Η Ελλάδα απεμπολεί το μοναδικό παγκόσμιο συγκριτικό της πλεονέκτημα

ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΑΠΛΑΝΙΔΗΣ
Οικονομολόγος

Έχουν περάσει 3 μήνες από το προηγούμενο άρθρο μας, στο έγκριτο περιοδικό ΔΥΟ, που συμπληρώνει εφέτος 10 χρόνια έκδοσης, και πραγματικά αυτό το τρίμηνο, η παγκόσμια κοινότητα «τα είδε όλα». Θα λέγαμε η χαρά του πολιτικού αναλυτή. Σίγουρα η πιο μεστή σε εξελίξεις περίοδος των τελευταίων δεκαετιών. Η ανθρωπότητα βίωσε συνθήκες κατάλυσης ανθρώπινων δικαιωμάτων, οικονομικού και εμπορικού πολέμου, ανατροπής κάθε ηθικής αξίας και αίσθησης περί δικαίου, και συνειδητοποίησε με τον πιο αδίστακτο και ωμό τρόπο, ότι δίκαιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά το συμφέρον και οι απαιτήσεις του ισχυρού. Όσο παράλογες και να είναι αυτές.

Για όλα αυτά έχουν γραφτεί και θα συνεχίσουν να γράφονται χιλιάδες άρθρα και εκατοντάδες παρουσιάσεις στα τηλεοπτικά δίκτυα στην Ελλάδα και διεθνώς.
Το ενδιαφέρον είναι οι διαφορετικές τοποθετήσεις όλων αυτών, επαϊόντων και μη, και είναι σχετικά εύκολο να διακρίνει κανείς μέσα από τις τοποθετήσεις τους, τις πολιτικές τους επιλογές, τα μεγάλα ή μικρά οικονομικά τους συμφέροντα, ακόμα και την έμφυτη ανασφάλεια τους. Υπάρχουν βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι, και κάποιες ρεαλιστικές φωνές που μοιάζουν όμως με «φωνή βοόντως εν τη ερήμω».

Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε, χωρίς πολλά λόγια, να αναλύσουμε με ρεαλισμό και αντικειμενικότητα, όπως άλλωστε συνηθίζουμε, τα νέα δεδομένα που φέρνουν οι τελευταίες διεθνείς εξελίξεις, τόσο για το παγκόσμιο γίγνεσθαι όσο και για την Ελλάδα.

Και ας ξεκινήσουμε από την αρχή, αλλά και την αφορμή των γεγονότων, που είναι αναμφισβήτητα το Παλαιστινιακό και η στάση του Ισραήλ.
Σίγουρα, κανείς δεν αμφισβητεί το δικαίωμα του Ισραήλ στο να προστατεύσει την ασφάλεια και την ευημερία του λαού του. Ωστόσο είναι ξεκάθαρο, σήμερα, ότι έχει ξεπεράσει κάθε κόκκινη γραμμή και έχει διαπράξει σοβαρότατα εγκλήματα, σκοτώνοντας αδιακρίτως δεκάδες χιλιάδες γυναικόπαιδα και οδηγώντας έναν ιστορικό λαό, από τον οποίο αφαιρέθηκαν εδάφη, το 1948, για να ιδρυθεί το κράτος του Ισραήλ, στα όρια της ανθρώπινης καταστροφής.

Ένας λαός που πραγματικά υπέστη τα πάνδεινα για χιλιετίες με αποκορύφωμα το ολοκαύτωμα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κερδίζοντας την παγκόσμια συμπάθεια και υποστήριξη, μετατρέπεται τώρα από θύμα του 20ου αιώνα σε θύτη του 21ου.

Μεγάλο λάθος για το Ισραήλ. Χάνει το μέχρι σήμερα ηθικό πλεονέκτημα και δείχνει διεθνώς ένα άλλο πρόσωπο, αυτό του δυνάστη, του κατακτητή και με τις πλάτες της Αμερικής, του χωροφύλακα όλης σχεδόν της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής.

