Α. Μαριόλης: “Η πρόληψη ξεκινά από έναν υγιεινό τρόπο ζωής.”

Αναδείχθηκε πρόσφατα ως ο καλύτερος γενικός γιατρός της Ευρώπης για το 2019 και όχι τυχαία. Ο Ανάργυρος Μαριόλης, Διευθυντής του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης, δίνει καθημερινά τη μάχη του από τη μακρινή Μάνη.
Πραγματικός «στρατιώτης» της Ιατρικής, όχι μόνο καλύπτει τις ανάγκες περίθαλψης ενός μεγάλου πληθυσμού κάθε στιγμή του 24ώρου, αλλά κάνει σημαντικό έργο στην πρόληψη και την αγωγή της υγείας.

Μιλώντας στο περιοδικό «ΔΥΟ», ο κ. Μαριόλης υπογραμμίζει ότι «πριν φτάσουμε στις προληπτικές εξετάσεις, που γλιτώνουν ζωές μέσα από την έγκαιρη διάγνωση, η πρόληψη ξεκινά από έναν υγιεινό τρόπο ζωής».

• Σας έχουν αποκαλέσει πρότυπο Γενικής Ιατρικής και Σαμαρείτη της Αρχαίας Σπάρτης. Η πορεία όμως δεν ξεκινά από την Αρεόπολη όπου βρίσκεστε τα τελευταία χρόνια και έχετε ήδη ξεχωρίσει, αλλά από τον Βύρωνα όπου αφήσατε ένα σπουδαίο έργο.

Στον Βύρωνα συνέλαβα την ιδέα και δημιούργησα το πρώτο Κέντρο Υγείας Αστικού Τύπου στην Ελλάδα, το Κέντρο Υγείας Βύρωνα, μια εντυπωσιακή επιτυχία με σημαντικό αντίκτυπο στο Σύστημα Υγείας. Το Κέντρο εξυπηρετούσε περισσότερες από 150.000 επισκέψεις ετησίως με μια διεπιστημονική ομάδα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Υπουργοί Υγείας από διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας, της Τουρκίας και της Αιγύπτου, το επισκέφθηκαν ως πρότυπο, ώστε να αποκτήσουν γνώσεις για τη διεπιστημονική του λειτουργία. Σε συνεργασία με τον Δήμο Βύρωνα διοργανώσαμε εκστρατείες πρόληψης και δημιουργήσαμε ειδικό ξενώνα κοινωνικής μέριμνας με 150 δωμάτια, όπου οι πρόσφυγες, οι μετανάστες, οι άποροι έμεναν για να λαμβάνουν φροντίδα. Το 2010 έφυγα από την πρωτεύουσα για να αφιερωθώ στο Κέντρο Υγείας Αρεόπολης, στην απομακρυσμένη περιοχή της Μάνης, στο οποίο γίνονται δεκτοί περίπου 3.500 ασθενείς μηνιαίως.

Μεγάλωσα στη Μάνη, έχοντας δοσοληψίες με τα λουλούδια, με τα μυρμήγκια στη γλάστρα, με τα σαμάρια των γαϊδουριών και το ρυθμό του κόσμου. Και έχοντας στόχο μεγαλώνοντας να γίνω επίτροπος ή περιηγητής.

Τα παιχνίδια που έπαιζα ως παιδί, παρά τις περιορισμένες μου δυνατότητες…, αν όχι όλα, τα περισσότερα ήταν δημιουργημένα μέσα στη μοναξιά. Για αυτό και επέλεξα τη Μάνη ως τον προτελευταίο σταθμό μου και θέλησα εξαρχής να χαράξω το ανέλπιστο σε αυτή τη σαγηνευτική γωνιά της «γηραιάς ηπείρου», αυτοσχεδιάζοντας, καλλιτεχνώντας, ρισκάροντας. Το ανέλπιστο συνόδευσε κάθε δράση, σκέψη, ενέργεια, απόφαση. Και φτάσαμε στο σήμερα, να διατηρούμε το πλεονέκτημα του απολογισμού με το θετικό πρόσημο.

