Με τον Δημήτρη Γραμματικογιάννη, γνωστό fashion editor, eco stylist και ιδρυτή του Ethicalode.com, γνωριζόμαστε χρόνια. Παρακολουθώ και θαυμάζω τη δουλειά του γιατί είναι ο μοναδικός Έλληνας στυλίστας που ασχολείται ενεργά με την Ηθική Μόδα. Πρόσφατα βρεθήκαμε σε μια φωτογράφιση και επιτέλους είχα την ευκαιρία να συζητήσω μαζί του σχετικά με τη μόδα σήμερα και όλα όσα θα έπρεπε να μας απασχολούν, γιατί η μόδα αφορά όλους τους ανθρώπους!
Τι είναι το «Εthical Fashion- Ηθική Μόδα» και γιατί από πολύ νωρίς αποφάσισες να ασχοληθείς με αυτό;
Αρχικά να εξηγήσω ότι η Ηθική Μόδα ή Βιώσιμη Μόδα δεν έχει καμία σχέση με αυστηρή και πουριτανική συμπεριφορά. Ο όρος σε παγκόσμιο επίπεδο είναι συνδυασμένος με την αειφορία, κυκλική οικονομία και σεβασμό στο περιβάλλον. Εννοείται βέβαια ότι εμπλέκει δίκαιες και βιώσιμες αμοιβές προς τους εργαζόμενους, ευαισθησία προς τα δικαιώματα των ζώων, διαφάνεια για τα υλικά και τις διαδικασίες παραγωγής ενός ρούχου.
Αντιμετώπισες δυσκολίες και πως αυτές εκφράζονταν;
Το σίγουρο είναι ότι στην αρχή, αλλά πολλές φορές ακόμη και σήμερα, δεν είναι εύκολα τα πράγματα. Δεν υπήρχαν αρκετοί σχεδιαστές και εταιρίες όπως σήμερα, οπότε προσπαθούσα να επικοινωνήσω με ηθικά campaigns και concepts , κοινό και εταιρίες για την ένταξη τους σε μια άλλη αισθητική που σκοπό δεν είχε να “προκαλέσει” αλλά να περάσει μηνύματα και να κάνει τους καταναλωτές ενήμερους για τα οικολογικά προβλήματα που θα αντιμετωπίζαμε.
Πως μπορεί μια γυναίκα να ντυθεί με τις αρχές της Ηθικής Μόδας και αν είναι αυτό εφικτό;
Πλέον υπάρχουν παγκόσμιες αλλά και ελληνικές εταιρίες, οπότε δεν είναι καθόλου δύσκολο. Είναι θέμα προσωπικής υγείας και ασφάλειας να φοράς ρούχα από ποιοτικές πρώτες ύλες και ιδιαίτερα αυτά που έρχονται απευθείας σε επαφή με το σώμα σου όπως π.χ τα εσώρουχα. Μια μικρή Ελληνική εταιρία, η Paraty Nature γίνεται το καλό παράδειγμα και όχι μόνο για την Ελληνική επικράτεια, με εσώρουχα από σύγχρονα υλικά, όπως ίνες από micromodal που δίνουν τη δυνατότητα να αναπνέει πολύ πιο καλά το δέρμα και να αποτρέπεται η υγρασία. Εταιρίες και σχεδιαστές, όπως η Ioanna Kourbella, που εξάγει παγκόσμια, αλλά και νέες σχεδιαστικές συνεργασίες όπως της Βαλίσιας και της Στέλλας, το «2WO+1NE=2», που έχουν παρουσιάσει στο Eco Village στο Ελσίνκι. Από σανδάλια, μιας και είμαστε μέσα στο καλοκαίρι, θα πρότεινα τα Alchimia shoes και Eating +he Goober και πετσέτες θαλάσσης mikrovouti που με κάθε αγορά συγκεντρώνουν ποσό για φιλανθρωπίες, κάτι πολύ βασικό στις αρχές της Ηθικής Μόδας. Γενικά, θεωρώ ότι η Ηθική Μόδα μας “πάει” σαν λαός και φιλοσοφία.
Όμως δεν είναι η πρώτη φορά που παίρνεις το βήμα και δίνεις την απάντηση (δεν γράφω τη πληρωμένη απάντηση όπως είθιστε) γιατί ποτέ δεν έχεις πληρωθεί, από ότι γνωρίζω από κανένα υπουργείο, επιχορήγηση ή ότι άλλο για να παράγεις αυτές τις εικόνες, που βάζουν τα πράγματα στη θέση τους.