Επιβεβαίωσε αυτό που ξέραμε όλοι, την μεγάλη στρατιωτική του ισχύ, τις απεριόριστες δυνατότητες των μυστικών υπηρεσιών και την διαχρονική και άνευ όρων υποστήριξη της Αμερικής. Ωστόσο, ένα είναι βέβαιο, πυροδοτεί παράλληλα τα αντανακλαστικά της διεθνούς κοινότητας, τόσο σε επίπεδο κοινής γνώμης όσο και σε επίπεδο γεωπολιτικών συσχετισμών. Ήδη, κάποια Ευρωπαϊκά κράτη, προχώρησαν στην αναγνώριση ενός ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους και το διεθνές δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης του Νετανιάχου για εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας.

Αυτά όμως, κατά την γνώμη μου, είναι ήσσονος σημασίας μπροστά στις μεσομακροπρόθεσμες συνέπειες που θα αντιμετωπίσει το Ισραήλ με τους πρόσφατους χειρισμούς του στην Μέση Ανατολή. Έχασε για πάντα και το ηθικό αλλά και το στρατιωτικό του πλεονέκτημα. Κρίμα, αλλά δική του η επιλογή. Και πάμε για λίγο να αναλύσουμε τις εξελίξεις στην Αμερική.
Εδώ σχεδόν όλοι οι αναλυτές συγκλίνουν στο θέατρο του παραλόγου. Δεν θα ασχοληθούμε λοιπόν με τις τακτικές, τις επιλογές και τα προσωπικά χαρακτηριστικά του Προέδρου Τράμπ. Θα τολμήσουμε προβλέψεις για τις μεσομακροπρόθεσμες συνέπειες για την Αμερική, κυρίως λόγω του φαινομένου Τράμπ. Η Αμερική λοιπόν, κατά την προσωπική μας άποψη, βυθίζεται σταθερά και ίσως όχι και τόσο αργά, σε μια εσωστρέφεια φέρνοντας ακόμα και παραδοσιακούς συμμάχους και εμπορικούς εταίρους της, όπως ο Καναδάς, σε πλήρη διάσπαση δεσμών. Την ίδια στιγμή, ενδυναμώνει παραδοσιακές φυγόκεντρες δυνάμεις που συσπειρώνονται κυρίως στο λεγόμενο Ανατολικό Μπλοκ. Η αδιαμφισβήτητη μέχρι σήμερα οικονομική ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών, τίθεται σε αμφιβολία και το δολάριο επίσης, το ισχυρό της χαρτί, χάνει σταδιακά αλλά σταθερά το ρόλο του σαν συναλλακτικό και αποθεματικό διεθνές νόμισμα. Αυτές οι εξελίξεις είναι δρομολογημένες και χωρίς γυρισμό υπό συνθήκες τουλάχιστον μη τρίτου Παγκόσμιου Πολέμου.

Για τρία ακόμα χρόνια η διοίκηση Τράμπ, που δεν νομίζω ότι υπάρχουν σοβαροί αναλυτές που πιστεύουν ότι αυτή θα αλλάξει άρδην, θα βομβαρδίζει ανηλεώς όλα τα ηθικά, πολιτικά, και οικονομικά πλεονεκτήματα που έκτισαν μερικοί σπουδαίοι πρόεδροι της Αμερικής.

