Εκλογές – Πολιτική – Οικονομία – Πληθωρισμός: 4 όψεις της ίδιας Πυραμίδας

Ζαχαρίας Καπλανίδης, Οικονομολόγος

 

Έχω αναφερθεί αναλυτικά σε προηγούμενο άρθρο μου, πριν από 2 χρόνια, στις απόψεις μου για το φαινόμενο του πληθωρισμού και τις πραγματικές του αιτίες στην χώρα μας, που δυστυχώς εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από όλες εκείνες τις παθογένειες, μιας υπό ανάπτυξη χώρας, παρόλο που από 1981 αποτελεί μέλος και μάλιστα το 15ο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από το 2001 μέλος της ευρωζώνης, μαζί με ένα group χωρών με ώριμες και ισχυρές οικονομίες όπως η Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία κ.α .

Δεν είχα λοιπόν σκοπό να επανέλθω στο θέμα (πληθωρισμός)ωστόσο η συγκυρία των προσεχών σημαντικών γεγονότων όπως οι Ευρωεκλογές , αλλά και οι συνεχείς αντεγκλήσεις όλων των κομμάτων, στο θέμα των υπερβολικών ανατιμήσεων, με προκαλούν να ξαναθέσω τις απόψεις μου, αλλά αυτή την φορά διευρύνοντας το οικονομικό και κοινωνικοπολιτικό πεδίο του αντικειμένου.

Ξεκινώντας απ’αυτό που όλοι βιώνουμε, δηλαδή την ανελέητη και καθημερινή αντιπαράθεση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, όπου η μεν κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ο πληθωρισμός είναι κατά βάση εισερχόμενος και οφείλεται στις τελευταίες αναταράξεις (πόλεμοι Ουκρανία, Μέση Ανατολή) η δε αντιπολίτευση εστιάζει στις εσωτερικές ατέλειες της αγοράς, δηλαδή στις πρακτικές των ολιγοπωλίων και στην ανικανότητα, ακόμα και στην έλλειψη βούλησης, από πλευράς κυβέρνησης, να ελέγξει τον λεγόμενο « πληθωρισμό απληστίας».

Ποιος στα αλήθεια έχει δίκιο; ποια είναι η πραγματικότητα σε μια διαμάχη με ισχυρό πολιτικό αντίκτυπο, αλλά που διεξάγεται πάνω στις πλάτες των Ελληνικών Νοικοκυριών;

Πριν απαντήσω, ασφαλώς πάντα κατά την γνώμη μου, σ’αυτό το τόσο επίκαιρο ερώτημα, θα ήθελα να βάλω στην εξίσωση και τον επίσημο διεθνή παράγοντα, που εν πολλοίς καθορίζει τους όρους και τους στόχους που ορίζουν την έννοια του πληθωρισμού.

Σύμφωνα λοιπόν με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αλλά και την Αμερικάνικη (FED) οποιαδήποτε αύξηση των τιμών πάνω από 2%, σε σχέση με την αντίστοιχη προηγούμενη περίοδο, θεωρείται «επικίνδυνο πληθωριστικό φαινόμενο» και αμέσως ενεργοποιούνται μηχανισμοί όπως αυξήσεις επιτοκίων, μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας των κρατών κ.α.
Το όριο του 2%, που κρίνει αν μια οικονομία είναι σε κανονικότητα ή σε πληθωριστικό περιβάλλον, με την επιβολή των παραπάνω μέτρων, κατά αρχήν θεωρώ, όπως άλλωστε και άλλοι οικονομολόγοι, ότι είναι ξεπερασμένο και αναχρονιστικό. Οι αυξήσεις των τιμών σε μια υγιή και δυναμική οικονομία είναι αναπόφευκτες και μάλιστα ευπρόσδεκτες αρκεί να συνοδεύονται από ανάλογες, αν όχι και μεγαλύτερες, αυξήσεις μισθών, αμοιβών και συντάξεων.

Για παράδειγμα, σκεφτείτε, ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός, υπόσχεται συνεχείς αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, ώστε να συγκλίνουμε έστω και μέχρι το 2030, με το μέσο Ευρωπαϊκό όρο.