Η μοναξιά, ο κίνδυνος και η σιωπή δεν υπάρχουν, γιατί υπάρχει η αναγκαιότητα της αποστολής μας.

 

• Το Κέντρο Υγείας Αρεόπολης είναι πρότυπο ΚΥ σε όλη την Ελλάδα. Το ίδιο ίσχυε και για τον Βύρωνα. Τι λάθη έχουν γίνει στην οργάνωση της ΠΦΥ στη χώρα μας; Ποια στοιχεία των δικών σας κέντρων θα πρέπει να υιοθετηθούν;

Η πρόσφατη Διακήρυξη της Αστάνα δείχνει το δρόμο. Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας δεν είναι ιατροκεντρικός στόχος, είναι κοινωνικό όραμα. Ξεκινώντας από τις αρχές της αποτελεσματικότητας, της αποδοτικότητας και των ισότιμων ευκαιριών στην υγεία, τα Κέντρα Υγείας είναι πυρήνες πρόληψης, προαγωγής και αγωγής της υγείας και, ακόμη περισσότερο, κοινωνικής συνοχής. Η αρχή της κοινοτικής και κοινωνικής συμμετοχικότητας, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, έχει διαπνεύσει το Κέντρο Υγείας του Βύρωνα και το Κέντρο Υγείας της Αρεόπολης. Ο συνδυασμός της τεκμηριωμένης Ιατρικής με τις κοινωνικές συνιστώσες της υγείας είναι εκείνος που λείπει και πρέπει να υιοθετηθεί από την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας της χώρας μας.

Κι ας μην ξεχνάμε το μήνυμα: Η καθολική κάλυψη υγείας αποτελεί τον νούμερο ένα στόχο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Έφτασε η ώρα για υγεία για όλους…

 

• Εσείς κάνατε αποκέντρωση, ενώ οι περισσότεροι συνάδελφοί σας αποφασίζουν να φύγουν στο εξωτερικό. Εσείς φύγατε από τα δύσκολα και ήλθατε στα πιο δύσκολα.

Γη σκληρή και λιτή η Μάνη, απόκεντρος, φυγόκεντρος, από τον εξωτερικό άγριο τόπο σε οδηγεί στη διάφανη εσωτερικότητα της προσφοράς στο συνάνθρωπο.

Είναι πολύ σπουδαία αυτή η ανάγκη κι αυτή η δύναμη. Αλλάζει το βλέμμα που κοιτάζουμε τον κόσμο. Κατευνάζει το βίαιο και επιθετικό μας πνεύμα, την υπερβολική μας αυτοπεποίθηση.

Εκείνο που μένει σε όλους μας, απαίτηση, υποχρέωση και παρακαταθήκη, είναι, ως επίμονοι εραστές, να ευδοκιμήσουμε τον καιρό.

Σε αυτή την εποχή έχουν μεγάλη συνεισφορά όσοι εννοούν να μιλούν σιγά για να ακούγονται, όσοι κρατούν ζωντανούς τους δεσμούς με την ευαισθησία και την αγωνία χιλιάδων ανθρώπων, όσοι δεν βολεύονται στη μοναξιά τους και συντηρούν, κάτω από αυτήν την αγωνία, την εξέγερσή τους.

Ίσως όμως είμαι ο πιο λησμονημένος από όλους τους γιατρούς, η ιατρική μου μπορεί να είναι επαρχιώτικη και βροχερή. Όμως είχα εμπιστοσύνη στον άνθρωπο. Δεν απελπίστηκα πότε.