Έξυπνα και με υπομονή, όπως απέδειξε στην πρόσφατη κρίση της Μέσης Ανατολής και του Ιράν, το αντίπαλο Μπλοκ, σχεδιάζει το «αύριο» των οικονομικών και στρατιωτικών συσχετισμών.
Ειδική περίπτωση σε αυτές τις εξελίξεις παίζει και θα παίζει η γείτονα Τουρκία. Να υπενθυμίσουμε ότι είναι μια χώρα 100 περίπου εκατομμυρίων κατοίκων και συνεχώς αυξανόμενη και 17η παγκοσμίως οικονομική δύναμη. Αξιοποιώντας αυτά τα στοιχεία αλλά και την στρατηγική γεωπολιτική της θέση, διεκδικεί με αξιώσεις το ρόλο της μεγάλης περιφερειακής δύναμης στην Ασία, την Μέση Ανατολή αλλά και στην Αφρική. Επιλέγει, έξυπνα προς το παρόν, να κάθεται στην μέση της διεθνούς τραμπάλας, παρακολουθώντας προσεκτικά τα εκατέρωθεν σκαμπανεβάσματα. Έτσι κερδίζει χρόνο, δυναμώνει οικονομικά και στρατιωτικά και έχει και τα δύο μπλοκ να την «χαϊδεύουνε».Το μοναδικό της πρόβλημα είναι το προσδόκιμο της ηλικίας του σημερινού προέδρου και ποια θα είναι, αναπόφευκτα, σε λίγα χρόνια, η διάδοχος κατάσταση. Διαφορετικά είναι βέβαιο ότι ο ρόλος της είναι και θα είναι καθοριστικός στο παγκόσμιο γίγνεσθαι για τις επόμενες δεκαετίες.
Το μεγάλο ερώτημα είναι ποιος θα είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης σε αυτές τις δεκαετίες. Παραδοσιακά υποτελής σύμμαχος και εταίρος της Αμερικής, δέχεται αδιαμαρτύρητα τις προσβολές του Αμερικανού προέδρου σε προσωπικό και θεσμικό επίπεδο. Με παντελή έλλειψη αξιοπρέπειας, εκλιπαρεί τον Τράμπ για δασμούς και άλλα, και παραβλέπει ότι είναι μια Ένωση 500 σχεδόν εκατομμυρίων πολιτών και στο σύνολο, η δεύτερη οικονομική δύναμη στον κόσμο. Δέχεται, πρόσφατα την απαίτηση της Αμερικής για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, των κρατών μελών της, με ότι αυτό συνεπάγεται για την ευημερία των λαών της Ένωσης και στρέφει όλα τα όπλα της κατά της Ρωσίας λες και κινδυνεύει η Γαλλία, η Ολλανδία ακόμα και η Γερμανία από την επεκτατική πολιτική της Ρωσίας. Όλοι οι σοβαροί και αντικειμενικοί άνθρωποι γνωρίζουν πολύ καλά γιατί η Ρωσία αποφάσισε να εισβάλει στην Ουκρανία και τι ήταν «το λεμόνι στα μάτια της».

Η Ουκρανία προκάλεσε και συνεχίζει, με την εμμονή της στο ΝΑΤΟ, και το μπούλινγκ στους Ρωσόφωνους πολίτες της Ανατολικής Ουκρανίας, παραβιάζοντας μάλιστα διεθνείς συνθήκες όπως για παράδειγμα του Ελσίνκι. Κατά συνέπεια, η αποδοχή της αύξησης στο 5% των αμυντικών δαπανών, δεν αποβλέπει στην ασφάλεια της Ευρώπης από την Ρωσία, αλλά στα συμφέροντα της αμυντικής βιομηχανίας των ΗΠΑ. Γιατί κυρίως από εκεί θα αγοραστούν τα όπλα. Άλλο ένα δώρο του Τράμπ, στους υποστηρικτές του βιομήχανους του πολέμου. Αυτό το 5% όμως είναι πολύ βαρύ για τις οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μάλιστα σε μακρά περίοδο αναιμικής ανάπτυξης ή ακόμα και ύφεσης. Με ολοφάνερη έλλειψη ηγεσίας, σε όλα τα θεσμικά επίπεδα, κοινής στρατηγικής, που είναι βέβαια απόρροια του πρώτου, ακόμα και προβλημάτων διαφάνειας και διαφθοράς στα κράτη μέλη της, η Ευρωπαϊκή Ένωση τρέχει πίσω από όλα τα διεθνή γεγονότα αδυνατώντας να παράξει διεθνή οικονομική και πολιτική οντότητα και φωνή. Την ίδια στιγμή, κάνει εμάς τα 500 εκατομμύρια της «Γηραιάς Ηπείρου», να αισθανόμαστε ανασφάλεια και ντροπή από τις απειλές και τις προσβολές που δεχόμαστε από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Δεν αξίζει μια τέτοια συμπεριφορά στου πολίτες μιας Ηπείρου που έδωσε πρώτη τα φώτα των ανθρώπινων αξιών και του πολιτισμού. Και μια και μιλάμε για πανανθρώπινες αξίες και πολιτισμό, ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για εμάς.

