Ελαιόλαδο : O πράσινος χρυσός για την ανθρώπινη υγεία

ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΤΖΩΡΟΥ,
Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
www.mantzorou.gr

Το ελαιόλαδο, ο πράσινος χρυσός, χαρακτηρίζει τη Μεσογειακή διατροφή, όσο λίγα τρόφιμα, με αναγνωρισμένη θετική επίδραση στην υγεία, ήδη από την Αρχαιότητα. Εδώ και δεκαετίες μελέτες αναδεικνύουν τη μοναδική διατροφική του αξία, και την προστατευτική του δράση έναντι πληθώρας χρόνιων ασθενειών.

Στην καθημερινότητα μπορεί να αναφερόμαστε στο ελαιόλαδο που χρησιμοποιούμε απλώς ως “ελαιόλαδο”, όμως διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες. Το “εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο”, που διακρίνεται ιδιαίτερα για την ευεργετική του δράση στην υγεία, το “παρθένο ελαιόλαδο” και το “ελαιόλαδο”. Τα τρία διαφορετικά αυτά έλαια διαφέρουν στην τιμή, την γεύση, το χρώμα, τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά, και την περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά, και συνεπώς σε βιολογική δράση.

Συγκεκριμένα, το “εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο” λαμβάνεται μέσω μηχανικών μεθόδων (ψυχρή εκχύλιση) ή άλλων φυσικών επεξεργασιών που δεν επιφέρουν αλλοίωση του ελαίου (πλύση και έκθλιψη ελαιοκάρπου, μετάγγιση, φυγοκέντρηση και διήθηση ελαίου), και έχει οξύτητα μικρότερη του 0,8%. Το “παρθένο ελαιόλαδο” λαμβάνεται μέσω των παραπάνω μεθόδων και έχει οξύτητα μικρότερη του 2%, ενώ το “ελαιόλαδο” είναι μείγμα εξευγενισμένου ελαιολάδου και βρώσιμου παρθένου ελαιολάδου με οξύτητα όχι μεγαλύτερη από 1%.

Το ελαιόλαδο διαθέτει και ισχυρισμό υγείας, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA). “Η κατανάλωση πολυφαινολών ελαιολάδου προστατεύει την LDL-χοληστερόλη από την οξείδωση, ύστερα από καθημερινή κατανάλωση 5mg υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της (σύμπλεγμα ελευρωπαΐνης και τυροσόλης), τα οποία προέρχονται από 20γρ. ελαιόλαδο.
Για την βέλτιστη συντήρηση του ελαιολάδου θα πρέπει να φυλάσσεται σε δροσερό, σκιερό μέρος, σε δοχείο με σκούρο χρώμα. Ιδανικά θα πρέπει να καταναλώνεται εντός 18 μηνών. Κατά το μαγείρεμα καλό είναι να χρησιμοποιείται προς το τέλος, έτσι ώστε να διατηρηθούν οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει. Μάλιστα, χάρη σε αυτές τις αντιοξειδωτικές ουσίες το ελαιόλαδο δεν “καταστρέφεται” εύκολα, καθώς τα αντιοξειδωτικά “θυσιάζονται” για να παραμείνουν τα ακόρεστα λιπαρά του ελαιολάδου αναλλοίωτα.

Αναφορικά με την διατροφική του αξία, το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, κυρίως το ελαϊκό οξύ, το οποίο αποτελεί περίπου το 70-80% των λιπαρών του. Τα μονοακόρεστα λιπαρά συμβάλλουν στη βελτίωση των επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα και στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επιπλέον, έχει αντιφλεγμονώδη δράση, και περιέχει σημαντικές ποσότητες αντιοξειδωτικών, όπως οι πολυφαινόλες και η βιταμίνη Ε, που προστατεύουν τα κύτταρα από την οξείδωση.

Οι καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες του ελαιόλαδου είναι εκτενώς τεκμηριωμένες στη βιβλιογραφία. Τα μονοακόρεστα λιπαρά βοηθούν στη μείωση των επιπέδων LDL «κακής» χοληστερόλης, ενώ οι φαινολικές ενώσεις του αυξάνουν τα επίπεδα HDL «καλής» χοληστερόλης, συμβάλλοντας στη μείωση της αθηροσκλήρωσης. Επιπλέον, η κατανάλωση ελαιολάδου, σχετίζεται και με χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, γεγονός που οφείλεται στα μονοακόρεστα λιπαρά και στις πολυφαινόλες που περιέχει. Μάλιστα, η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής, εμπλουτισμένη με ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών προβλημάτων.

Παράλληλα, η ευεργετική δράση του ελαιολάδου επεκτείνεται και στην πρόληψη άλλων νοσημάτων, όπως o σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, ο καρκίνος και η άνοια. Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου σχετίζεται με την πρόληψη του διαβήτη, αλλά και καλύτερο μεταβολισμό της γλυκόζης και καλύτερη ευαισθησία στην ινσουλίνη. Επιπλέον, η αντικαρκινική δράση του ελαιολάδου έχει αναδειχθεί και σε πρόσφατες μελέτες, με δράση κατά του καρκίνου του μαστού, του γαστρεντερικού, του ανώτερου αναπνευστικού, και του ουροποιητικού συστήματος.

Οι νευροεκφυλιστικές νόσοι θα απασχολούν ολοένα και περισσότερα άτομα στο μέλλον. Η προσκόλληση στο πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής, και το ελαιόλαδο έχουν σχετιστεί με καλύτερη γνωστική λειτουργία. Συγκεκριμένα, το ελαιόλαδο φαίνεται να βοηθά στην πρόληψη των νευροεκφυλιστικών νοσημάτων χάρη στα συστατικά που το χαρακτηρίζουν, τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, τα αντιοξειδωτικά και οι φαινολικές ενώσεις.

Ο “πράσινος χρυσός” της διατροφής και της κουλτούρας μας, είναι πολύτιμος σύμμαχος στην υγεία μας, προστατεύοντας μας από νοσήματα που μαστίζουν την υγεία μας και απειλούν την ποιότητα ζωής μας. Είμαστε τυχεροί ως Μεσογειακός λαός να έχουμε το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο ως το κύριο έλαιο για κάθε μαγειρική παρασκευή.