Η «διαδρομή ψυχής» προς την θεραπεία

Μαρία Κυριακίδου
Ψυχολόγος-Συστημική
Ψυχοθεραπεύτρια και Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού
mkyriakidou70@gmail.com

Ο καρκίνος μαστού είναι μια «γυναικεία υπόθεση» καθώς μόνο το 1% των περιπτώσεων είναι άντρες. Η διάγνωση του αποτελεί μια στιγμή που αλλάζει τη ζωή κάθε γυναίκας. Ακόμη κι αν συνοδεύεται από την ελπίδα μιας καλής πρόγνωσης, το άκουσμα της λέξης «καρκίνος» κουβαλάει ένα τεράστιο συναισθηματικό βάρος. Πρόκειται για μια σωματική ασθένεια που αγγίζει βαθιά την ψυχή.

Ψυχικές επιπτώσεις
Οι γυναίκες που νοσούν, «βομβαρδίζονται» από ένα ισχυρό κύμα αρνητικών συναισθημάτων που εναλλάσσεται μεταξύ άρνησης («κάνω σαν να μην συμβαίνει τίποτα… δεν μπορεί να συμβαίνει σε μένα») και φόβου, θλίψης, ενοχών, θυμού (Alassiry, 2023). Κάθε στάδιο προς την θεραπεία, φέρνει καινούριες προκλήσεις, όπως άγχος, καταθλιπτική διάθεση, διαταραχές ύπνου, αίσθημα απώλειας ελέγχου και μειωμένης συγκέντρωσης, παράγοντες που επιδρούν στην πορεία της θεραπείας (Choi et al., 2014). Δεν υπάρχει μια τυποποιημένη διαδρομή. Καθώς ο κάθε άνθρωπος βρίσκει τον δικό του ξεχωριστό τρόπο ώστε να αντέξει και να προχωρήσει.

Απώλεια μαλλιών και εικόνα σώματος
Οι παρενέργειες των θεραπειών, συχνά δοκιμάζουν τις αντοχές των γυναικών. Η χημειοθεραπεία, αν και αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδος, συχνά συνοδεύεται από την απώλεια μαλλιών που επηρεάζει την εικόνα σώματος και την αυτοεκτίμηση. Οι γυναίκες που βιώνουν έντονη δυσφορία από την απώλεια μαλλιών παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και μειωμένη συναισθηματική και κοινωνική λειτουργικότητα. Δεν πρόκειται για μια απλή αισθητική αλλαγή αλλά για ένα πλήγμα στην ταυτότητα και την αυτοεικόνα (Kridis, 2024).

Σεξουαλικότητα
H σεξουαλικότητα δεν πλήττεται μόνο από την απώλεια μαλλιών αλλά και από τις θεραπείες (χειρουργικές επεμβάσεις, χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία) που μπορεί να προκαλέσουν σωματικές αλλαγές, όπως μειωμένη ερωτική επιθυμία, κολπική ξηρότητα ή πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή. Επιπλέον η απώλεια μαστού επιδεινώνει την εικόνα σώματος και την αίσθηση θηλυκότητας (Kedde,2013).

Υποστηρικτικό πλαίσιο
Ειδικά ως προς τα θέματα σεξουαλικότητας, θηλυκότητας και αυτοεικόνας, η υποστήριξη του συντρόφου και ο ανοιχτός διάλογος παίζουν καταλυτικό ρόλο στην ενδυνάμωση των ασθενών, στην ανθεκτικότητα τους και την ευεξία (Alassiry, 2023). Επιπλέον, η υποστήριξη αυτή συμβάλλει στη συμμετοχή της γυναίκας σε υγιής συμπεριφορές, όπως η φυσική δραστηριότητα, οι οποίες βοηθούν στη διατήρηση μιας αίσθησης κανονικότητας και αυτεπάρκειας. Ο σύντροφος, μέσα από την αγκαλιά του και την φροντίδα του, παρότι συχνά αισθάνεται και ο ίδιος ανήμπορος, δεν παύει να προσφέρει ασφάλεια, στοργή και συντροφικότητα σε μια περίοδο αβεβαιότητας και δοκιμασίας (Pistrang & Barker, 1995).
Έχει βρεθεί επίσης πως οι γυναίκες που δέχονται υποστήριξη από τις οικογένειες τους , έχουν καλύτερη ανταπόκριση στην θεραπεία και στην γενικότερη διαχείριση της ασθένειας. Από την άλλη, οι ασθενείς και οικογένειες τους που δέχονται ψυχολογική υποστήριξη, παρουσιάζουν βελτίωση στην ποιότητα της ζωής τους, μείωσης του άγχους και ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης (Charos.D., et al, 2023).

Παράλληλα, η συμβουλευτική από επαγγελματίες υγείας (ψυχολόγους, ψυχιάτρους κ.α) έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την ποιότητα της σεξουαλικής και συναισθηματικής ζωής, μειώνει το άγχος και ενισχύει την αυτοπεποίθηση (Kedde,2013). Υπάρχουν πολλοί δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς που μπορεί μια ασθενής να απευθυνθεί. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεισφορά του Πανελλήνιου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» (https://almazois.gr/) όπου μπορεί κανείς να βρει ενημέρωση, συμπαράσταση, ενίσχυση και φροντίδα.

Επαγγελματική και κοινωνική ζωή
Η επιστροφή στην εργασία και γενικότερα στις κοινωνικές δραστηριότητες, αποτελεί κομβικό σημείο της αποθεραπείας. Με το τέλος της θεραπείας, είναι σημαντικό η ασθενής να επιστρέφει σε μια καθημερινή ρουτίνα ενασχόλησης που να περιλαμβάνει φίλους, συναδέλφους, δραστηριότητες κ.α. Η επανένταξη λειτουργεί ως αντίβαρο στα «τραύματα» της ασθένειας, προσδίδει δύναμη, αισιοδοξία και αίσθηση ζωής (Algeo,2025).

Η ψυχική διαδρομή της γυναίκας με καρκίνο μαστού είναι μια πολύπλοκη διαδρομή μέσα από φόβο, απαισιοδοξία αλλά και αναζωογόνηση. Μέσα από ένα υποστηρικτικό πλαίσιο ιατρικής, ψυχικής, συναισθηματικής και κοινωνικής φροντίδας, μπορεί να αναδυθεί με ισχύ, αισιοδοξία, ελπίδα, με μια νέα ταυτότητα ζωής!