Θα ξεκινήσω με την επίσημη στάση μας στο Παλαιστινιακό, όπου η κυβέρνηση και άλλοι παρατρεχάμενοι στάθηκαν στο πλευρό του Ισραήλ ακόμα και όταν αυτό ξεπερνούσε όλες τις κόκκινες γραμμές του δικαιώματος αυτοάμυνας. Διάβασα αρκετά άρθρα, ακόμα και σε έγκριτο τύπο, όπου σχολιαστές επιχειρηματολογούσαν ότι εμείς πρέπει να εγκρίνουμε κάθε ενέργεια του Ισραήλ γιατί κινδυνεύουμε από την Τουρκία και εάν συμβεί κάτι θα έρθουν οι Ισραηλινοί να μας σώσουν!!!. Ίδια ουσιαστικά είναι και η θέση της κυβέρνησης: «το Ισραήλ είναι στρατηγικός εταίρος και εμείς αποδεχόμαστε σιωπηλά ή φανερά κάθε του ενέργεια». Μπορεί να δικαιολογήσω τους μεμονωμένους αρθρογράφους σαν αφελείς και ανιστόρητους, αλλά δεν μπορώ να δικαιολογήσω την κυβέρνηση σε μια τέτοια επιχειρηματολογία. Στα αλήθεια η κυβέρνηση πιστεύει ότι αν εμπλακεί η χώρα σε θερμό επεισόδιο με την Τουρκία, το Ισραήλ θα σηκώσει τα βομβαρδιστικά της να κτυπήσει την Τουρκία; Μιλήσαμε παραπάνω για την δύναμη της Τουρκίας και το έξυπνο ρόλο της στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Παράλληλα, και ιστορικά να το δείτε, πότε οι «σύμμαχοι μας» έβαλαν πλάτη στις διακρατικές μας διενέξεις; Να θυμίσω την επίλυση του Κυπριακού, την παρέμβαση τους και την συμβολή τους στην Μικρασιατική καταστροφή, που δεν μπήκαν καν στο κόπο να σώσουν τους Έλληνες που πνιγόντουσαν λίγα μέτρα μακριά από τα καράβια τους στην Σμύρνη; Το ότι ετοιμάζονται να αγοράσουν όπλα από το οπλοστάσιο της Τουρκίας παρά τις αντιρρήσεις της Ελλάδας ξεπερνώντας ακόμα και το δικαίωμα του VETO της χώρας μας;

Ας δούμε επιτέλους τα πράγματα ρεαλιστικά και χωρίς εθνικιστικές κορώνες και ανώφελους υστερισμούς.

Η Ελλάδα αποτελεί το 0,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ (100 τρισεκατομμύρια δολάρια έναντι 236 δισεκατομμυρίων) την ίδια στιγμή ο πληθυσμός φτάνει μόλις το 0,12 του παγκόσμιου πληθυσμού (8 δισεκατομμύρια έναντι 10 εκατομμυρίων) και το χειρότερο βαίνει συνεχώς μειούμενος. Δύο βασικά στοιχεία που καθιστούν την χώρα μας ιδιαίτερα αδύναμη στο να ασκήσει καθοριστική διεθνή πολιτική και να επιβάλει ακόμα και τα δίκαια συμφέροντα της.

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να χτίζει συμμαχίες ή να συμμετέχει σε ενώσεις όπως το ΝΑΤΟ ή η Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν υποστηρίζω αυτό. Λέω ναι στο ΝΑΤΟ, αν και είμαι η γενιά του όχι, λέω ναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση αν και είμαι απογοητευμένος. Εκείνο που υπογραμμίζω είναι, ότι σαν χώρα, πρέπει να κρατάμε και μικρό καλάθι απ΄όλες αυτές τις συμμαχίες. ‘Έχουμε άπειρα ιστορικά και πρόσφατα παραδείγματα. Πόσο αφελείς πρέπει ακόμα να είμαστε!!!

Την ίδια στιγμή όμως, που όπως εξηγήσαμε, δεν έχουμε καμία οικονομική ή δημογραφική δύναμη στο παγκόσμιο περιβάλλον, έχουμε ένα αδιαφιλονίκητο δικαίωμα να μιλάμε παγκοσμίως για πανανθρώπινες αξίες, για πραγματική δικαιοσύνη, και όχι δικαιοσύνη του ισχυρού, για δημοκρατία και ελευθερία του λόγου, για επιστήμες και γράμματα, για ανθρώπινα δικαιώματα. Το δικαίωμα αυτό μας το δίνει το έργο και οι πράξεις των προγόνων μας και η αναγνώριση, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, της παγκόσμιας κοινότητας για την συμβολή της αρχαίας Ελλάδας στην ανάπτυξη διαχρονικών αξιών στις επιστήμες και τα γράμματα, τον πολιτικό λόγο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Εδώ η Ελλάδα όχι μόνο παγκόσμιο λόγο και θέση έχει, αλλά είναι και υποχρεωμένη από την Ιστορία της να τον ορθώσει.
Σ’αυτό το πεδίο η Ελλάδα θα πρέπει να είναι πρωταγωνίστρια de jure και de facto.