Η αύξηση όμως σε μισθούς σημαίνει και αύξηση του κόστους παραγωγής, σε οτιδήποτε παράγεται στην χώρα .Άρα και ανάλογη αύξηση των τιμών στα προϊόντα. Κατά συνέπεια, ο πληθωρισμός, εντός ορίου, που απορρέει κυρίως από την βελτίωση του οικονομικού status των πολιτών, είναι απόλυτα ευπρόσδεκτος και το όριο του 2% είναι σχεδόν άνευ σημασίας.
Έχει σημασία, μόνο εάν οι μισθοί και οι συντάξεις παραμένουν καθηλωμένοι ή κάτω του 2%. Σε μια Ελλάδα όμως με τις χαμηλότερες αποδοχές, σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, το ζητούμενο δεν είναι το 2% στις τιμές αλλά οι υπερδιπλάσιες αυξήσεις αμοιβών έναντι του τρέχοντος πληθωρισμού.

Συμπέρασμα πρώτον: το διεθνές αποδεκτό όριο του πληθωρισμού στο 2% είναι ξεπερασμένο και πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα πάνω και φυσικά είναι σχετικό από κράτος σε κράτος και ειδικά από οικονομία σε οικονομία. Το όριο για την Γερμανία, για παράδειγμα, είναι διαφορετικό με το όριο για την Ελλάδα, αλλά δυστυχώς η ΕΚΤ λαμβάνει υπόψιν της τις Γερμανικές ανάγκες, αυξάνει τα επιτόκια, περιορίζοντας την ανάπτυξη των μικρότερων χωρών και δυσχεραίνοντας, με την αύξηση των επιτοκίων από τις εμπορικές τράπεζες, την αποπληρωμή δανείων επιχειρήσεων και πολιτών στις λιγότερο οικονομικά ισχυρές χώρες, που συνήθως είναι και οι πλέον χρεωμένες.

Και για να ολοκληρώσω τις απόψεις μου για το θέμα της σχετικότητας του ορίου 2% του πληθωρισμού, θα αναφέρω ότι χαμηλός πληθωρισμός συνήθως, συνοδεύει μια οικονομία σε ύφεση, όπου η ζήτηση για προϊόντα, εν γένει, είναι τόσο χαμηλή που αναγκαστικά συμπιέζει το επίπεδο τιμών ακόμα και σε αρνητικά επίπεδα. Σε μια τέτοια όμως οικονομία κανείς δεν σκέπτεται να επενδύσει και είναι ο εφιάλτης κράτους και πολιτών(ανεργία). Υπάρχει βέβαια και χειρότερο σενάριο ο «Στασιμοπληθωρισμός» αλλά ας μην επεκταθούμε σε αυτό σήμερα.

Τι συμβαίνει λοιπόν σήμερα στην χώρα μας; και πως συνδέεται ο τίτλος αυτού του άρθρου πληθωρισμός -οικονομία-πολιτική -εκλογές ;

Ας τα πάρουμε ένα- ένα από την αρχή.Οι αυξήσεις των τιμών στην Ελλάδα ξεκίνησαν σταδιακά και δειλά με την αύξηση της δραστηριότητας και του ΑΕΠ, μετά το 2018 και αυτό ήταν φυσιολογικό, μετά από 10 χρόνια ύφεσης, που το ακαθάριστο προϊόν της χώρας μειώθηκε σχεδόν 30% ενώ μισθοί, συντάξεις και περιουσιακά στοιχεία έφτασαν σε επίπεδα φτωχοποίησης.

Η πανδημία 2019-2021, αλλά και ο πόλεμος που επακολούθησε στην Ουκρανία, είναι γεγονός, δημιούργησε συνθήκη αβεβαιότητας και δυσκολίας στην παγκόσμια διακίνηση αγαθών αλλά και αύξηση στο κόστος συντελεστών παραγωγής και ειδικά στην ενέργεια .Ως αποτέλεσμα, αυξήσεις στα τελικά προϊόντα ανάλογα και με τις ανάγκες εισαγωγών κάθε χώρας, των ευαίσθητων προϊόντων.

