνεται στο νεφρό και τα επίπεδα ασβεστίου στον ορό εξαρτώνται και από άλλους παράγοντες όπως η ορμόνη παραθορμόνη και άλλα συστηματικά νοσήματα.
Ιδιότητες: Έχει κομβικό ρόλο στη διαχείριση του Ασβεστίου εν γένει και την ενίσχυση του σκελετού με ασβέστιο. Σε έλλειψή της προκαλείται ραχίτιδα δηλαδή μαλάκυνση (αποσκλήρυνση – απομετάλλωση) των οστών και της σπονδυλικής στήλης.
Η ίδια η βιταμίνη είναι όμοια με τα στεροειδή αναβολικά (Συγκεκριμένα η τελική ενεργός μορφή της), και έχει και ενδοκρινική δράση στον ανθρώπινο οργανισμό, με υποδοχείς σε διάφορους ιστούς του ανθρώπινου σώματος.
Έχει λοιπόν μικτό χαρακτήρα βιταμίνης και ορμόνης γι’ αυτό και σε έλλειψη της εκδηλώνονται συμπτώματα κόπωσης και μυϊκής αδυναμίας.
Γιατί στην Ηλιόλουστη Ελλάδα έχουμε έλλειψη D? Ο τρόπος ζωής στον αστικό ιστό (υψηλά κτίρια – σκίαση, περιορισμένη εργασία και μετακίνηση στην ύπαιθρο ιδίως σε περιόδους χαμηλής ηλιοφάνειας, όπως το χειμώνα – μακριά ρούχα – δερμοκάλυψη, εργασία σε κλειστούς χώρους – «σπίτι -γραφείο»)ευνοεί συνθήκες έλλειψης της βιταμίνης D. Π.χ. Οι χειμερινοί κολυμβητές σπανίως έχουν έλλειψη.
Βιταμίνη D και Βιταμίνη Κ: Η βιταμίνη Κ που είναι επίσης λιποδιαλυτή συνεργάζεται με τη βιταμίνη D στη ρύθμιση του ασβεστίου στο σώμα. Κυρίως βοηθάει στην ασβεστοποίηση των οστών ενεργοποιώντας μία πρωτεΐνη που προάγει τη συγκέντρωση του ασβεστίου στα οστά και στα δόντια. Επιπλέον υπάρχουν μελέτες με ενδείξεις ότι η βιταμίνη Κ αποτρέπει τη συγκέντρωση του ασβεστίου στους μαλακούς ιστούς όπως είναι οι νεφροί και τα αιμοφόρα αγγεία. Σε πιθανή χορήγηση της πρέπει να συνεκτιμάται ότι μειώνει τη δράση συγκεκριμένων αντιπηκτικών.
Προσοχή στη χορήγηση βιταμίνης D: Σε καταστάσεις που προκαλούν υπερασβεστιαιμία όπως είναι ειδικές λοιμώξεις (ιστοπλάσμωση, φυματίωση), λέμφωμα και άλλες κακοήθειες, αυτοάνοσα νοσήματα (σαρκοείδωση), υπερλειτουργία παραθυρεοειδών, αθηρωμάτωση αγγείων και νεφρολιθίαση.