Είναι κρίμα λοιπόν και θα τρίζουν τα κόκκαλα του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και δεκάδων άλλων Σοφών της αρχαιότητας, εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες να απεμπολούμε αυτό το δικαίωμα και της υποχρέωσης μας προς την διεθνή υγιή τουλάχιστον κοινότητα. Αν δεν αντιτάξουμε εμείς τις πανανθρώπινες αξίες, ενάντια στα όπλα, το δίκαιο του ισχυροτέρου, την σφαγή και την εγκατάλειψη εκατομμυρίων ανθρώπων στον βωμό του πλούτου και της απληστίας, ποιος αλήθεια θα το κάνει; η Αμερική; η Ρωσία; ή η Γερμανία; χωρίς να θέλω να υποτιμήσω την ιστορία και τον πολιτισμό αυτών των χωρών, είναι πραγματικότητα, ότι αυτές οι χώρες και πολλές άλλες, όταν θεμελίωναν τα πρώτα Δημοκρατικά τους Συντάγματα, υιοθετούσαν τις πανανθρώπινες αξίες και το ελεύθερο πνεύμα που τόσο εμφατικά ανέδειξαν και εφάρμοσαν οι Έλληνες στον 5ο π.Χ. αιώνα.

Για να το κάνεις όμως αυτό χρειάζεται εκτός από το ένδοξο παρελθόν να έχεις και σημερινή «καλή μαρτυρία».
Δεν είναι δυνατόν ο σημερινός Έλληνας να ασπάζεται σαν θεό μόνο το χρήμα και οι κυβερνήσεις του την ίδια στιγμή να είναι βουτηγμένες στα οικονομικά και νομικά σκάνδαλα.
Γενικεύω το πρόβλημα για να μην τολμήσει κανείς να σκεφθεί ότι με αυτά που γράφω κάνω πολιτική.
Σας υποσχέθηκα στην αρχή ρεαλιστική και αντικειμενική ανάλυση. Αυτό και κάνω.

Το συμπέρασμα μου είναι ότι η κυβέρνηση και κάθε κυβέρνηση Ελληνική, είναι υποχρεωμένη να σεβαστεί τις αξίες και τον πολιτισμό που απορρέει από την Ιστορία και τον ρόλο της, στην διαμόρφωση των διεθνών ανθρώπινων αξιών. Οφείλει να δίνει το καλό παράδειγμα διαφάνειας και αξιοκρατίας, πρωτίστως στους πολίτες της και όχι να τους οδηγεί σε κυνηγητό της απόκτησης χρήματος με κάθε θεμιτό και κυρίως αθέμιτο μέσο. Ήδη η Ελληνική κοινωνία γέμισε από «εξυπνάκηδες», που ζουν στα όρια της ανομίας και της ηθικής, πλουτίζουν συχνά σε βάρος των πολλών, και ζουν προκλητικό βίο με πανάκριβα αυτοκίνητα, βίλλες, ταξίδια κλπ. Μολύνουν τις νέες γενιές που μεγαλώνουν με ανάλογα πρότυπα, αφού ζουν δίπλα στα παιδιά αυτών των άπληστων νεοελλήνων, και άντε αυτές οι γενιές να θυμηθούν τις αξίες του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα. Προσθέστε και τις ζημιές, στην συναισθηματική νοημοσύνη των νέων και μελλοντικών γενεών από ΑΙ και social media, και βγάλτε μόνοι σας τα συμπεράσματα, πως θα είναι η Ελλάδα, μετά από 20 το πολύ 30 χρόνια.

Ευτυχώς δεν θα ζω για να το βιώσω.
Σ’ όλα αυτά τα απογοητευτικά, περνά, ωστόσο μέσα μου, μια αναλαμπή τρόμου και συνάμα ελπίδας:
Η ρήση του Ηράκλειτου «πόλεμος πατήρ πάντων» και ο νοών νοείτο.
Καλό καλοκαίρι