Η Ελλάδα, για παράδειγμα, επηρεάστηκε από την εκτόξευση των τιμών φυσικού αερίου και πετρελαίου, αλλά και από την κατακόρυφη αύξηση στα λιπάσματα λόγω Ουκρανό Ρωσικού πολέμου. Τα λιπάσματα και το ακριβό πετρέλαιο, σίγουρα ώθησαν τις τιμές των αγροτικών και όχι μονο προϊόντων σε σημαντικές αυξήσεις.

Ωστόσο πετρέλαιο, φυσικό αέριο ακόμα και λιπάσματα, ανέλπιστα πολύ σύντομα, και χωρίς να τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι σχετικές κυρώσεις στην Ρωσία, επανήλθαν σχεδόν σε επίπεδα κανονικότητας . Οι τιμές όμως στα ράφια, στα βενζινάδικα και σε ένα σωρό αλλά προϊόντα δεν επανήλθαν ποτέ.

Η Ελλάδα, κάποτε πασίγνωστη για την αγροτική της παραγωγή, είναι σήμερα ακριβότερη ακόμα και στο λάδι σε όλη σχεδόν την Ευρώπη!!. Ο πληθωρισμός στο καλάθι των τροφίμων εν γένει, είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη μετά την Ισπανία!!!., τι φαινόμενο είναι αυτό; απλά αισχροκέρδεια και σίγουρα αδυναμία της κυβέρνησης να την ελέγξει.

Για να είμαστε δίκαιοι, τον τελευταίο καιρό, έχει γίνει αντιληπτό και υπάρχουν προσπάθειες επιβολής ελέγχων ακόμα και υψηλών προστίμων, θα αποδώσουν άραγε; Θα το δούμε, είναι θέμα σίγουρα πολιτικής βούλησης.
Και έτσι μπαίνουμε και στη τρίτη πλευρά της πυραμίδας. Η οικονομία αναμφισβήτητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πολιτική. Κατά την γνώμη μου δεν θα έπρεπε να είναι. Όπως και με την δικαστική εξουσία όλοι μιλάνε για την αναγκαιότητα διαχωρισμού και ανεξαρτησίας κράτους και δικαστικής αρχής αλλά όλοι γνωρίζουμε τι συμβαίνει.

Η οικονομική επιστήμη, στηρίζεται βασικά, στα μαθηματικά, και στην συνεχή παρατήρηση δηλαδή την Στατιστική.

Και οι δύο αυτές συνιστώσες, υπηρετούν αποδεδειγμένες αλήθειες και μεγάλο βαθμό αντικειμενικότητας.

Δεν είναι τυχαίο όταν λέμε 1+1κάνουν 2 και εννοούμε το σίγουρο και το αδιαμφισβήτητο. Η πολιτική επιστήμη δεν στηρίζεται στην αδιαμφισβήτητη αλήθεια, αλλά στην σκοπιμότητα που οδηγεί σε συγκεκριμένους στόχους που μάλιστα συχνά-πυκνά αλλάζουν, ανάλογα με τους εκάστοτε επικεφαλείς και τις επιδιώξεις τους.

Όταν λοιπόν η πολιτική ή οι πολιτικοί επιβάλουν την σκοπιμότητα τους στους οικονομικούς μηχανισμούς μιας κοινωνίας τότε η στρέβλωση είναι αναπόφευκτη και όσο πιο υποκειμενική είναι αυτή η παρέμβαση τόσο πιο εκτεταμένη θα είναι και η στρέβλωση.

Με απλά λόγια, στην σημερινή πραγματικότητα και στο θέμα του πληθωρισμού: α) η κυβέρνηση έχει ή οφείλει να έχει τους μηχανισμούς ελέγχου της αισχροκέρδειας, σε όλο το φάσμα της παραγωγικής και εμπορικής διαδικασίας και β) διαθέτει το μεγάλο «όπλο» των φορολογικών συντελεστών. Ειδικά για το 2ο, είναι μια μεγάλη ευκαιρία, η ψαλίδα στην χώρα μας, μεταξύ εμμέσων και άμεσων φόρων να κλείσει αποφασιστικά.
Σε κανένα προηγμένο κράτος, οι έμμεσοι φόροι δηλαδή οι φόροι που επιβάλλονται στα προϊόντα και τις υπηρεσίες δεν υπερβαίνουν τους άμεσους δηλαδή τους φόρους εισοδήματος και κερδών.