Ναι ακριβώς έτσι είναι. Το 2015 ο Karl Lagerfeld, εμπνευσμένος από το μύθο των Δαναιδών, τοποθέτησε τη Μέρκελ και Λαγκάρντ να ρίχνουν νομίσματα σε ένα απύθμενο πηγάδι, που επάνω έγραφε Ελλάδα. Στη συνέντευξη του στο περιοδικό Frankurter Allgmeine’s weekend magazine δήλωσε μάλιστα “‘Οτι ήρθε η ώρα να βγει η Ελλάδα εκτός Ευρώπης“. Η απάντηση του site ήταν να δημιουργήσει ένα illustration, υψηλής αισθητικής χρησιμοποιώντας το μύθο του Λαοκόοντος που το συνδύασε με το σκάνδαλο εκροών της VW, αντικαθιστώντας το κεφάλι του Λαοκόοντα με του Lagerfeld και επάνω στις φολίδες των φιδιών σήματα από τη VW. Χαρακτηριστικό είναι ότι το προσβλητικό σχέδιο-εξώφυλλο είναι πλέον πεσμένο στα πόδια του αγάλματος. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: ας ξεκινήσει ένας δημοκρατικός διάλογος για τα προβλήματα που “κουβαλάμε” όλοι.
Γενικότερα θεωρείς ότι έχει τη προβολή που αξίζει από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης;
Τα ΜΜΕ έχουν χρόνια τώρα αποφασίσει, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, να επιλέγουν τη δημοσίευση σκανδαλοθηρικών ειδήσεων και την προώθηση του λαϊκισμού. Ακόμη και οι εκπομπές μόδας προβάλλουν παλαιά στερεότυπα συμπεριφορών, όπως τη συνεχή ανάγκη για υπερπροβολή χωρίς λόγο, νεοπλουτίστικες συμπεριφορές, απαξίωση ηθικών αρχών και αγένεια ως αυτοπροβολή και δείγμα επιτυχίας, σε μια εποχή που όλα αυτά είναι ευτυχώς πολύ μακριά. Κάποιες στιγμές “θυμούνται” την ηθική μόδα αλλά δεν πείθουν.
Τα τελευταία έξι χρόνια ασχολείσαι με το site www.ethicalode.com, θέλεις να μας πεις σχετικά με αυτό;
To όνομα της ιστοσελίδας ethicalodeείναι σύνθετο από τη λέξη ηθική και ωδή. Η κεντρική ιδέα της ιστοσελίδας είναι η ωδή στο νέο, που κυρίως σέβεται το περιβάλλον, εμπνέεται από τον καθημερινό άνθρωπο, που όμως είναι δημιουργικός και θέλει να ανακαλύψει το εξαιρετικό, ενώ αντιστέκεται στη μικροψυχία και αλαζονεία. Οι μόδες του έχουν να κάνουν με μια προσέγγιση κοινωνική, οικονομική , πολιτική και οικολογική και αυτό είναι πρόκληση όχι μόνο για τα Ελληνικά δεδομένα. Εμείς στο ethicalode.com εμπνεόμαστε από την οικονομική κρίση, τους μετανάστες και άλλα θέματα κοινωνικού προβληματισμού, αλλά στοχεύουμε κυρίως στην οικολογική αειφορία και στη δημιουργία του ηθικού καταναλωτή και μιας ισχυρής οικολογικήςβιομηχανίας. Διανύουμε μια εποχή αλλαγών και θέλουμε η Μόδα να έχει λόγο σε αυτό. Μέχρι τώρα οι μεγάλες εταιρείες ειδών πολυτελείας επέβαλλαν τις τάσεις που δημιουργούσαν οι σχεδιαστές τους λέγοντας τι θα φορεθεί. Το ethicalode θέλει να μυήσει εταιρείες και καταναλωτές σε μια άρρηκτη σχέση μεταξύ τους με γνώμονα την οικολογία και την κοινωνία.
Γνωρίζοντας το site, αλλά και εσένα προσωπικά, μου έχει κάνει εντύπωση ότι σταθερά και σθεναρά έχεις απαντήσει σε προσβλητικές, θα τολμήσω να πω μέχρι και ρατσιστικές προκλήσεις που έχει δεκτεί η Ελλάδα, αλλά πρόσφατα και ολόκληρος ο Νότος.
