Aπό τη διάγνωση στη θεραπεία

Αντιγόνη Σουρλά
Παθολογοανατόμος
Επιστημονικός Συνεργάτης Α Παθολογοανατομικό Εργαστήριο Ιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ
Επιστημονικός Συνεργάτης, Παθολογοανατομικό Εργαστήριο Ομίλου Βιοιατρικής, Νοσοκομείου ΡΕΑ
Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου Ελληνικής Μαστολογικής Εταιρείας
Εmail: asourla@hotmail.com

 

O καρκίνος του μαστού αντιπροσωπεύει την πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες ηλικίας 35 έως 59 ετών και ευθύνεται για το 26,5% του συνόλου των νέων διαγνώσεων καρκίνου στις γυναίκες στις χώρες της Ε.Ε. και για 17,5% των θανάτων.
Στην Ελλάδα καταγράφονται γύρω στις 7.500 νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο ενώ υπολογίζεται πως 1 στις 8 γυναίκες ότι θα εμφανίσει καρκίνο μαστού κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής της.

Ο προληπτικός έλεγχος των μαστών είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της έγκαιρης διάγνωσης και συνίσταται σε:
✤ Κλινική εξέταση των μαστών από ιατρό Ειδικό Μαστολόγο,
✤ Μαστογραφία ψηφιακή ή με τομοσύνθεση (τρισδιάστατη απεικόνιση),
Σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας για τον Καρκίνο του μαστού, ο προληπτικός ετήσιος έλεγχος με μαστογραφία αφορά σε: α. Γυναίκες >40 ετών και υποχρεωτικά γυναίκες 45-54 ετών και β. Γυναίκες >55 ετών κάθε ένα ή δύο χρόνια.
Γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, όπως π.χ. γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού σε συγγενή πρώτου βαθμού, (20-25% κίνδυνο κατά τη διάρκεια της ζωής τους) ο ετήσιος έλεγχος με μαστογραφία πρέπει να ξεκινά από την ηλικία των 30 ετών.

✤ Υπερηχογράφημα μαστών, και
✤ Μαγνητική μαστογραφία (MRI) για την λεπτομερέστερη εκτίμηση ύποπτων αλλοιώσεων.
✤ Κυτταρολογική εξέταση
Η λήψη του υλικού για Κυτταρολογική εξέταση κάθε ύποπτης αλλοίωσης μπορεί να γίνει με λεπτή βελόνα που προσαρμόζεται σε σύριγγα και αναρροφά κύτταρα τα οποία στη συνέχεια εξετάζονται στο μικροσκόπιο από Κυτταρολόγο.
✤ Ιστολογική εξέταση
Είναι η πιο σημαντική εξέταση με την οποία τίθεται η διάγνωση των όγκων του μαστού.

Η λήψη του υλικού για την εξέταση κάθε ύποπτης αλλοίωσης μπορεί να γίνει με:
✤ Με χοντρή βελόνα όπου αφαιρείται μικρό τμήμα του όγκου (core biopsy, μέθοδος εκλογής) με τοπική αναισθησία.
✤ Με Στερεοτακτική βιοψία. Γίνεται με ειδικό μηχάνημα, ιδίως όταν η βλάβη του μαστού δεν είναι ψηλαφητή και ως εξέταση προσφέρει μεγαλύτερη ποσότητα ιστού.
✤ Ανοιχτή χειρουργική βιοψία (με χειρουργική εξαίρεση).
Με την διάγνωση του καρκίνου του μαστού ακολουθεί η διαδικασία της Σταδιοποίησης της νόσου με μία σειρά εξετάσεων (αξονική τομογραφία, σπινθηρογράφημα, Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων – PET), προκειμένου να προσδιοριστεί το Στάδιο της νόσου, όπου αποκλείεται ή επιβεβαιώνεται η παρουσία μεταστάσεων.
Κεντρικός άξονας της θεραπείας είναι η χειρουργική εξαίρεση του καρκινώματος κατά τη διάρκεια της οποίας διερευνάται και η τυχόν παρουσία μεταστάσεων στους λεμφαδένες της μασχάλης (με βιοψία και ιστολογική εξέταση των λεμφαδένων) η οποία θα καθορίσει και το είδος της επέμβασης.
Επίσης, η εξέταση του υλικού της βιοψίας παρέχει πολύτιμες και απαραίτητες πληροφορίες για τον τύπο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καρκινώματος με την εφαρμογή προηγμένων τεχνικών μοριακής βιολογίας και γενετικής ανάλυσης.

Οι σημαντικότεροι βιολογικοί δείκτες που προσδιορίζονται σε ιστολογικό υλικό και καθορίζουν την ανταπόκριση σε στοχευμένες θεραπείες και σχετίζονται με την επιβίωση περιλαμβάνουν τον προσδιορισμό:
✤ των υποδοχέων οιστρογόνων και προγεστερόνης ώστε να προβλεφθεί η ανταπόκρισή τους σε ορμονική θεραπεία,
✤ βιοδεικτών όπως Her-2, PDL-1
✤ ανάλυση γονιδίων –γονιδιακή υπογραφή του όγκου.
Ο ιστολογικός τύπος του καρκινώματος, το στάδιο της νόσου και τα αποτελέσματα των βιοδεικτών αποτελούν τη βάση για την επιλογή της εξατομικευμένης θεραπείας δηλαδή της ενδεδειγμένης και αποτελεσματικής θεραπείας και με τις λιγότερες παρενέργειες για την κάθε ασθενή.
Η διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού προϋποθέτει τη συνεργασία πολλών ιατρικών ειδικοτήτων όπως Χειρουργών-Μαστολόγων, Παθολόγων -Ογκολόγων, Ακτινοθεραπευτών-Ογκολόγων, Παθολογοανατόμων, Μοριακών Βιολόγων, αλλά και Ψυχολόγων-Ψυχοθεραπευτών που θα στηρίξουν την κάθε γυναίκα αλλά και τα άτομα του περιβάλλοντός της σε μία δύσκολη δοκιμασία με ένα μοναδικό στόχο: την έγκαιρη διάγνωση και την ίαση.