Ας κοιτάξουμε λοιπόν με στοργή τον άνθρωπο… αυτό ήταν, είναι και θα είναι το όνειρο και η πραγματικότητα της μυστικής μου συμμαχίας…

 

• Δουλεύετε χωρίς άδειες και ρεπό, είστε διαθέσιμος 24 ώρες το 24ωρο στους ασθενείς σας. Πώς έχετε αποφύγει το burnout;

Burnout; Το μόνο που με διακαίει εσώτερα είναι η φωτιά της αγάπης και της ευγνωμοσύνης στα μάτια της Μανιάτισσας γιαγιάς, μάνας, αγωνίστριας, στα μάτια του συνανθρώπου, του ενδεούς, του ασθενούς που ζητά τη φροντίδα. Όταν περάσεις την υψικάμινο της Αρεόπολης, το ατσάλι της ψυχής σου έχει δοκιμαστεί.

Η προσφορά στη Μάνη θα έλεγε κανείς ότι μοιάζει με παραμύθι…

Το παραμύθι είναι ανάγκη. Όχι μονάχα παιδική. Είναι ο τόπος όπου διευρύνεται η πραγματικότητα. Δεν είναι ρεαλισμός αλλά ούτε και ψέμα. Είναι η προέκταση των γεγονότων. Είναι τα γεγονότα που δεν γίνονται αντιληπτά, στη ροή τους. Ίσως είναι η ουσιαστική εκδοχή της πραγματικότητας.

Γιατί τα παραμύθια είναι οι προσπάθειες πολλών ανθρώπων. Θα έλεγα ότι είμαι ευτυχής που αυτή η προσπάθεια τόσων ετών δεν διαβρώθηκε ούτε από την πολυκαιρία, αλλά ούτε και από τη χρήση.

Στη Μάνη το φως δεν το διαδέχεται το σκοτάδι, και ο ήλιος της προσφοράς και της φροντίδας απλώνει παντού τη ζεστασιά του. Παθιασμένα λόγια θα πείτε, είναι όμως γεμάτα κουράγιο και αντίσταση. Μπορεί να εξασκήθηκα στο λίγο, είμαι όμως διεκδικητής του ολόκληρου.

• Η βράβευση από τον έγκριτο οργανισμό WONCA Europe ως ο καλύτερος γενικός ιατρός στην Ευρώπη (αλλά και τα πολλά ακόμη βραβεία που έχετε αποσπάσει) είναι μια ανταμοιβή;

Η βράβευση από τον Οργανισμό WONCAEUROPE τον Ιούνιο του 2019 είναι μια σημαντική στιγμή στη ζωή μου. Είναι το επιστέγασμα μιας προσπάθειας την οποία κάνουμε τόσα χρόνια, στιγμές με απειράριθμους κόκκους που, ενώ δείχνουν ολόιδιοι, κανείς τους δεν είναι ίδιος με τον άλλον. Το καθήκον, η ευθύνη και οι βραβεύσεις όλα αυτά τα χρόνια θεσμοθετήθηκαν από τους ίδιους τους πολίτες-ασθενείς.

Είναι πλέον γνωστό ότι το χρώμα μου είναι το χρώμα του φεγγαριού, ένα χρώμα που φέγγει μυστικά μέσα στο υγειονομικό σύστημα τη χώρας.

• Πώς θα μπορούσε να ανατραπεί το brain drain που βιώνει σήμερα η χώρα μας;

Χρειάζεται συστηματική προσπάθεια και επένδυση στις υποδομές. Ερευνητικά κέντρα με σύγχρονες τεχνολογίες, συμπράξεις και διεθνείς συμμαχίες μπορούν να δράσουν ως αναχώματα ανάσχεσης του φαινομένου. Είναι επιτακτική ανάγκη η χώρα μας να ενσωματώσει την έκρηξη της τεχνολογίας των μεγαδεδομένων στον υγειονομικό τομέα, που θα δώσει το έδαφος για τους μελλοντικούς ερευνητές της τεκμηριωμένης Ιατρικής. Πρέπει όμως και εμείς να πιστέψουμε στον εαυτό μας, στην αξία της σύγχρονης Ελλάδας, των εκπαιδευτικών και ερευνητικών μας δομών, δημιουργώντας μια «κουλτούρα εξωστρεφούς επιστημονικού πατριωτισμού» που θα επαινεί, θα προβάλλει και θα αγκαλιάζει κάθε θετικό βήμα στη χώρα μας, στην καθημερινότητα και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