Το περιοδικό Elsevier Weekbland με σκίτσο-εξώφυλλο προσομοίασε τους Μεσογειακούς λαούς ως τεμπέληδες, τοποθετώντας έναν άντρα με μουστάκι “αραχτό” να απολαμβάνει το καφέ του και το κρασί του, ενώ μια γυναικεία παρουσία με μαγιό και λουλούδια στα μαλλιά “σερφάρει” στα social media. Στο επάνω μέρος μια γυναίκα με ταγιέρ και το κινητό στο χέρι, “τρέχει” να προλάβει το χρόνο ενώ ένας ξανθός άντρας με κοστούμι κινεί ένα μοχλό, υποννοώντας ξεκάθαρα ποιοι είναι αυτοί που παράγουν το χρήμα. Δίπλα στον τίτλο του περιοδικού υπάρχει το μήνυμα “Ούτε μια δεκάρα στο Νότο.” Δεν θα μπορούσα να μείνω απαθής. Tο ίδιο σκίτσο μετατρέπεται σε ένα σκηνικό που θυμίζει Αποκάλυψη με τη βοήθεια του γραφίστα Κώστα Τσιρώνη. Το ζευγάρι πλέον της Μεσογείου “πνίγεται” σε μια θάλασσα από σκουπίδια, ενώ στο επάνω μέρος το ζευγάρι από το Βορρά “καίγεται”.Δημιουργήσαμε ένα καινούριο tagμε το μήνυμα #EcologyBeyondProfitability και ακολουθούν τα antiracism, unity, solidarity, ecoconscious και άλλα. Το μήνυμα που μεταφέρει είναι το καθεστώς Οικολογικής Κρίσης που βιώνουμε ότι έχουμε λιγότερο από μια δεκαετία να διορθώσουμε την κατάσταση, αν δεν αισθανθούμε την ανάγκη για ενότητα και όχι διχασμό, ο πολιτισμός μας που δυστυχώς δε βασίζεται σε ηθικές αξίες, αλλά σε χρηματιστηριακές, θα καταρρεύσει. Η φωτιά και το νερό εξάλλου σε όλους τους πολιτισμούς ήταν πάντα στοιχείο Κάθαρσης και Εξαγνισμού είτε πρόκειται για αρρώστια είτε ως σύμβολο.
Επίσης τον Ιούλιο του 2016, ο πρώην Γερμανός υπουργός Μεταφορών, Peter Ramsauer της Χριστιανικής Κοινωνικής Ένωσης στην Βαυαρία, έβρισε έναν Έλληνα φωτορεπόρτερ. Το περιστατικό έλαβε χώρα όταν ο φωτορεπόρτερ άγγιξε κατά λάθος τον Ramsauer ,ο οποίος είπε ” Fassmichnichtan, DudreckigerGrieche“,και αμέσως μετά το επανέλαβε στα Αγγλικά “Μη με ακουμπάς βρωμόελληνα“. Έτσι δημιούργησα μια μόδα, με φωτογράφο τη Νικόλ Μπαρτσώκα και τίτλο «A poke day comes», που να λειτουργεί συμβολικά, με το σκούντημα-poke, δάνειο από το Facebook, να επισημαίνει ότι πλέον οι άνθρωποι επικοινωνούν παγκόσμια μέσω των κοινωνικών Μέσων και κάνουν like ή δεν κάνουν, βάζουν φατσούλες, κάνουν poke και ίσως ακόμη και να ερωτευτούν και όλα επιτρέπονται, εκείνο όμως που είναι πέρα από κάθε ανοχή σε μια πολιτισμένη κοινωνία είναι ο ρατσισμός σε όποια του μορφή και έκφραση. Η φωτογράφιση Μόδας έγινε με μάρκες από τον Ευρωπαικό νότο: τα ρούχα είναι του Δημήτρη Ορδουλίδη, οι τσάντες από την Ιταλία (LePandorine), Numeroventidue (Motiva Fashion), τα παπούτσια από την Ισπανία Pedro Garcia (FG Fashion Agencies), και την Ελλάδα (Migato shoes) και τα γυαλιά από τους Ιταλικούς οίκους CATUMA, Eye/Love, So.Ya vertical connection ( 30 oC 3eyewear Optimal Care). Η πρόθεση μου ήταν να επισημάνω ότι ο Ευρωπαικός νότος, που έχει δεχτεί υποτιμητικά σχόλια λόγω της κρίσης, συνεχίζει να παράγει και να καινοτομεί και ότι οι πολίτες του μόνο τεμπέληδες δεν είναι.
Τι θα συμβούλευες τις εταιρίες και τους νέους σχεδιαστές να κάνουν και τι όχι ;
Επειδή η Ηθική Μόδα απαιτεί και ειδική διαχείριση στην εικόνα, στο branding και στο marketing θα πρέπει να σέβονται τo πρωτογενές υλικό φωτογράφισης από τις άλλες εταιρίες, να μην αντιγράφουν αλλά να δημιουργούν δικές τους ιδέες, projects και concepts. Εξάλλου όταν αντιγράφεις, πέρα από το ότι είναι καθαρά ανήθικο και αντιεπαγγελματικό, ποτέ δεν θα δημιουργήσεις τη δική σου ταυτότητα και οι καταναλωτές πλέον είναι έμπειροι και δεν ξεγελιούνται.