Στην Ελλάδα οι έμμεσοι είναι σχεδόν διπλάσιοι. Στην Γερμανία, Γαλλία κ.λ.π. συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Με τους έμμεσους όμως πλήττεις τα φτωχότερα τμήματα του πληθυσμού, με τους άμεσους πλήττεις περισσότερο τους πλέον εύπορους. Βλέπετε λοιπόν πως η πολιτική επεμβαίνει στην οικονομία και δημιουργεί κοινωνικές αδικίες στον πλυθυσμό.Η αντιπολίτευση σήμερα φωνάζει να μειωθεί ο ΦΠΑ στα τρόφιμα και να αυξηθεί η φορολογία στις μεγάλες επιχειρήσεις.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι εάν μειώσει τον ΦΠΑ θα χάσει 2 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ δεν είναι σίγουρη ότι θα μειωθούν οι τιμές στα ράφια. Αντίθετα ο κος. Ιωάννης Μασούτης πρόεδρος της ΚΕΕΕ( Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδας) & Αντιπρόεδρος της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, υποστηρίζει ότι πρέπει να μειωθεί ο ΦΠΑ και υπόσχεται μείωση των τιμών στα βασικά προϊόντα. Ποιος λέει την αλήθεια; εξαρτάται από ποια πλευρά της πολιτικής το αντιμετωπίζουμε. Η οικονομική επιστήμη όμως είναι ξεκάθαρη: μειώνεις τους φόρους στα προϊόντα, μειώνονται οι τιμές. Δεν μειώνονται οι τιμές… επιστρατεύεις τους μηχανισμούς ελέγχου που οφείλεις να διατηρείς και είναι ευθύνη σου, η εντιμότητα, η διαφάνεια, και η αποτελεσματικότητα τους.

Και τέλος, ό,τι θα χάσεις από την μείωση των έμμεσων αυτών φόρων, έχεις τεράστια περιθώρια να το αναπληρώσεις από την αύξηση των άμεσων φόρων και κυρίως από την πάταξη της φοροδιαφυγής που είναι και το μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό συνάμα πρόβλημα της χώρας. Και τέλος και αισίως φτάσαμε στην τέταρτη και τελευταία πλευρά της πυραμίδας: τις εκλογές.

Την ώρα που γράφουμε αυτό το άρθρο είναι μόλις 10 ημέρες πριν τις Ευρωεκλογές.

Με τι αλήθεια κριτήρια θα ψηφίσουμε τους εκπροσώπους μας στο Eυρωκοινοβούλιο; Έχουμε κατανοήσει τι σημαίνει Ευρωκοινοβούλιο;

Η βουλή των Ελλήνων επι 27.
Αυτοί για τα επόμενα 5 χρόνια, θα αποφασίζουν για την οικονομική ζωή των Ελλήνων αλλά και άλλων 26 χωρών. Εμείς όμως αυτό το υποτιμάμε και φοβάμαι ότι για μια ακόμα φορά θα ψηφίσουμε τους υποψήφιους, που είναι γνωστοί από τηλεπαιχνίδια, τηλεπαρουσιάσεις, αθλητικά δρώμενα κα.
Μα θα μου πείτε τους άλλους δεν τους γνωρίζουμε.

Σωστό. Να ανοίξουμε το βιογραφικό τους και να τους μάθουμε. Αξίζει να χάσουμε μια ώρα από τον ελεύθερο χρόνο μας, και να διασφαλίσουμε όσο το δυνατόν την αποτελεσματικότερη εκπροσώπηση μας στη βουλή της Ευρώπης. Αφορά την οικονομική, πολιτική και κοινωνική μας επιβίωση για πολλά χρόνια μπροστά μας. Δεν κάνω πολιτική. Κάθε κόμμα έχει και κατάλληλους υποψηφίους και απλά εύχομαι αυτούς να έχουμε επιλέξει.
Το ίδιο και στις εθνικές εκλογές. Πάντα υπάρχουν άξιοι σε όλες τις παρατάξεις που είναι ικανοί να υπηρετήσουν την ρεαλιστική οικονομική επιστήμη και όχι την πολιτική σκοπιμότητα.

Σε διαφορετική περίπτωση μη διερωτόταστε «τι είχαν τα έρημα και ψόφησαν».

Καλό Καλοκαίρι.