• Πρόληψη – μια πονεμένη ιστορία για την Ελλάδα. Υπάρχουν στοιχεία για το πόσες ζωές θα γλιτώναμε αν ήμασταν συνεπείς στις προληπτικές εξετάσεις;

Πριν φτάσουμε στις προληπτικές εξετάσεις, που γλιτώνουν ζωές μέσα από την έγκαιρη διάγνωση, η πρόληψη ξεκινά από έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Σωματική άσκηση, αποφυγή της παχυσαρκίας, του καπνίσματος και της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, ισορροπημένη Μεσογειακή Διατροφή, έλεγχος της αρτηριακής πίεσης μπορούν να μειώσουν σημαντικά τη θνησιμότητα. Υγιεινός τρόπος ζωής σημαίνει και καλύτερη ποιότητα ζωής, κάθε μέρα.

• Πρώτος σας στόχος η προστασία της ανθρώπινης υγείας. Δυστυχώς δεν σκέφτονται έτσι όλοι οι γιατροί…

Στόχος μου είναι να ζωγραφίζω στη σαγηνευτική εσχατιά της Ευρώπης έναν ήλιο πιο φωτεινό, με στοργή για τον άνθρωπο. Κάθε φορά προσπαθώ να κοιτάξω μέσα από το παράθυρο του ασθενούς και όχι από φακούς παραμορφωτικούς, αλλότριους.

Όλα αυτά τα χρόνια κοιτάζω μέσα από το παράθυρο των ασθενών και αντικρίζω την ίδια τους τη σκιά στον ορίζοντα, βλέποντας τη ζωηρή ανταπόκριση του κόσμου αλλά και το αποτέλεσμα της κίνησης αυτής στον άνθρωπο, δηλαδή στη διαχείριση των χρονίων νοσημάτων, στην πρόληψη παραγόντων κινδύνου για την υγεία, στην εξομάλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.

Νομίζω ότι πρέπει να βάλω και το παιδί στη συζήτησή μας.

Πιστεύοντας στην αγνότητα και την παιδικότητα, έχοντας γνώση των σχέσεων που μπορεί να έχει το παιδί με τη Γενική/Οικογενειακή Ιατρική στην Ελλάδα. Και θα αναρωτηθείτε γιατί τα αναφέρω αυτά… γιατί το παιδί πάντα ονειρεύεται…

• Επίσης, δεν είστε μόνο οικογενειακός γιατρός-σύμβουλος υγείας, αλλά και δάσκαλος. Το Κέντρο Υγείας Αρεόπολης είναι το μόνο Κέντρο Υγείας της χώρας συνδεδεμένο με την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ! Μιλήστε μας για αυτό.

Στο σημείο αυτό θέλω να ευχαριστήσω όλους τους συνεργάτες μου και τους Ακαδημαϊκούς Δασκάλους για αυτή την τόσο σημαντική διάκριση. Φοιτητές από όλες τις ιατρικές σχολές της χώρας εκπαιδεύονται στο δύσκολο έργο του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης. Το πρόγραμμα συμβάλλει ουσιαστικά στην προετοιμασία των φοιτητών για την υπηρεσία υπαίθρου, στην προώθηση του εθελοντισμού ως τρόπου ζωής, στην ενδυνάμωση μιας κοινωνίας ενεργών πολιτών, στη δημιουργική συνάντηση των νέων μέσα στις έννοιες της ομαδικότητας και της συνεργασίας.

Κάθε καλοκαίρι, έχουμε συνάψει μια συμφωνία μυστική, που περιέχει έναν όρο, κρυφό και απροσπέλαστο.

 Συνέντευξη στη Νεκταρία Καρακώστα